Postanowienie SN - III RN 115/02
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:III RN 115/02
Typ:Postanowienie SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/1/3
Data wydania:2002-11-14

Postanowienie z dnia 14 listopada 2002 r.
III RN 115/02

Doręczenie pisma osobie fizycznej w jej miejscu pracy (art. 42 § 1 k.p.a.)
może być dokonane wyłącznie adresatowi.

Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Andrzej
Wasilewski, Andrzej Wróbel (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 14 listopa-
da 2002 r. sprawy ze skargi Joanny B. na decyzję Wojewody O. z dnia 4 stycznia
2000 r. [....] w przedmiocie wymeldowania z miejsca pobytu stałego, na skutek rewizji
nadzwyczajnej Rzecznika Praw Obywatelskich [...] od postanowienia Naczelnego
Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego we Wrocławiu z dnia 12 grudnia
2001 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę Naczelnemu Sądo-
wi Administracyjnemu-Ośrodkowi Zamiejscowemu we Wrocławiu do ponownego roz-
poznania.

U z a s a d n i e n i e

Joanna B. złożyła w niniejszej sprawie w dniu 1 sierpnia 2000 r. skargę na de-
cyzję Wojewody O. z dnia 4 stycznia 2000 r. [...], którą to decyzją utrzymano w mocy
decyzję Prezydenta Miasta O. z dnia 14 października 1999 r. [...] orzekającą o wy-
meldowaniu skarżącej z miejsca pobytu stałego w O. przy ul. M.
Decyzja ta została przesłana na podany przez skarżącą w postępowaniu ad-
ministracyjnym adres dla doręczeń, którym był adres jej zakładu pracy - Publicznego
Samodzielnego Zakładu Opieki Zdrowotnej Wojewódzkiego Centrum Medycznego w
O. Na dowodzie doręczenia widnieje pieczęć pracodawcy, podpis Sylwii J. z jej ad-
notacją, z której wynika, że adresat przesyłki nie pracuje w Szpitalu oraz prośba o
nieprzysyłanie korespondencji na nazwisko Joanny B. Adnotacja ta została sporzą-
dzona w dniu 6 stycznia 2000 r. Skarżąca odebrała przesyłkę osobiście w siedzibie
organu odwoławczego dniu 19 lipca 2000 r.
W skardze Joanna B. zawarła wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia
skargi podając, że w okresie od dnia 7 listopada 1999 r. do dnia 10 stycznia 2000 r.
przebywała na zwolnieniu lekarskim, ponieważ uległa wypadkowi. Nadal pracuje w
tymże Szpitalu.
Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu postano-
wieniem z dnia 12 grudnia 2001 r. [...] oddalił wniosek o przywrócenie terminu do
wniesienia skargi i odrzucił skargę.
W ocenie Sądu, wniosek podlegał oddaleniu. Przepis art. 35 ust.1 ustawy z
dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368
ze zm.) stanowi, że skargę wnosi się do Sądu w terminie 30 dni od dnia doręczenia
skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie, a w innych przypadkach w terminie 30 dni od
dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o podjęciu aktu lub
innej czynności organu uzasadniającej wniesienie skargi. Przepis ten w ust. 3 stano-
wi, że Sąd z ważnych powodów przywróci na wniosek strony termin do wniesienia
skargi. Żaden z przepisów powołanej wyżej ustawy o Naczelnym Sądzie Administra-
cyjnym nie precyzuje pojęcia ,,ważnych powodów", o jakich mowa w art. 35 ust. 3
ustawy. Z przepisu zaś art. 58 § 1 k.p.a., mającego w związku z art. 59 powołanej
ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym odpowiednie zastosowanie do postę-
powania przed tym Sądem, wynika, że w razie uchybienia terminu należy przywrócić
termin na prośbę zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobniono, że uchybienie na-
stąpiło bez jego winy. Przepis ten w § 2 stanowi, że prośbę o przywrócenie terminu
należy wnieść w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu
oraz że jednocześnie z wniesieniem prośby należy dopełnić czynności, dla której
określony był termin. W ocenie Sądu, z przepisu tego w sposób jednoznaczny wyni-
ka, że do uwzględnienia wniosku o przywrócenie terminu konieczne jest łączne speł-
nienie następujących przesłanek: 1) uprawdopodobnienie przez zainteresowanego
braku winy, 2) wniesienie przez zainteresowanego wniosku (prośby) o przywrócenie
terminu, 3) dochowanie nieprzywracalnego terminu do złożenia wniosku o przywró-
cenie terminu, 4) dopełnienie wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu czynności,
dla której był ustanowiony przywracalny termin.
Organ administracji dokonuje oceny braku winy w postępowaniu administra-
cyjnym, zaś w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym ten Sąd.
Powołane przepisy prawa nie wprowadziły w tym zakresie żadnych ograniczeń.
Zgodnie z utrwalonymi już w tym względzie poglądami doktryny i praktyki sądowej,
przy ocenie winy należy przyjąć obiektywny miernik staranności, jakiej można wyma-
gać od strony należycie dbającej o swoje interesy. Kryterium braku winy jako prze-
słanki zasadności wniosku o przywrócenie terminu wiąże się obowiązkiem strony
zachowania szczególnej staranności przy dokonywaniu czynności procesowej. Przy-
wrócenie terminu nie jest więc dopuszczalne, gdy strona dopuściła się choćby lek-
kiego niedbalstwa. Brak winy w uchybieniu terminu można przyjąć tylko wtedy, gdy
strona nie mogła przeszkody usunąć, nawet przy użyciu największego w danych wa-
runkach wysiłku. Sąd dodał, że zgodnie z art. 41 k.p.a. w toku postępowania strony
oraz ich przedstawiciele i pełnomocnicy mają obowiązek zawiadomić organ admini-
stracji publicznej o każdej zmianie swego adresu. W razie zaniedbania powyższego
obowiązku doręczenie pisma pod dotychczasowym adresem ma skutek prawny.
Jako przyczynę uchybienia terminu do wyniesienia skargi w niniejszej sprawie skar-
żąca podała chorobę, która trwała od dnia 7 listopada 1999 r. do dnia 10 stycznia
2000 r. W tym okresie, według twierdzeń skargi, skarżąca przebywała na zwolnieniu
lekarskim, ponieważ uległa wypadkowi. Z twierdzeń tych wynika również, że skarżą-
ca nadal pracuje w Szpitalu, to jest w Szpitalu, którego adres podała jako adres dla
doręczeń.
Mając na względzie z jednej strony wyżej powołane przepisy prawa, z drugiej
zaś okoliczności faktyczne niniejszej sprawy oraz podane w skardze przyczyny
uchybienia terminu do wniesienia skargi, Sąd uznał, że wniosek o przywrócenie ter-
minu do wniesienia skargi nie zasługiwał na uwzględnienie. Dokonane w dniu 6
stycznia 2000 r. doręczenie zaskarżonej decyzji na podany przez skarżącą adres dla
doręczeń było skuteczne. Od tej daty rozpoczął się bieg terminu do wniesienia
skargi. Okres choroby skarżącej trwający do dnia 10 stycznia 2000 r. uniemożliwiał
jej wniesienie skargi. Skarżąca nie wskazała nowego adresu dla doręczeń w związku
z chorobą i korzystaniem ze zwolnienia lekarskiego. Przyczyna uniemożliwiająca jej
wniesienie skargi ustała w dniu 11 stycznia 2000 r. W tym dniu nie upłynął jeszcze
termin do wniesienia skargi. Gdyby przyjąć za skuteczne doręczenie z dnia 6 stycz-
nia 2000 r., to termin ten upływał w dniu 5 lutego 2000 r. Tymczasem skarżąca ode-
brała przesyłkę osobiście w Urzędzie Wojewódzkim w O. w dniu 19 lipca 2000 r. i
wniosła skargę w dniu 1 sierpnia 2000 r. wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu
do jej wniesienia. W tej sytuacji wskazana we wniosku o przywrócenie terminu oko-
liczność nie usprawiedliwia, zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, uchybie-
nia terminu do dokonania czynności procesowej, jaką jest wniesienie skargi, i nie
może być uznana za ważny powód w rozumieniu art. 35 ust. 3 powołanej ustawy o
Naczelnym Sądzie Administracyjnym, usprawiedliwiający uchybienie terminu do
wniesienia skargi.
Mając zatem na względzie z jednej strony wskazane we wniosku przyczyny
uchybienia terminu do wniesienia skargi, z drugiej zaś treść wskazanego wyżej prze-
pisu art. 35 ust. 3 ustawy o NSA, Sąd uznał, że okoliczności przytoczone we wniosku
o przywrócenie terminu nie są tymi, o jakich mowa w powołanym przepisie prawa. W
tej sytuacji wniosek skarżącej o przywrócenie terminu do wniesienia skargi podlegał
oddaleniu. Konsekwencją oddalenia wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia
skargi jest jej odrzucenie jako wniesionej po upływie terminu ustawowego przewi-
dzianego przepisem art. 35 ust. 1 ustawy o NSA.
Rzecznik Praw Obywatelskich w rewizji nadzwyczajnej od powyższego posta-
nowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego we Wrocła-
wiu zarzucił rażące naruszenie: 1) art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, 2) art. 42 §1 k.p.a.,
3) art. 27 ust. 2 w związku z art. 35 ust. 1 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyj-
nym. Wskazując na powyższe podstawy Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł o
uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy temu Sądowi do po-
nownego rozpoznania.
Zgodnie z art. 42 § 1 k.p.a., pisma doręcza się osobom fizycznym w ich miesz-
kaniu lub miejscu pracy. W przypadku nieobecności adresata pisma w mieszkaniu,
pismo doręcza się, za pokwitowaniem, dorosłemu domownikowi, sąsiadowi lub do-
zorcy domu, jeśli osoby te podjęły się oddania pisma adresatowi. Przepisy Kodeksu
postępowania administracyjnego nie przewidują jednak możliwości doręczenia pisma
w miejscu pracy adresata innej osobie niż sam adresat. W sytuacji, gdy doręczyciel
nie zastanie adresata w miejscu pracy - stosownie do postanowień art. 44 k.p.a. - pi-
smo składa się na okres siedmiu dni w placówce pocztowej lub urzędzie gminy, a
zawiadomienie o tym umieszcza na drzwiach biura lub innego pomieszczenia, w któ-
rym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe (tzw. doręczenie zastępcze).
W przedmiotowej sprawie decyzja administracyjna została doręczona w miej-
scu pracy adresata decyzji, jednakże nie do rąk adresata, lecz osoby upoważnionej
przez zakład pracy do odbioru pism kierowanych do tego zakładu, a więc nieupo-
ważnionej do odbioru pism innych osób, w tym pracowników zakładu. Tym samym
doszło, zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich, do rażącego naruszenia art. 42 § 1
k.p.a. Z przepisu tego wynika bowiem, że w miejscu pracy pisma (decyzje) doręcza
się adresatowi pisma. Gdyby wolą ustawodawcy było dopuszczenie możliwości dorę-
czania pism w miejscu pracy także innym osobom niż adresat pisma, przepis art. 42
§ 1 k.p.a. musiałby zawierać dodatkowe sformułowanie, takie jak np. w art. 138 § 2
k.p.c., iż dla adresata, którego doręczający nie zastanie w miejscu pracy, można do-
ręczyć pismo osobie upoważnionej do odbioru pism. W świetle powyższego nie
można zgodzić się ze stanowiskiem wyrażonym w zaskarżonym postanowieniu NSA,
iż doręczenie decyzji Wojewody O. w przedmiocie wymeldowania Joanny B. pracow-
nikowi upoważnionemu do odbioru pism kierowanych do zakładu pracy było skutecz-
ne. Jak bowiem wyżej wykazano, warunkiem skuteczności doręczenia pisma (decy-
zji) w miejscu pracy adresata jest doręczenie go samemu adresatowi pisma, co nie
miało miejsca w niniejszej sprawie.
Skoro więc decyzja w przedmiocie wymeldowania Joanny B. została doręczo-
na nieprawidłowo, to za dzień jej doręczenia należy uznać dzień, w którym odebrała
ją osobiście w O. Urzędzie Wojewódzkim, tj. 19 lipca 2000 r. W tej sytuacji, trzydzie-
stodniowy termin do wniesienia skargi, o którym mowa w art. 35 ust. 1 ustawy o
NSA, upłynął dopiero 18 sierpnia 2000 r. Bezspore zatem jest, że skarga Joanny B.,
która została nadana w urzędzie pocztowym w dniu 1 sierpnia 2000 r., wpłynęła do
NSA przed upływem wspomnianego terminu. Odmienne ustalenia sądu administra-
cyjnego w tym zakresie rażąco naruszają przepis art. 35 ust. 1 ustawy o Naczelnym
Sądzie Administracyjnym, który stanowi, że skargę wnosi się bezpośrednio do Sądu
w terminie 30 dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie.
Konsekwencją błędnego ustalenia przez sąd administracyjny, iż skarga zo-
stała wniesiona po upływie ustawowego terminu było jej odrzucenie na podstawie art.
27 ust. 2 ustawy o NSA. Ponieważ przedstawiona powyżej analiza stanu faktycznego
oraz przepisów prawa jednoznacznie dowodzi, iż skarga została złożona zgodnie z
postanowieniami art. 35 ust. 1 powołanej ustawy, stwierdzić należy, iż orzeczenie
sądu administracyjnego w przedmiocie odrzucenia skargi rażąco narusza także jej
art. 27 ust. 2 ustawy. Nie ulega bowiem wątpliwości, że mamy tu do czynienia z
oczywistym naruszeniem jednoznacznego przepisu prawa, które koliduje z zasadą
praworządnego działania organów władzy publicznej w demokratycznym państwie
prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej.
Interpretacja przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, dokonana
przez skład orzekający w przedmiotowej sprawie, doprowadziła w konsekwencji do
odrzucenia skargi obywatela, a tym samym pozbawiła go możliwości uzyskania me-
rytorycznego rozstrzygnięcia sprawy przez sąd. Doszło zatem również do naruszenia
art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, który gwarantuje każdemu prawo do sądu. Jak bowiem
wynika z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, na treść wspomnianego prawa
składa się nie tylko prawo dostępu do sądu, tj. prawo do uruchomienia procedury
przed sądem, ale również prawo do wyroku sądowego.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja nadzwyczajna ma usprawiedliwione podstawy. Trafny jest zarzut ra-
żącego naruszenia przepisu art. 42 § 1 k.p.a stanowiącego, że pisma doręcza się
osobom fizycznym w ich mieszkaniu lub miejscu pracy. Z przepisu tego wynika jed-
noznacznie, że w tym trybie pisma mogą być doręczane wyłącznie adresatowi, nie
zaś innym osobom. Wskazanie w tym przepisie mieszkania osoby fizycznej będącej
adresatem pisma lub miejsca jej pracy oznacza jedynie, że w tych miejscach, z za-
strzeżeniem art. 42 § 2 i 3, można doręczyć pismo tej osobie. W przypadku, gdy - jak
w niniejszej sprawie - osoba fizyczna wskazała miejsce pracy (szpital) jako adres dla
doręczeń, doręczenie w tym miejscu pracy jest skuteczne tylko wówczas, gdy pismo
odbierze ta osoba fizyczna, nie zaś inna osoba uprawniona do odbioru pism w tym
miejscu (zakładzie) pracy.
W przedmiotowej sprawie decyzja administracyjna została doręczona w miej-
scu pracy adresata decyzji, jednakże nie do rąk adresata, lecz osoby upoważnionej
przez zakład pracy do odbioru pism kierowanych do tego zakładu. Tym samym do-
szło, jak trafnie zarzucił Rzecznik Praw Obywatelskich, do rażącego naruszenia art.
42 § 1 k.p.a. Z przepisu tego wynika bowiem, że w miejscu pracy pisma (decyzje)
doręcza się adresatowi pisma. Gdyby wolą ustawodawcy było dopuszczenie możli-
wości doręczania pism w miejscu pracy także innym osobom niż adresat pisma,
przepis art. 42 § 1 k.p.a. musiałby zawierać dodatkowe sformułowanie, takie jak np.
w art. 138 § 2 k.p.c., iż dla adresata, którego doręczający nie zastanie w miejscu
pracy, można doręczyć pismo osobie upoważnionej do odbioru pism (por. wyrok Na-
czelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 czerwca 1999 r., I SA/Kr 129/98 LEX nr
39698), czy w art. 148 § 2 pkt 2 Ordynacji podatkowej, który wyraźnie stanowi, że
pisma mogą być również doręczane w miejscu pracy adresata - osobie upoważnionej
przez pracodawcę do odbioru korespondencji. W wyniku błędnej interpretacji przepi-
su art. 42 k.p.a. Sąd mylnie przyjął, że dokonane w dniu 6 stycznia 2000 r. doręcze-
nie zaskarżonej decyzji na podany przez skarżącą adres dla doręczeń było skutecz-
ne. Doprowadziło to, co trafnie podnosi Rzecznik Praw Obywatelskich, do odrzucenia
skargi obywatela, a tym samym pozbawienia go możliwości uzyskania merytorycz-
nego rozstrzygnięcia sprawy przez sąd. Doszło zatem również do naruszenia art. 45
ust 1 Konstytucji RP, który gwarantuje każdemu prawo do sądu.
Biorąc powyższe pod rozwagę Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] III RN 135/03   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/16/274
2003-12-12 
[IA] III RN 45/03   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/11/185
2003-07-22 
[IA] III RN 36/03   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/201
2003-07-31 
[IA] III RN 17/03   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/11/186
2003-07-31 
[IA] III RN 12/03   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/13/218
2003-08-12 
  • Adres publikacyjny: