Postanowienie z dnia 12 maja 2003 r.
III SW 26/03

1. Prowadzenie działalności związanej z przedmiotem referendum po-
winno mieścić się w zakresie celów statutowych stowarzyszenia i nie można
tego domniemywać z ogólnych postanowień statutu.
2. Uzupełnienie braku zawiadomienia przez dołączenie do niego uwierzy-
telnionego statutu przed upływem terminu, o którym mowa w załączniku do
uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 kwietnia 2003 r. o zarządze-
niu ogólnokrajowego referendum w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikację
Traktatu dotyczącego przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europej-
skiej (Dz.U. Nr 66, poz. 613), nawet po podjęciu uchwały przez Państwową Ko-
misję Wyborczą, jest spełnieniem wymagań, o których mowa w art. 48 ust. 2
pkt 3 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym (Dz.U. Nr
57, poz. 507 ze zm.).

Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN: Jerzy
Kwaśniewski, Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 12 maja
2003 r. sprawy ze skargi Polskiego Stowarzyszenia Morskiego-Gospodarczego im.
E. Kwiatkowskiego na uchwałę Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 29 kwietnia
2003 r. odmawiającą wydania zaświadczenia o przysługiwaniu uprawnienia do
udziału w kampanii referendalnej w programach radiowych i telewizyjnych

o d d a l i ł skargę.

U z a s a d n i e n i e

Uchwałą z dnia 29 kwietnia 2003 r. (doręczoną 6 maja 2003 r.) Państwowa
Komisja Wyborcza odmówiła Polskiemu Stowarzyszeniu Morskiemu-Gospodarczemu
im. E. Kwiatkowskiemu w Gdyni wydania zaświadczenia o przysługiwaniu upraw-
nienia do udziału w kampanii referendalnej w programach radiowych i telewizyjnych
nadawców publicznych w formie audycji referendalnych, wskazując w uzasadnieniu,
że cele statutowe Stowarzyszenia nie są związane z przedmiotem referendum w
sprawie wyrażenia zgody na ratyfikację Traktatu dotyczącego przystąpienia Rze-
czypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej, nadto zaś do zawiadomienia o zamiarze
skorzystania z uprawnienia do udziału w kampanii referedalnej dołączono nieuwie-
rzytelniony statut Stowarzyszenia, zawiadomienie nie spełnia więc warunku określo-
nego w art. 48 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokra-
jowym (Dz.U. Nr 57, poz. 507 ).
W skardze na powyższą uchwałę Polskie Stowarzyszenie Morskie-Gospodar-
cze zarzuciło, że w jego statutowej działalności mieści się sprawa akcesji do Unii,
skoro według rozdziału II 2.4 lit. c, g, h Statutu jako cele wymieniono ,,prace studialne
nad kształtowaniem polskiej gospodarki (...), organizowanie seminariów (...) z za-
kresu gospodarki oraz wyrażanie opinii na temat aktów prawnych i rozwiązań odno-
szących się do funkcjonowania gospodarki (...)", a cele te ,,mieszczą się w przedmio-
cie referendum".
Odpowiadając na skargę PKW podtrzymała stanowisko, dodając, że zaświad-
czenie o przysługiwaniu uprawnienia do udziału w kampanii referendalnej w progra-
mach radiowych i telewizyjnych nadawców publicznych w formie audycji referendal-
nych, wydawane jest na podstawie dokumentów dołączonych do zawiadomienia, w
tym uwierzytelnionego statutu, zaś ustawa nie dopuściła możliwości ich uzupełniania.
Ze statutu Stowarzyszenia nie wynika, by działalność związana z przedmiotem refe-
rendum mieściła się w zakresie celów statutowych i to - a nadto dołączenie do zawia-
domienia nieuwierzytelnionego statutu Stowarzyszenia - było przyczyną odmowy wy-
dania zaświadczenia.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 48 ust. 1 pkt 3 lit. c ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o referen-
dum ogólnokrajowym podmiotami uprawnionymi do udziału w kampanii referendalnej
w programach radiowych i telewizyjnych nadawców publicznych w formie audycji
referendalnych są stowarzyszenia, spełniające poza przesłankami określonymi w pkt
3 lit. a i b, również warunek prowadzenia działalności związanej z przedmiotem
referendum, gdy działalność ta mieści się w zakresie jej celów statutowych. Składa-
jąc zawiadomienie, o którym mowa, stowarzyszenie lub inna organizacja społeczna
oraz fundacja są obowiązane do dołączenia do niego uwierzytelnionego statutu oraz
wyciągu z Krajowego Rejestru Sądowego o wpisaniu do rejestru albo regulaminu
działalności stowarzyszenia zwykłego, poświadczonego przez właściwy organ nad-
zorujący. Jeżeli zawiadomienie nie spełnia tych warunków PKW odmawia wydania
zaświadczenia bez wzywania o jego uzupełnienie (art. 48 ust. 1 pkt 3, ust. 3 i 4
ustawy).
W rozpoznawanej sprawie Stowarzyszenie jeszcze przed upływem terminu, o
którym mowa w załączniku do uchwały Sejmu RP z dnia 17 kwietnia 2003 r. o zarzą-
dzeniu ogólnokrajowego referendum w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikację
Traktatu dotyczącego przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej,
ale już po podjęciu uchwały przez PKW, uzupełniło brak zawiadomienia, dołączając
wymagany uwierzytelniony statut, tak więc ten niewątpliwy brak został uzupełniony w
otwartym terminie, co czyni nietrafnym odmienne twierdzenie uchwały. Powyższe
jednak nie wpływa na jej prawną zasadność, trafnie bowiem PKW przyjęła, że dzia-
łalność statutowa Stowarzyszenia nie pozostaje w związku z przedmiotem referen-
dum.
Ustawowy wymóg prowadzenia przez stowarzyszenie działalności związanej z
przedmiotem referendum winien się mieścić w zakresie jego celów statutowych i
wymóg ten powinien być interpretowany ściśle, co oznacza, że działalności takiej -
przy braku odmiennych dowodów dołączonych do zawiadomienia - nie można do-
mniemywać z ogólnych zapisów określających cele stowarzyszenia lub innej organi-
zacji społecznej.
Za uzasadnieniem postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003 r., III
SW 10/03, można wskazać, że wypełnienie analizowanego wymagania powinno wy-
nikać z takich celów statutowych stowarzyszenia lub organizacji społecznej, które
umożliwiają im prowadzenie działalności w pełnym zakresie konstytucyjnej proble-
matyki referendalnej dotyczącej przeprowadzania referendum ogólnokrajowego w
sprawach o szczególnym znaczeniu dla Rzeczypospolitej Polskiej. Za takie strate-
giczne kwestie publiczne wymagające przeprowadzenia referendum ogólnokrajowe-
go (art. 125 Konstytucji) mogą być uznane sprawy związane z ratyfikacją przez
Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie, jeżeli umowa
dotyczy: pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych; wolności,
praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji; członkostwa Rze-
czypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej, bądź znacznego obciążenia
państwa pod względem finansowym (art. 89 ust. 1 pkt 1-4 Konstytucji), a ponadto
przekazanie organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompe-
tencji organów władzy państwowej w niektórych sprawach (art. 90 Konstytucji),
wreszcie referendum zatwierdzające zmianę przepisów rozdziału I, II lub XII Konsty-
tucji (art. 235 ust. 5 Konstytucji). Jeżeli w tego rodzaju strategicznych sprawach dla
Rzeczypospolitej Polskiej zostanie zarządzone referendum ogólnokrajowe lub refe-
rendum zatwierdzające zmianę Konstytucji, to status podmiotu uprawnionego do
udziału w bezpłatnych programach radiowych i telewizyjnych w takich kampaniach
referendalnych będzie przysługiwać między innymi stowarzyszeniom lub organiza-
cjom społecznym prowadzącym działalność związaną z przedmiotem tych akcji refe-
rendalnych, która równocześnie mieści się w zakresie celów statutowych legitymują-
cych te podmioty do podejmowania tego rodzaju działalności.
Konieczne jest zatem ustalenie, że prowadzona przez takie podmioty działal-
ność związana jest z przedmiotem zarządzonego referendum, który jest realizowany
(mieści się) w zakresie celów statutowych legitymujących stowarzyszenia lub organi-
zacje społeczne do zajmowania stanowisk w kwestiach o strategicznym znaczeniu
dla Rzeczypospolitej Polskiej, jakie zostaną poddane każdej konstytucyjnej procedu-
rze referendalnej.
W rozpoznawanej sprawie nie wskazano żadnych dowodów na prowadzenie
tak rozumianej działalności, tej zaś, jak wyżej wspomniano, nie można domniemywać
z ogólnych zapisów statutu.
Z tych względów, w oparciu o art. 48 ust. 7 powołanej ustawy, orzeczono jak w
postanowieniu.
========================================