Postanowienie z dnia 14 lutego 2006 r.
III SPP 7/06

Skarga na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępo-
waniu apelacyjnym bez nieuzasadnionej zwłoki jest nieuzasadniona, jeżeli w
dniu jej sporządzenia upłynęło niewiele ponad 4 miesiące od wniesienia apela-
cji.

Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Zbigniew Hajn
(sprawozdawca), Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 14 lutego
2006 r. skargi Mirosława C. na przewlekłość postępowania Sądu Apelacyjnego w
Warszawie [...]

o d d a l i ł skargę.

U z a s a d n i e n i e

Mirosław C. 29 listopada 2005 r. złożył do Sądu Apelacyjnego w Warszawie
skargę na przewlekłość postępowania w sprawie [...], wnosząc na podstawie art. 2 w
związku z art. 1 ust. 1 ustawy z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa
strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki
(Dz.U. Nr 179, poz. 1843) o stwierdzenie, że w postępowaniu tym nastąpiło narusze-
nie prawa skarżącego do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki z uwagi na
bezczynność sądu; wydanie sądowi rozpoznającemu sprawę zalecenia podjęcia w
wyznaczonym terminie odpowiednich czynności; zasądzenie na rzecz skarżącego od
Skarbu Państwa odszkodowania w wysokości 10.000 zł; zasądzenie od Skarbu Pań-
stwa na rzecz skarżącego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa proce-
sowego.
W przedmiotowej sprawie skarżący wniósł o zasądzenie od strony pozwanej
Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń SA 75.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami
w związku z trwałym niewywiązywaniem się z obowiązku wypłaty odszkodowania
wynikającego z zawartej 1 lipca 1999 r. umowy ubezpieczenia komunikacyjnego
AC/NW nr polisy [...], samochodu marki Mercedes-Benz [...]. Strona pozwana w od-
powiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości. Pozwana nie zakwe-
stionowała faktu zawarcia z powodem przedmiotowej umowy ubezpieczenia, podnio-
sła jednak, że odszkodowanie powodowi nie przysługuje z uwagi na fakt, że pojazd
został odnaleziony na terenie Rosji i tym samym nie doszło do ,,utraty pojazdu
wskutek jego kradzieży".
Sąd Okręgowy w Warszawie [...] wyrokiem z dnia 20 sierpnia 2001 r. oddalił
powództwo Mirosława C. stwierdzając, że na obecnym etapie sprawy jest ono
przedwczesne. Sąd podniósł ponadto, iż oczywista jest ewentualna odpowiedzial-
ność PZU w przypadku niemożności wydania auta, szkody poniesionej w związku z
uszkodzeniami pojazdu, jak też kosztów jego sprowadzenia.
Powód wniósł apelację od przedmiotowego orzeczenia, zarzucając mu naru-
szenie prawa materialnego, tj. art. 805 i 817 k.c. oraz 5 i 354 k.c. oraz sprzeczność
istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego po-
przez przyjęcie, że działanie powoda było przedwczesne oraz że powód pomimo
zgłoszenia szkody oraz dostarczenia kompletu dokumentów i kluczy pozostał właści-
cielem pojazdu.
Sąd Apelacyjny po rozpoznaniu sprawy w dniu 31 października 2002 r. do-
szedł do przekonania, że zachodzi konieczność uchylenia zaskarżonego orzeczenia i
przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.
W ocenie Sądu Apelacyjnego wyniki postępowania karnego prowadzonego przez
Prokuraturę Rejonową dla W.P. oraz wyniki współpracy tej Prokuratury z prokuraturą
rosyjską w ramach międzynarodowej pomocy sądowej wskazywały bowiem na nie-
wielkie prawdopodobieństwo odzyskania pojazdu.
W wyniku zgodnego wniosku obu stron mającego na celu zawarcie porozu-
mienia, postanowieniem z 7 lutego 2003 r. Sąd Okręgowy zawiesił postępowanie,
jednak 2 października 2003 r. powód wniósł kolejny wniosek o podjęcie zawieszone-
go postępowania, skutkiem czego Sąd 9 października 2003 r. podjął postępowanie.
Po raz kolejny Sąd Okręgowy zawiesił postępowanie na podstawie art. 177 §
1 pkt. 4 k.p.c., argumentując to toczącym się w Prokuraturze Rejonowej postępowa-
niem przygotowawczym, którego wynik ma istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia
sporu. Na to postanowienie powód złożył zażalenie.
Postanowieniem z 27 października 2004 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie,
uchylił zaskarżone postanowienie. Sąd Apelacyjny podniósł, że przed zawieszeniem
postępowania Sąd Okręgowy powinien zbadać jaki jest stan sprawy karnej, od której
uzależnia rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie, gdyby zaś to zrobił ustaliłby, że do-
tychczasowe wyniki postępowania karnego pozwalają na kontynuowanie przedmio-
towej sprawy.
Wnoszący skargę zwrócił uwagę na okoliczność, że bezzasadność zawiesze-
nia postępowania w niniejszej sprawie spowodowała dodatkowe przedłużenie postę-
powania o okres prawie 5 miesięcy.
W dniu 8 lutego 2005 r. Sąd Okręgowy w Warszawie wydał wyrok, zasądzając
od Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń SA w W. na rzecz powoda kwotę 75.000,00
zł. W dniu 15 lutego 2005 r. powód wniósł o sporządzenie uzasadnienia tego orze-
czenia. Uzasadnienie wyroku zostało mu doręczone 4 maja 2005 r. Nadto Sąd przez
okres ponad 1 miesiąca nie wzywał powoda do uiszczenia wpisu od apelacji.
Od przedmiotowego wyroku pozwany w dniu 17 maja 2005 r. wywiódł apelację
zarzucając orzeczeniu Sądu błędną wykładnię przepisu art. 805 k.c., niewyjaśnienie
wszystkich okoliczności oraz naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. i wniósł o uchy-
lenie zaskarżonego wyroku.
Wnoszący skargę podniósł zarzut, że pomimo upływu ponad 4 miesięcy od
złożenia przez skarżącego odpowiedzi na apelację strony pozwanej i dopełnienia
wszelkich formalności z tym związanych (złożenia odpisu odpowiedzi na apelację)
termin posiedzenia sądu nie został do dnia dzisiejszego wyznaczony. Zdaniem skar-
żącego strony w swoich pismach podniosły wszelkie zarzuty, jakie mogą mieć wpływ
na wydanie ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie oraz dołączyły wszelkie doku-
menty, jakie zostały sporządzone w trakcie trwania współpracy stron. Z uwagi na
znaczną długotrwałość postępowania w przedmiotowej sprawie (od wniesienia po-
zwu minęło 5 lat), w dniu 25 sierpnia 2005 r. skarżący wniósł o niezwłoczne wyzna-
czenie terminu posiedzenia, jednakże bez rezultatu.
Przedstawiciel Skarbu Państwa Prezes Sądu Okręgowego w Warszawie zgło-
sił swój udział w sprawie w trybie art. 10 ust. 3 ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. i
wniósł o oddalenie skargi.
Zgodnie z art. 2 ust. 1 powołanej ustawy strona może wnieść skargę o stwier-
dzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy nastąpiło naruszenie jej prawa
do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w tej spra-
wie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i
prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia. Zdaniem Prezesa Sądu Okręgowego
w sprawie [...] przesłanki do stwierdzenia przewlekłości nie zachodzą. Od momentu
zwrotu akt z Sądu Apelacyjnego 18 grudnia 2002 r. po rozpoznaniu apelacji sprawa
toczyła się bez zbędnej zwłoki. Terminy rozpraw wyznaczane były niezwłocznie, a
odroczenia uzasadnione były bądź to wnioskami obu stron wobec możliwości ugo-
dowego zakończenia sporu (rozprawa 21 listopada 2003 r.), bądź też złożonymi
wnioskami dowodowymi (rozprawy 19 grudnia 2003 r. i 2 lutego 2004 r.). Nie można
zgodzić się z twierdzeniem skarżącego, że postanowienie o zawieszeniu postępo-
wania doprowadziło do przewlekłości postępowania, choć w ramach kontroli mię-
dzyinstancyjnej zostało uchylone. Wszystkie czynności związane z nadaniem biegu
zażaleniu na to postanowienie podejmowane były przez Sąd niezwłocznie. Zażalenie
złożone przez profesjonalnego pełnomocnika było tylko częściowo opłacone, dlatego
też konieczne było wezwanie do uzupełnienia wpisu. W odpowiedzi na to zobowią-
zanie powód złożył wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, który po uzupełnie-
niu jego braków rozpoznany został 9 sierpnia 2004 r. Przedstawienie akt Sądowi
Apelacyjnemu nastąpiło 24 sierpnia 2004 r.- bezpośrednio po dołączeniu do akt
sprawy zwrotnych potwierdzeń odbioru postanowienia w przedmiocie wniosku o
zwolnienie od kosztów. Odroczenie publikacji orzeczenia do 8 lutego 2005 r. miało
miejsce na rozprawie przeprowadzonej 25 stycznia 2005 r. Tak więc zarzut wielo-
krotnego odraczania publikacji orzeczenia jest bezzasadny. Uzasadnienie wyroku
istotnie nastąpiło z przekroczeniem terminu określonego w art. 329 k.p.c., jednakże
sporządzenie przez sędziego obszernych motywów wydanego orzeczenia i przesła-
nie go stronie wnioskującej w terminie 2 miesięcy od złożenia wniosku nie można
uznać za doprowadzenie do przewlekłości postępowania w rozumieniu wyżej wska-
zanej ustawy. Wobec powyższego skarga powoda nie jest uzasadniona, co w konse-
kwencji może prowadzić jedynie do jej oddalenia, o co Prezes Sądu Okręgowego w
Warszawie wniósł.
Postanowieniem z 30 grudnia 2005 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił
skargę w zakresie dotyczącym zakończonego w chwili jej wniesienia postępowania
przed Sądem pierwszej instancji w sprawie [...]. Natomiast drugim postanowieniem z
tej samej daty uznał się niewłaściwym do rozpoznania skargi na naruszenie prawa
do rozpoznania bez nieuzasadnionej zwłoki sprawy [...] i przekazał skargę Sądowi
Najwyższemu.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Sąd Najwyższy jest właściwy wyłącznie do rozpoznania skargi na przewle-
kłość postępowania przed sądem apelacyjnym (ewentualnie Sądem Najwyższym) i
nie jest właściwy do rozpoznania skargi dotyczącej postępowania przed sądem okrę-
gowym, choćby obejmowała ona także uprzednie postępowanie przed sądem apela-
cyjnym (postanowienie Sądu Najwyższego z 18 lutego 2005 r., III SPP 14/05, OSNP
2005 nr 16, poz. 261). W zakresie przekazanym do rozpoznania Sądowi Najwyższe-
mu skarga dotyczy przewlekłości w trwającym w chwili jej wniesienia postępowaniu
przed Sądem Apelacyjnym. Z treści art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o
skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądo-
wym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179, poz. 1843, powoływanej dalej, jako
,,ustawa") wynika, że skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga
dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania, wnosi się do sądu w toku postępowa-
nia w sprawie, a Sądem właściwym do jej rozpoznania jest sąd przełożony nad są-
dem, przed którym toczy się postępowanie (art. 4 ust. 1 ustawy), przy czym Sąd
Najwyższy jest właściwy do rozpoznania skargi dotyczącej przewlekłości postępowa-
nia przed sądem apelacyjnym lub Sądem Najwyższym (art. 4 ust. 2 ustawy).
Przedmiotowa skarga w zakresie, w jakim zarzuca przewlekłość w postępo-
waniu Sądu Apelacyjnego w Warszawie jest niezasadna. Zgodnie z art. 1 ust. 1
ustawy, reguluje ona zasady i tryb wnoszenia oraz rozpoznawania skargi strony, któ-
rej prawo do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki zostało naruszone na
skutek działania lub bezczynności sądu. Stosownie do art. 2 ustawy, strona może
wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło
naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli po-
stępowanie w sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności
faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy (ust. 1), przy
czym dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy
w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd
w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty (ust. 2). Oznacza to, iż celem
skargi na przewlekłość w toku postępowania jest przeciwdziałanie trwającej przewle-
kłości, zaś jej funkcją przede wszystkim wymuszenie nadania sprawie odpowied-
niego, sprawnego biegu procesowego. Służy temu zarówno samo stwierdzenie wy-
stąpienia przewlekłości w postępowaniu (art. 12 ust. 2 ustawy), jak i możliwość zale-
cenia podjęcia przez sąd rozpoznający sprawę co do istoty odpowiednich czynności
w wyznaczonym terminie (art. 12 ust. 3 ustawy).
Analiza akt wskazuje, iż apelacja pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego
wpłynęła do Sądu Okręgowego 23 maja 2005 r. Sąd Apelacyjny otrzymał akta
sprawy 21 lipca 2005 r. W dniu 27 lipca 2005 r. powód (wnoszący niniejszą skargę)
złożył odpowiedź na apelację, 29 sierpnia 2005 r. wystąpił z wnioskiem o niezwłocz-
ne wyznaczenie rozprawy, a 29 listopada 2005 r. wpłynęła do Sądu Apelacyjnego
rozpatrywana skarga o stwierdzenie, że nastąpiło naruszenie prawa do rozpoznania
sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Sąd Apelacyjny do dnia otrzymania przedmioto-
wej skargi nie wyznaczył terminu rozprawy.
Należy wskazać, że art. 2 ust. 1 ustawy z 17 czerwca 2004 r. o skardze na na-
ruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nie-
uzasadnionej zwłoki stanowi, że strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w
postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpozna-
nia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w tej sprawie trwa dłu-
żej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które
są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Tymczasem w sprawie, której dotyczy skarga
czas między wniesieniem apelacji a dniem sporządzenia rozpoznawanej skargi wy-
nosi niewiele ponad 4 miesiące. W ocenie Sądu Najwyższego nie można w tej sytua-
cji uznać, że w dniu sporządzenia skargi wystąpiła przewlekłość postępowania przed
Sądem Apelacyjnym (zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z 12 maja 2005 r.,
III SPP 78/05, OSNP 2005 nr 21, poz. 347; postanowienie Sądu Najwyższego z 8
marca 2005 r., III SPP 34/05, niepublikowane; postanowienie Sądu Najwyższego z
22 marca 2005 r., III SPP 52/05, niepublikowane).
Z tych względów Sąd Najwyższy, na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy orzekł jak
w sentencji.
========================================