Postanowienie z dnia 13 listopada 2007 r.
III SPP 44/07

Przekazanie ze znacznym opóźnieniem skargi na przewlekłość postępo-
wania sądowi właściwemu do jej rozpoznania jest okolicznością przemawiającą
za stwierdzeniem przewlekłości postępowania i podwyższeniem przyznanej
stronie od Skarbu Państwa odpowiedniej sumy pieniężnej, mimo że sprawa
została w danej instancji rozstrzygnięta (art. 2 w związku z art. 7 i art. 12 ustawy
z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania
sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, Dz.U. Nr 179,
poz. 1843).

Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Jerzy Kwaśniewski, Jolanta Strusińska-Żukowska.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 13 listo-
pada 2007 r. sprawy ze skargi Jolanty W. na przewlekłość postępowania Sądu Ape-
lacyjnego we Wrocławiu [...]

1. s t w i e r d z i ł przewlekłość postępowania,
2. przyznał Jolancie W. od Skarbu Państwa - Sądu Apelacyjnego we Wrocła-
wiu 5.000 zł (pięć tysięcy),
3. zwrócił skarżącej 100 zł (sto) opłaty i zasądził na jej rzecz od Skarbu Pań-
stwa - Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu 120 zł (sto dwadzieścia) tytułem zwrotu
kosztów postępowania.

U z a s a d n i e n i e

Jolanta W. w dniu 21 lutego 2007 r. wniosła do Sądu Najwyższego za pośred-
nictwem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu skargę na przewlekłość w postępowaniu
sądowym. Domagała się w niej: stwierdzenia nieuzasadnionej zwłoki i przewlekłości
postępowania sądowego w sprawie o wysokość emerytury w zakresie postępowania
przed Sądem Apelacyjnym we Wrocławiu, toczącym się pod sygnaturą [...] wynikają-
cego z jej apelacji z dnia 16 lutego 2006 r. od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych w Świdnicy z dnia 11 stycznia 2006 r. [...]; przyznania na
jej rzecz od Skarbu Państwa zadośćuczynienia pieniężnego w kwocie 10.000 zł. oraz
zasądzenia od Skarbu Państwa kosztów postępowania. W uzasadnieniu skargi pod-
niosła, że Sąd Apelacyjny we Wrocławiu przez okres 12 miesięcy od wniesienia
apelacji nie podjął żadnych czynności procesowych, w szczególności nie wyznaczył
terminu rozprawy apelacyjnej. Postępowanie apelacyjne trwa zatem dłużej niż jest to
konieczne do wyjaśnienia okoliczności faktycznych i prawnych sprawy. Powyższą
skargę Sąd Apelacyjny we Wrocławiu przekazał Sądowi Najwyższemu dnia 10 paź-
dziernika 2007 r., już po wyroku tego Sądu z dnia 9 maja 2007 r., którym uchylono
zaskarżony wyrok i sprawę przekazano Sądowi Okręgowemu w Świdnicy do ponow-
nego rozpoznania. Termin rozprawy apelacyjnej został wyznaczony już po wpłynięciu
skargi zarządzeniem z dnia 21 marca 2007 r. Przekazanie skargi na przewlekłość
poprzedzone było wniesieniem przez skarżącą skargi z dnia 10 sierpnia 2007 r. skie-
rowanej do Prezesa Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu na zaniechanie przedstawie-
nia skargi na przewlekłość do Sądu Najwyższego przez ten Sąd w terminie wskaza-
nym w art. 7 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony
do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U.
Nr 179, poz. 1843). Okoliczność, iż skarga na przewlekłość na skutek opóźnienia w
jej przekazaniu do sądu właściwego nie została rozpoznana przez 8 miesięcy od jej
wpłynięcia, została wskazana przez skarżącą dodatkowo w piśmie procesowym skie-
rowanym do Sądu Najwyższego dnia 7 listopada 2007 r.

Pismem z dnia 18 października 2007 r. Sąd Najwyższy przesłał Prezesowi
Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu odpis skargi na przewlekłość postępowania Jo-
lanty W. Prezes Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu nie zajął w sprawie stanowiska,
poinformował jedynie, iż nie zgłasza udziału w przedmiotowej sprawie na podstawie
art. 10 ust. 3 ustawy o skardze na przewlekłość postępowania.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 6 Konwencji o ochronie praw człowie-
ka i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz.U.
z 1983 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) wynika obowiązek takiego organizowania systemu
jurysdykcyjnego, aby właściwe sądy mogły podołać rozstrzyganiu spraw sądowych w
rozsądnych terminach. Jest to szczególnie konieczne przy rozstrzyganiu spraw, które
w wewnętrznym porządku prawnym uzyskały w specjalnych procedurach gwarancje
sprawności szybkości postępowań sądowych. Do takich spraw należą sprawy z za-
kresu prawa pracy oraz ubezpieczeń społecznych, które wymagają niezwłocznego
wstępnego badania sprawy przez przewodniczącego po jej wniesieniu (art. 467
k.p.c.), podejmowania przez sąd czynności wyjaśniających (art. 468 k.p.c.), a przede
wszystkim ustanawiają obowiązek wyznaczania terminu pierwszej rozprawy tak, aby
od daty wniesienia pozwu lub odwołania do wyznaczenia rozprawy nie upłynęło wię-
cej niż dwa tygodnie, chyba że zachodzą nadzwyczajne, tj. niedające się usunąć
przeszkody (art. 471 k.p.c.). Te procesowe dyrektywy mają odpowiednie zastosowa-
nie do postępowania przed sądem drugiej instancji (art. 391 § 1 k.p.c.). Na państwie
spoczywa obowiązek zorganizowania warunków należytego sprawowania władzy
jurysdykcyjnej, w tym zapewnienia optymalnej obsady kadrowej sądów odwoław-
czych orzekających w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Nie zwalnia to
sądów orzekających w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych od przestrze-
gania procesowych zasad sprawnego rozpoznawania spraw (por. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 5 stycznia 2007 r., III SPP 47/06, niepublikowane).

W rozpoznawanej sprawie - jak to przedstawiono w części sprawozdawczej
niniejszego uzasadnienia - rozprawa apelacyjna została przeprowadzona dopiero po
upływie 15 miesięcy od wniesienia przez stronę apelacji do właściwego do jej rozpo-
znania Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, już po wniesieniu przedmiotowej skargi. Z
akt sprawy nie wynika przyczyna tak poważnej przewlekłości postępowania, nato-
miast biorący udział w postępowaniu ze skargi prezes Sądu Apelacyjnego nie przed-
stawił jakiegokolwiek wyjaśnienia zaistniałego stanu rzeczy.
Niezależnie od braku wyjaśnienia powodów przewlekłości postępowania przed
Sądem Apelacyjnym we Wrocławiu w zakresie rozpoznania apelacji Jolanty W., Sąd
Apelacyjny - również z niewyjaśnionych przyczyn - przedstawił skargę Sądowi Naj-
wyższemu dopiero po upływie 8 miesięcy, a więc z oczywistym naruszeniem, wyni-
kającego z art. 7 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa
strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej
zwłoki, obowiązku niezwłocznego przedstawienia skargi.
Wobec tak oczywistego naruszenia prawa, należało uznać za zasadne w oko-
licznościach przedmiotowej sprawy odstąpienie od dotychczasowego orzecznictwa
Sądu Najwyższego, w którym przyjmowano, że wydanie orzeczenia w sprawie
wszczętej skargą jest zbędne w rozumieniu art. 355 § 1 k.p.c. (co prowadzi do jego
umorzenia) w sytuacji, gdy postępowanie przed Sądem Apelacyjnym uległo już za-
kończeniu przez wydanie prawomocnego wyroku, który zapadł po wniesieniu skargi,
lecz przed jej rozpoznaniem przez Sąd Najwyższy (por. postanowienia Sądu Naj-
wyższego: z dnia 19 stycznia 2006 r., III SPP 165/05, OSNP 2006, nr 23-24, poz.
376; z dnia 10 maja 2006 r., III SPP 19/06, OSNP 2007, nr 11-12, poz. 179; z dnia 6
grudnia 2006 r., III SPP 42/06, niepublikowane; z dnia 26 lipca 2006 r., III SPP 30/06,
niepublikowane). Orzecznictwo to pozostaje aktualne jedynie w odniesieniu do takich
stanów faktycznych, w których Sąd Apelacyjny przedstawia skargę na przewlekłość
postępowania wraz z aktami sprawy do Sądu Najwyższego dopiero po przeprowa-
dzeniu rozprawy apelacyjnej, na której zostało wydane prawomocne orzeczenie w
sytuacji, gdy w dacie wniesienia skargi na przewlekłość postępowania wyznaczony
był już termin posiedzenia, a przekazanie skargi stwarzałoby konieczność zmiany
tego terminu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 2006 r., III
SPP 156/05, OSNP 2006 nr 23-24, poz. 374). Za niedopuszczalną należy zaś uznać
praktykę (której odzwierciedleniem jest przedmiotowy stan faktyczny) wyznaczania
terminu rozprawy apelacyjnej już po wniesieniu skargi na przewlekłość (na skutek jej
wniesienia) i wstrzymania przekazania skargi do Sądu Najwyższego do czasu pra-
womocnego rozpoznania apelacji. Taką praktykę należy bowiem uznać za celowe
naruszenie prawa strony do sądu w zakresie objętym skargą. Powoduje to nie tylko
konieczność merytorycznego rozpoznania przez Sąd Najwyższy skargi w zakresie
żądania stwierdzenia przewlekłości postępowania, ale stanowi również okoliczność
wpływającą na podwyższenie przyznanej stronie od Skarbu Państwa sumy, o której
mowa w art. 12 ust. 4 ustawy o skardze na przewlekłość postępowania. Tym samym
Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą skargę podzielił pogląd wyrażo-
ny w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 5 stycznia 2007 r., III SPP 47/06 (nie-
publikowanym).
Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Najwyższy uwzględnił zarzut i
wniosek skargi dotyczący stwierdzenia przewlekłości postępowania (art. 12 ust. 2
powołanej ustawy) oraz - w znacznej części - o przyznanie od Skarbu Państwa sumy
pieniężnej na podstawie art. 12 ust. 4 powołanej ustawy.
Uiszczoną opłatę od skargi w wysokości 100 zł zwrócono na podstawie art. 17
ust. 3 ustawy o skardze na przewlekłość postępowania.
O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c w związku z art. 8 ust. 2
ustawy.
========================================