Postanowienie z dnia 8 października 1998 r.
III KKO 4/98

Odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych od decyzji naczel-
nika zakładu karnego w sprawie odmowy przyznania funkcjonariuszowi Służby
Więziennej jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy należy
złożyć za pośrednictwem tego organu (art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 16 grudnia
1972 r. o odszkodowaniach przysługujących w razie wypadków i chorób pozos-
tających w związku ze służbą w Milicji Obywatelskiej, Dz.U. Nr 53, poz. 345 ze
zm. w związku z art. 67 ust. 2 ustawy z dnia 26 kwietnia 1996 r. o Służbie Wię-
ziennej, Dz.U. Nr 61, poz. 283 ze zm. oraz art. 4779 § 1 KPC).


Przewodniczący SSN: Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Andrzej
Wasilewski (sprawozdawca), Andrzej Wróbel, przedstawiciele Ministerstwa Spra-
wiedliwości Krzysztof Bogusz i prokurator Andrzej Krajewski.

Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym, po rozpoznaniu w dniu 8
października 1998 r. na posiedzeniu jawnym sprawy z wniosku Ludwiki P. o rozs-
trzygnięcie sporu o właściwość między Sądem Rejonowym [...], Sądem Wojewódz-
kim [...], Biurem Emerytalnym Służby Więziennej [...] i Naczelnikiem Rejonowego
Zakładu Karnego [...] w przedmiocie odszkodowania z tytułu śmierci funkcjonariusza
w związku ze służbą

p o s t a n o w i ł:

o d r z u c i ć wniosek.

U z a s a d ni e n i e


Ludwika P. wniosła do Centralnego Zarządu Zakładów Karnych - Biura Kwa-
termistrzowsko-Finansowego [...] pismem z dnia 22 maja 1995 r. odwołanie od treści
protokołu powypadkowego z dnia 12 maja 1995 r., w którym stwierdzono, że śmierć
jej męża - Wacława Marka P. w czasie pełnienia służby w Rejonowym Zakładzie
Karnym [...] w dniu 11 maja 1995 r. nie miała charakteru wypadku przy pracy. Cen-
tralny Zarząd Zakładów Karnych [...] w odpowiedzi na powyższe odwołanie pismem z
dnia 11 lutego 1995 r. poinformował odwołującą się, że brak jest podstaw do uchyle-
nia lub zmiany ustaleń przedmiotowego protokołu powypadkowego. Równocześnie w
piśmie tym pouczono odwołującą się, że jeżeli nie zgadza się z ustaleniami dokona-
nymi w protokole powypadkowym, to może zwrócić się w tej sprawie o rozstrzygnię-
cie do właściwego terytorialnie Sądu Pracy.

Pozwem wniesionym do Sądu Rejonowego-Sądu Pracy [...] w dniu 9 sierpnia
1995 r., a skierowanym przeciwko Rejonowemu Zakładowi Karnemu [...], Ludwika P.
wystąpiła o ustalenie, że wypadek śmiertelny, jakiemu podczas służby w nocy z dnia
10 na 11 maja 1995 r. uległ jej mąż - Wacław Marek P. w Rejonowym Zakładzie Kar-
nym [...], był wypadkiem przy pracy. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy [...] postanowieniem z
dnia 10 stycznia 1996 r. [...] uznał się niewłaściwym w sprawie i przekazał ją do roz-
poznania do Biura Emerytalnego Służby Więziennej [...].

Z kolei decyzją Naczelnika Rejonowego Zakładu Karnego [...] z dnia 11 kwiet-
nia 1996 r., po rozpatrzeniu protokołu powypadkowego i ustaleniu okoliczności oraz
przyczyn śmiertelnego wypadku, jakiemu uległ w miejscu pracy w dniu 11 lutego
1995 r. Wacław P., odmówiono przyznania Ludwice P. jednorazowego odszkodowa-
nia pieniężnego z tytułu wypadku, jakiemu uległ jej mąż. W decyzji tej, która została
doręczona Ludwice P. w dniu 18 kwietnia 1995 r., pouczono ją równocześnie, że ma
prawo wnieść od niej odwołanie do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych [...], za
pośrednictwem organu, który decyzję tę wydał, w terminie 30 dni od dnia jej dorę-
czenia.
Tymczasem Ludwika P. w dniu 15 maja 1996 r. wniosła bezpośrednio do
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych [...] pozew przeciwko Rejonowemu Zakła-
dowi Karnemu o ustalenie, że wypadek śmiertelny, jakiemu uległ jej mąż podczas
pełnienia służby, był wypadkiem przy pracy. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych [...] postanowieniem z dnia 11 grudnia 1996 r. [...] uznał się nie-
właściwym i na podstawie art. 200 KPC przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi
Rejonowemu [...] - Wydziałowi Cywilnemu. Z kolei Sąd Rejonowy [...] - Wydział Cy-
wilny postanowieniem z dnia 23 stycznia 1997 r. przekazał ją na podstawie art. 17
pkt 4 KPC Sądowi Wojewódzkiemu [...] - Wydziałowi Cywilnemu, a ten ostatni - po-
zew odrzucił postanowieniem z dnia 3 marca 1997 r., uznając się niewłaściwym do
jej rozpoznania i przekazując sprawę Biuru Emerytalnemu Służby Więziennej [...]
jako organowi właściwemu, gdzie - w opinii tego Sądu - toczy się postępowanie o to
samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami (art. 199 § 1 pkt 2 KPC). Tymcza-
sem Dyrektor Generalny Służby Więziennej pismem z dnia 29 sierpnia 1997 r. poin-
formował Ludwikę P., że właściwym do rozpoznania jej roszczenia jest Sąd Pracy
(art. 17 pkt 4 KPC). W rezultacie Ludwika P. wniosła kolejne powództwa przeciwko
Rejonowemu Zakładowi Karnemu [...] o ustalenie, że wypadek jej męża w nocy z
dnia 10 na 11 lutego 1995 r. miał charakter wypadku przy pracy i o odszkodowanie:
pozwem z dnia 20 października 1997 r. do Wojewódzkiego Sądu Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych [...], a następnie pozwem z dnia 26 listopada 1997 r. wniesionym
do Sądu Rejonowego [...] przeciwko Skarbowi Państwa - Rejonowemu Zakładowi
Karnemu [...]. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy [...] postanowieniem z dnia 9 lipca 1998 r.
odrzucił pozew. W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd stwierdził w szczególności,
że w sprawie niniejszej Naczelnik Rejonowego Zakładu Karnego [...] decyzją z dnia
11 kwietnia 1996 r. odmówił przyznania powódce jednorazowego odszkodowania z
tytułu wypadku śmiertelnego, jakiemu uległ jej mąż w miejscu pracy w dniu 11 lutego
1995 r., a w takim wypadku powódka powinna odwołać się do Sądu Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych za pośrednictwem tego organu, który wydał odmowną decyzję.
Sąd pouczył także powódkę, że w sytuacji, jaka zaistniała w powyższej sprawie,
wnosząc odwołanie powinna równocześnie złożyć wniosek o przywrócenie terminu
do skutecznego wniesienia tego odwołania.
Pomimo to Ludwika P. zwróciła się do Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższe-
go z wnioskiem o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego przez Kolegium Kompe-
tencyjne przy Sądzie Najwyższym.


Kolegium Kompetencyjne zważyło, co następuje:


Kolegium Kompetencyjne stanęło na stanowisku, że w danym wypadku nie
miał miejsca pomiędzy organami administracji państwowej a sądami spór kompeten-
cyjny w rozumieniu przepisów art. 190 § 1 oraz art. 192 § 1 KPA.

W rozpoznawanej sprawie Naczelnik Rejonowego Zakładu Karnego [...] decy-
zją z dnia 11 kwietnia 1996 r. postanowił odmówić przyznania Ludwice P. jednora-
zowego odszkodowania pieniężnego z tytułu wypadku śmiertelnego, jakiemu uległ w
pracy w dniu 11 lutego 1995 r. jej mąż - Wacław P. - funkcjonariusz Działu Ochrony
Rejonowego Zakładu Karnego [...], ponieważ na podstawie protokołu powypadkowe-
go uznał, że wypadek nie pozostawał w związku ze służbą więzienną. Tym samym
należy stwierdzić, że właściwy organ załatwił przedmiotową sprawę.
Równocześnie, stosownie do postanowienia art. 67 ustawy z dnia 26 kwietnia
1996 r. o Służbie Więziennej (Dz.U. Nr 61, poz. 283 ze zm.) w związku z art. 12 ust.
2 ustawy z dnia 16 grudnia 1972 r. o odszkodowaniach przysługujących w razie wy-
padków i chorób pozostających w związku ze służbą w Milicji Obywatelskiej (Dz.U.
Nr 53, poz. 345), w decyzji tej Naczelnik Rejonowego Zakładu Karnego [...] prawid-
łowo pouczył Ludwikę P. o tym, że w terminie 30 dni od dnia jej doręczenia przysłu-
guje jej odwołanie do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych za pośrednictwem or-
ganu, który wydał tę decyzję.
Pomimo to Ludwika P. nie złożyła takiego odwołania, natomiast występowała
z kolejnymi pozwami sądowymi przeciwko Rejonowemu Zakładowi Karnemu [...] o
zmianę protokołu powypadkowego i uznanie wypadku śmiertelnego jej męża za wy-
padek przy pracy oraz o przyznanie z tego tytułu jednorazowego odszkodowania.
Jakkolwiek zarówno sądy cywilne, jak i sądy pracy z różnych powodów uznawały się
za niewłaściwe do rozpoznania przedmiotowej sprawy i albo przekazywały ją innym
organom lub instancjom sądowym, albo też odrzucały powództwo, to jednak należy
stwierdzić, że trafne jest stanowisko Sądu Rejonowego-Sądu Pracy, który postano-
wieniem z dnia 9 lipca 1998 r. odrzucił pozew, przyjmując, że chodzi o sprawę zawis-
łą, ale nie zakończoną, i równocześnie pouczając powódkę w uzasadnieniu swego
rozstrzygnięcia o tym, że stosownie do postanowienia art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 16
grudnia 1972 r. o odszkodowaniach przysługujących w razie wypadków i chorób po-
zostających w związku ze służbą w Milicji Obywatelskiej (Dz.U. Nr 53, poz. 345) w
związku z art. 67 ust. 2 ustawy z dnia 26 kwietnia 1996 r. o Służbie Więziennej
(Dz.U. Nr 61, poz. 283 ze zm.) oraz art. 4779 § 1 KPC powinna złożyć odwołanie od
decyzji Naczelnika Rejonowego Zakładu Karnego [...] z dnia 11 kwietnia 1996 r. za
jego pośrednictwem do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Ponieważ jednak
uchybiła 30-dniowemu terminowi do złożenia tego odwołania to jednocześnie z tym
odwołaniem powinna złożyć także wniosek o przywrócenie terminu do jego skutecz-
nego wniesienia, uzasadniając go tym, że zamiast się odwołać od powyższej decyzji,
mylnie wystąpiła z powództwem sądowym o odszkodowanie, przez co uchybiła temu
terminowi.

Biorąc powyższe pod uwagę, Kolegium Kompetencyjne przy Sadzie Najwyż-
szym orzekło jak w sentencji.
========================================