Postanowienie z dnia 21 marca 2006 r.
III SO 8/06

Od wyroku Sądu Najwyższego uchylającego sprzeczną z prawem
uchwałę organu adwokatury apelacja nie przysługuje.

Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Herbert Szurgacz,
Andrzej Wróbel (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 21 marca
2006 r. sprawy ze skargi Ministra Sprawiedliwości na uchwałę Naczelnej Rady Ad-
wokackiej w przedmiocie pobierania składek i opłat od osób ubiegających się o wpis
na listę adwokatów, na skutek apelacji Naczelnej Rady Adwokackiej od wyroku Sądu
Najwyższego z dnia 12 stycznia 2006 r. [...]

o d r z u c i ł apelację.

U z a s a d n i e n i e

Naczelna Rada Adwokacka zaskarżyła apelacją wyrok Sądu Najwyższego z
dnia 12 stycznia 2006 r.[...] uchylający zaskarżoną przez Ministra Sprawiedliwości
uchwałę [...] Naczelnej Rady Adwokackiej z dnie 8 października 2005 r. w przedmio-
cie pobierania składek i opłat od osób ubiegających się o wpis na listę adwokatów,
,,w zakresie § 2 ,,, i zarzucając temu wyrokowi naruszenie przepisu art. 14 ust. 2
Prawa o adwokaturze wniosła o ,,zmianę wyroku w zaskarżonym zakresie oddalenia
wniosku Ministra Sprawiedliwości i stwierdzenie zgodności z prawem § 2 przedmio-
towej uchwały", ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonym zakresie i przeka-
zanie sprawy ,,sądowi I instancji" do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

1. Zgodnie z przepisem art. 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie
Najwyższym (Dz.U. Nr 240 poz. 2052 ze zm. ), Sąd Najwyższy jest organem władzy
sądowniczej, powołanym między innymi do: 1) sprawowania wymiaru sprawiedliwo-
ści przez: a) zapewnienie w ramach nadzoru zgodności z prawem oraz jednolitości
orzecznictwa sądów powszechnych i wojskowych przez rozpoznawanie kasacji oraz
innych środków odwoławczych, b) podejmowanie uchwał rozstrzygających zagadnie-
nia prawne, c) rozstrzyganie innych spraw określonych w ustawach; 4) wykonywania
innych czynności określonych w ustawach.
2. Zgodnie zaś z przepisem art. 14 ust. 1 Prawa o adwokaturze, Minister
Sprawiedliwości zwraca się do Sądu Najwyższego o uchylenie sprzecznych z pra-
wem uchwał organów adwokatury, w terminie 6 miesięcy od daty ich doręczenia, a
stosownie do przepisu art. 14 ust. 2 tej ustawy Sąd Najwyższy utrzymuje zaskarżoną
uchwałę w mocy lub uchyla uchwałę i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania
właściwemu organowi adwokatury z ustaleniem wytycznych co do sposobu jej zała-
twienia. Skargę spóźnioną Sąd Najwyższy pozostawia bez rozpoznania.
3. Z systemowej wykładni powołanych przepisów wynika jednoznacznie, że
Sąd Najwyższy rozpoznając wniosek Ministra Sprawiedliwości o uchylenie sprzecz-
nej z prawem uchwały Naczelnej Rady Adwokackiej sprawuje wymiar sprawiedliwo-
ści poprzez rozstrzyganie innych, niż określone w art. 1 pkt 1 lit. a-b ustawy o Sądzie
Najwyższym, spraw określonych w ustawach.
4. Należąca do właściwości Sądu Najwyższego sprawa o uchylenie uchwały
organów adwokatury nie jest sprawą cywilną w ujęciu materialnym, tj. sprawą ze sto-
sunków prawnych wymienionych w art. 1 k.p.c. oraz nie jest sprawą cywilną w zna-
czeniu formalnym, tj. inną sprawą w rozumieniu powyższego przepisu. Przedmiotem
postępowania przed Sądem Najwyższym jest bowiem wyłącznie publicznoprawna
kwestia legalności uchwał organów samorządu adwokackiego, a przepisy Prawa o
adwokaturze nie zawierają przepisu o stosowaniu do tych spraw przepisów Kodeksu
postępowania cywilnego. W związku z powyższym do sprawy, o której mowa w art.
14 ust. 1 Prawa o adwokaturze, nie stosuje się przepisów Kodeksu postępowania
cywilnego, w tym przepisów o apelacji.
5. Skarżąca Naczelna Rada Adwokacka podnosi, że od wyroku Sądu Najwyż-
szego wydanego na podstawie art. 14 ust. 1 Prawa o adwokaturze służy organowi
adwokatury, którego uchwała została uchylona tym wyrokiem, środek odwoławczy w
postaci apelacji; pogląd ten uzasadnia ,,wynikającą z Konstytucji Rzeczypospolitej
zasadą dwuinstancyjnego postępowania sądowego". Nie jest to pogląd trafny.
6. Należy bowiem wskazać, że przepisy Prawa o adwokaturze nie przewidują
środka odwoławczego (zaskarżenia) od wyroku Sądu Najwyższego uchylającego
sprzeczną z prawem uchwałę organu adwokatury. Biorąc zatem pod rozwagę zarów-
no charakter rozpoznawanej przez Sąd Najwyższy sprawy o uchylenie uchwały or-
ganów adwokatury, jak i niemożność zastosowania do tej sprawy przepisów kodeksu
postępowania cywilnego, należy przyjąć, że przepisy ustawowe nie ustanawiają
prawa organów samorządu adwokackiego do zaskarżenia wyroku Sądu Najwyższe-
go uchylającego sprzeczną z prawem uchwałę organu tego samorządu.
7. Istotnie, przepis art. 178 Konstytucji RP, którego wszakże skarżąca Naczel-
na Rada Adwokacka nie powołuje w uzasadnieniu ,,apelacji", przewiduje zasadę
dwuinstancyjności postępowania sądowego. Należy mieć jednak na uwadze, że za-
sada dwuinstancyjności postępowania odnosi się wyłącznie do postępowania przed
sądami powszechnymi (orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 czerwca
1995 r. K 4/94 OTK 1995 cz. I poz. 16, s. 188-189), w tym sensie, że ustanawia
prawo każdego do drugiej instancji od orzeczeń wydanych przez sąd powszechny w
rozumieniu art. 175 Konstytucji, którym to sądem nie jest z pewnością Sąd Najwyż-
szy. W przypadku zatem, gdy - jak w niniejszej sprawie - Sąd Najwyższy rozstrzyga
,,inną sprawę określoną w ustawie", wówczas nie tylko nie jest sądem pierwszej in-
stancji w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania cywilnego, lecz w ogóle nie
ma przymiotu sądu instancyjnego, a jego orzeczenia wydane w tych sprawach nie
podlegają kontroli instancyjnej.
8. W konsekwencji należy stwierdzić, że od wyroku Sądu Najwyższego uchy-
lającego sprzeczną z prawem uchwałę organu adwokatury nie służy temu organowi
środek odwoławczy w formie apelacji.
9. Skarżąca Naczelna Rada Adwokacka podnosi dalej, że pozbawienie Na-
czelnej Rady Adwokackiej możliwości złożenia środka odwoławczego od przedmio-
towego orzeczenia, stanowiłoby naruszenie ,,podstawowych zasad konstytucyjnych".
Nie wskazuje jednak, o jakie podstawowe zasady konstytucyjne chodzi i w jakich
ewentualnie przepisach Konstytucji RP zasady te są zawarte lub ucieleśnione, co
uniemożliwia Sądowi Najwyższemu odniesienie się do powyższego zarzutu.
Biorąc powyższe pod rozwagę, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================