Postanowienie SN - III KKO 6/02
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:III KKO 6/02
Typ:Postanowienie SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2003/21/528
Data wydania:2002-07-10

Postanowienie z dnia 10 lipca 2002 r.
III KKO 6/02

W sprawie o odsetki od niewypłaconego w terminie zasiłku chorobowe-
go właściwy jest organ rentowy.


Przewodniczacy SSN Andrzej Wasilewski, Sędziowie SN Józef Iwulski (spra-
wozdawca), Jerzy Kwaśniewski, przedstawiciel Ministra Sprawiedliwości Elżbieta
Staszewska, przedstawiciel Ministra Pracy i Polityki Społecznej Elżbieta Zagalska.

Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym, po rozpoznaniu na roz-
prawie w dniu 10 lipca 2002 r. sprawy z wniosku Antoniego G. o rozstrzygnięcie
sporu o właściwość między Zakładem Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałem w Z. a
Sądem Rejonowym-Sądem Pracy w Łomży o zapłatę odsetek od niewypłaconego w
terminie zasiłku chorobowego

u s t a l i ł, że właściwym do rozpoznania sprawy jest Zakład Ubezpieczeń
Społecznych-Oddział w Z.

U z a s a d n i e n i e

Antoni G. zwrócił się do Kolegium Kompetencyjnego przy Sądzie Najwyższym
o rozstrzygnięcie negatywnego sporu kompetencyjnego między Sądem Rejonowym-
Sądem Pracy w Łomży a Zakładem Ubezpieczeń Społecznym-Oddziałem w Z. w
sprawie dotyczącej zobowiązania ,,A." Spółki z o.o. w K. do wyrównania wnioskodaw-
cy odsetek od kwoty 2.594,86 zł zasiłku chorobowego za okres od 20 lipca 1998 r. do
13 kwietnia 1999 r. W uzasadnieniu wniosku wskazano, że decyzją z dnia 28 sierpnia
2001 r. ZUS-Oddział w Z. nakazał ,,A." Spółce z o.o. w K. wyrównanie wnioskodawcy
zasiłku chorobowego za okres od 20 lipca 1998 r. do 13 kwietnia 1999 r. do 100%
podstawy wymiaru w związku z wypadkiem przy pracy w dniu 18 lipca 1998 r. Wy-
płaty zasiłku chorobowego zobowiązana Spółka dokonała w dniu 28 września 2001
r., bez odsetek za czas pozostawania w zwłoce. Antoni G. skierował sprawę do za-
łatwienia przez ZUS-Oddział w Z., który pismem z dnia 23 października 2001 r. po-
informował go, że na podstawie art. 64 ust. 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o
świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macie-
rzyństwa (Dz.U. Nr 60, poz. 636 ze zm.), jeżeli płatnik składki nie wypłacił zasiłku w
terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzeń jest on zobowiązany do wypłaty od-
setek od zasiłku, w wysokości i na zasadach określonych w art. 85 ustawy o syste-
mie ubezpieczeń społecznych. Wobec tego Antoni G. skierował do Sądu Rejonowe-
go-Sądu Pracy w Łomży pozew przeciwko Spółce ,,A." o zapłatę odsetek. Sąd Rejo-
nowy postanowieniem z dnia 20 lutego 2002 r. [...] uznał się niewłaściwym i sprawę
przekazał Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. Zakład ten jednak pi-
smem z dnia 28 marca 2002 r. powiadomił wnioskodawcę, że zachodzi spór kompe-
tencyjny.
Z dołączonego do wniosku odpisu postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 20
lutego 2002 r. [...] wynika, że Antoni G. w pozwie skierowanym przeciwko ,,A." Spółce
z o.o. w K. zażądał zasądzenia na jego rzecz ustawowych odsetek za okres od 20
lipca 1998 r. do 28 września 2001 r. od kwoty 2.594,86 zł. W uzasadnieniu pozwu
podał, iż decyzją z dnia 28 sierpnia 2001 r. ZUS-Oddział w Z. nakazał pozwanej
Spółce wyrównanie zasiłku chorobowego do 100% wymiaru w związku z wypadkiem
przy pracy w dniu 18 lipca 1998 r. Pozwana Spółka dokonała wypłaty świadczenia w
dniu 28 września 2001 r., bez odsetek za czas pozostawania w zwłoce. Zdaniem po-
woda właściwym do rozpoznania powództwa jest Sąd Pracy, zgodnie z ,,decyzją"
ZUS. Sąd Rejonowy uznał, że przedstawiona przez powoda ,,decyzja" ZUS nie ,,sta-
nowi jednak decyzji w rozumieniu prawa administracyjnego" i nie jest wiążąca dla
Sądu, a może być traktowana tylko jako informacja udzielona powodowi. Sąd Rejo-
nowy wywiódł, że postępowanie w przedmiocie wyrównania zasiłku chorobowego
prowadził Oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a postępowanie o zasądzenie
odsetek od zasiłku chorobowego jest sprawą o świadczenie z ubezpieczenia spo-
łecznego, dla której w dalszym ciągu właściwy jest Zakład Ubezpieczeń Społecz-
nych-Oddział w Z. Mając to na uwadze Sąd Rejonowy na mocy art. 464 KPC uznał
się niewłaściwym i przekazał sprawę temu Zakładowi.
Wnioskodawca przedstawił też odpis pisma ZUS z dnia 28 marca 2002 r., któ-
rym na mocy art. 66 § 3 w związku z art. 180 § 1 KPA zwrócono wnioskodawcy poda-
nie z dnia 2 stycznia 2002 r. w przedmiocie zobowiązania Spółki ,,A." do wyrównania
odsetek od kwoty 2.594,86 zł zasiłku chorobowego, gdyż w sprawie właściwy jest
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Łomży. ZUS stwierdził w tym piśmie, że opóźnienie w
wypłacie części zasiłku chorobowego nie jest następstwem okoliczności, za które
ponosi odpowiedzialność. Wypłata odsetek od wyrównania zasiłku chorobowego po-
winna zostać sfinansowana z funduszu zakładu pracy.

Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym zważyło, co następuje:

Kolegium Kompetencyjne rozpoznaje konkretną sprawę i w związku z tym
musi uwzględniać występujący w niej tok poszczególnych postępowań. W pierwszym
rzędzie należało więc rozważyć, czy Sąd Rejonowy mógł przekazać sprawę Zakła-
dowi Ubezpieczeń Społecznych, skoro wcześniej wnioskodawca zwracał się już do
ZUS w tym przedmiocie. Jest to związane z regulacją zawartą w art. 464 § 1 KPC,
według której w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych (pod-
kreślenia wymaga, że przepis dotyczy też spraw z zakresu ubezpieczeń społecz-
nych) odrzucenie pozwu nie może nastąpić z powodu niedopuszczalności drogi są-
dowej, gdy do rozpoznania sprawy właściwy jest inny organ. W tym wypadku sąd
przekaże sprawę temu organowi. Jeżeli jednak organ ten uprzednio uznał się niewła-
ściwy, sąd rozpozna sprawę. Negatywny spór kompetencyjny nie powinien więc po-
wstać w takich sprawach, gdy strona w pierwszej kolejności zwróci się do organu
administracyjnego, który uzna się niewłaściwym, a następnie wystąpi do sądu. W
takiej sytuacji sąd pracy nie może przekazać sprawy organowi administracyjnemu,
choćby droga sądowa była niedopuszczalna. Sąd pracy powinien rozpoznać po-
wództwo (bo taka jest właściwość funkcjonalna tego sądu) i dotyczy to także spraw z
zakresu ubezpieczeń społecznych. Sądy ubezpieczeń społecznych rozpoznają bo-
wiem odwołania od decyzji organów rentowych w rozumieniu art. 476 § 2-4 KPC.
Jeżeli więc określona sprawa należałaby w ogólności do właściwości organu rento-
wego (droga sądowa w pierwszej fazie postępowania byłaby więc niedopuszczalna),
a organ rentowy uznał się za niewłaściwy do jej rozpoznania, to sprawę o określone
świadczenie powinien rozpoznać sąd pracy na mocy art. 464 § 1 in fine KPC, gdyż
tylko ten sąd jest funkcjonalnie właściwy do rozpoznawania powództw (sąd ubezpie-
czeń społecznych rozpoznaje sprawy określone w art. 476 § 2-3 KPC).
Wracając do stanu faktycznego sprawy należy zauważyć, że wnioskodawca o
zapłatę odsetek od zasiłku chorobowego wystąpił w pierwszej kolejności do ZUS. Ten
organ pismem z dnia 23 października 2001 r. poinformował go, że jeżeli płatnik
składki nie wypłacił zasiłku w terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzeń, jest on
zobowiązany do wypłaty odsetek od zasiłku, w wysokości i na zasadach określonych
w art. 85 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Po otrzymaniu tego pisma
wnioskodawca wystąpił do Sądu pracy z powództwem o zasądzenie odsetek od pra-
codawcy. Sąd Rejonowy, przekazując sprawę Oddziałowi ZUS, rozważał charakter
uprzedniej czynności tego organu (pisma z dnia 23 października 2001 r.) i w istocie
przyjął, że czynność ta nie oznacza ,,uprzedniego uznania się za niewłaściwy" w ro-
zumieniu art. 464 § 1 in fine KPC. Nie ma podstaw do kwestionowania tej oceny,
gdyż w przedstawionej treści pisma Oddziału ZUS z dnia 23 października 2001 r. rze-
czywiście nie ma jednoznacznego uznania się przez ten organ za niewłaściwy, a za-
warta jest w nim jedynie informacja dla strony o treści przepisów. Sąd Rejonowy mógł
więc przeprowadzić analizę, czy w sprawie o zasądzenie odsetek od zasiłku choro-
bowego jest dopuszczalna droga sądowa (w pierwszej fazie postępowania). Nie był
bowiem związany uprzednim uznaniem się za niewłaściwy przez organ administracji
według art. 464 § 1 in fine KPC.
Wobec tego trzeba rozważyć, na jakiej drodze należy dochodzić odsetek od
zasiłku chorobowego (w ogólności). Zgodnie z art. 63 ustawy z dnia 25 czerwca 1999
r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i ma-
cierzyństwa, ubezpieczony może wystąpić do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z
wnioskiem o ustalenie uprawnień do zasiłku chorobowego, jeżeli uważa, że zostały
naruszone jego uprawnienia w tym zakresie. Z wnioskiem o ustalenie uprawnień do
zasiłku przysługującego ubezpieczonemu może wystąpić do Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych także płatnik składek na ubezpieczenie chorobowe. Środki odwoławcze
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych określają odrębne przepisy. Wniosko-
dawca wystąpił z takim wnioskiem, uważając, że pracodawca (płatnik) nie wypłacił
mu zasiłku w odpowiedniej wysokości i ZUS na podstawie tego przepisu wydał sto-
sowaną decyzję zobowiązującą do wyrównania wysokości zasiłku za wskazany
okres. Oddział ZUS nie kwestionował (i słusznie) swojej właściwości co do rozstrzy-
gnięcia w przedmiocie nakazania zapłaty samego zasiłku. Uważa jednak, że nie jest
właściwy w sprawie dotyczącej odsetek od zasiłku chorobowego, a więc w nawiąza-
niu do treści przepisu, że wniosek o nakazanie zapłaty odsetek nie jest ,,wnioskiem o
ustalenie uprawnień do zasiłku". Nie jest to pogląd prawidłowy. W praktyce utrwalona
jest wykładnia, że sąd pracy nie jest właściwy w sprawach dotyczących roszczeń o
zasiłek chorobowy z ubezpieczenia społecznego (wyrok z dnia 24 października 1996
r., II PRN 8/96, OSNAPiUS 1997 r. nr 9, poz. 149) i bez względu na przyczynę nie-
wypłacenia przez pracodawcę należnego pracownikowi zasiłku chorobowego, wła-
ściwy do rozpoznania roszczeń pracownika o ten zasiłek jest Zakład Ubezpieczeń
Społecznych (postanowienie kolegium kompetencyjnego z dnia 21 marca 1996 r., III
PO 1/96, OSNAPiUS 1996 r. nr 22, poz. 346). Wykładnia ta (wyrażona w odniesieniu
do art. 49 ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpie-
czenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r.
Nr 30, poz. 143 ze zm.) ma zastosowanie w aktualnym stanie prawnym. Przepis art.
63 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. dotyczy bowiem ustalenia wszelkich
uprawnień związanych z prawem do zasiłku chorobowego, bez względu na to kto jest
zobowiązany do jego wypłaty (z jakich funduszy) i dlaczego uprawnienia do zasiłku
zostały naruszone. Przez ,,ustalenie uprawnień do zasiłku" według art. 63 ust. 1
ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. należy rozumieć też ewentualne ustalenie upraw-
nienia do odsetek od niewypłaconego w terminie zasiłku. Zgodnie bowiem z art. 64
ust. 2 tej ustawy, jeżeli płatnik składek nie wypłacił zasiłku w terminie, jest on obowią-
zany do wypłaty odsetek od tego zasiłku w wysokości i na zasadach określonych w
ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Roszczenie o zapłatę odsetek (jako
akcesoryjne względem samego zasiłku) jest więc świadczeniem z ubezpieczenia
społecznego, należnym na podstawie art. 64 ust. 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r.
(a nie np. na podstawie art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego). Organ rentowy w ramach
ustalenia uprawnień do zasiłku (art. 63 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r.) po-
winien więc wydać decyzję nie tylko co do samego obowiązku zapłaty zasiłku, ale
także rozstrzygnąć o odsetkach od tego świadczenia. Kwestia, kto ma zapłacić te
odsetki, z jakich funduszy i czy w ogóle się należą, nie dotyczy właściwości organu,
lecz merytorycznej oceny zasadności żądania odsetek. W tej fazie postępowania
droga sądowa (przed sądem pracy lub sądem ubezpieczeń społecznych) jest niedo-
puszczalna. Dopiero od decyzji organu rentowego będzie przysługiwało zaintereso-
wanym odwołanie do sądu ubezpieczeń społecznych.
Z tych względów na podstawie wskazanych przepisów oraz art. 190-195 KPA
orzeczono jak w sentencji.
========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] III KKO 4/03   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/18/325
2003-11-28 
[IA] III KKO 16/02   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/6/109
2003-02-25 
[IA] III KKO 11/02   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/1/14
2002-12-13 
[IA] III KKO 9/02   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2003/24/604
2002-11-07 
[IA] III KKO 8/02   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2003/24/606
2002-12-13 
  • Adres publikacyjny: