Postanowienie z dnia 8 lipca 1998 r.
III KKO 1/98

Negatywny spór kompetencyjny nie powstaje w sytuacji, gdy sąd pow-
szechny nie odrzucił pozwu z powodu niedopuszczalności drogi sądowej (art.
199 § 1 pkt 1 KPC), lecz błędnie stosując art. 200 § 1 KPC przekazał sprawę
Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu.


Przewodniczący SSN: Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Andrzej
Wasilewski, Andrzej Wróbel (sprawozdawca), przedstawiciel Ministra Sprawiedliwo-
ści Sławomir Galej, przedstawiciel Komendy Głównej Policji Witold Ufnal.

Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym, po rozpoznaniu w dniu 8
lipca 1998 r. na posiedzeniu jawnym sprawy z wniosku Zygmunta K. o rozstrzygnię-
cie sporu kompetencyjnego o właściwość między Komendantem Wojewódzkim Poli-
cji w K. a sądem powszechnym o odsetki za opóźnioną wypłatę równoważnika pie-
niężnego za brak lokalu mieszkalnego w miejscu pełnienia służby

p o s t a n o w i ł:

o d d a l i ć wniosek.

U z a s a d n i e n i e


Decyzją [...] z dnia 30 czerwca 1993 r., wydaną przez Komendanta Rejonowe-
go Policji w S.-K. wstrzymano Zygmuntowi K. z dniem 30 czerwca 1993 r. wypłatę
równoważnika pieniężnego za brak lokalu mieszkalnego w miejscu pełnienia służby,
powołując się na § 3 w związku z § 13 pkt 1 ust. 2 zarządzenia Nr 44/93 Ministra
Spraw Wewnętrznych z dnia 19 marca 1993 r. w sprawie wysokości i szczegółowych
zasad wypłaty policjantom równoważników pieniężnych związanych z prawem do
lokalu mieszkalnego.

W odwołaniu od decyzji Zygmunt K. podniósł, iż rozkazem KW. Policji w K.
został skierowany do pełnienia służby w KRP S.-K. Do pracy dojeżdża ponad dwie
godziny autobusem PKS z K., gdzie mieszka, a łączny czas dojazdu do pracy i z po-
wrotem przekracza 2 godziny. Zwrócił uwagę, że łączny czas dojazdu pociągiem
przed zmianą rozkładu jazdy wynosił poniżej 2 godzin, a równoważnik pieniężny za
brak lokalu mieszkalnego był mu wypłacany.

Po rozpatrzeniu odwołania Komendant Wojewódzki Policji w K. decyzją z dnia
6 listopada 1993 r. [...] na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 KPA oraz § 10 ust. 5 zarzą-
dzenia Nr 49/91 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 10 maja 1991 r. w sprawie
szczegółowych zasad przydziału i opróżniania oraz norm zaludnienia lokali miesz-
kalnych będących w dyspozycji resortu spraw wewnętrznych lub podległych mu or-
ganów w związku z § 1 pkt 2 oraz § 13 ust. 1 pkt 2 zarządzenia Nr 44/93 Ministra
Spraw Wewnętrznych z dnia 19 marca 1993 r. w sprawie wysokości i szczegółowych
zasad wypłaty policjantom równoważników związanych z prawem do lokalu miesz-
kalnego - utrzymał dotychczasową decyzję.

Na powyższą decyzję Zygmunt K. wniósł skargę do Naczelnego Sądu Admi-
nistracyjnego, zarzucając niezgodność z prawem i wnosząc o jej uchylenie.

Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy w Krakowie wyrokiem z
dnia 29 grudnia 1994 r. [...] stwierdził nieważność zaskarżonej decyzji oraz utrzyma-
nej nią w mocy decyzji organu pierwszej instancji przyjmując, iż rozstrzygnięcie o
wstrzymaniu wypłaty równoważnika pieniężnego za brak lokalu mieszkalnego w
miejscu pełnienia służby przez funkcjonariusza Policji nie należy do postępowania
określonego w KPA, a tym samym do właściwości Policji działającej w charakterze
organu administracji państwowej.

Powyższy wyrok, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości,
został uchylony przez Sąd Najwyższy 5 grudnia 1995 r. i sprawę przekazano do po-
nownego rozpoznania przez Naczelny Sąd Administracyjny. Sąd Najwyższy stwier-
dził, że odmowa przyznania policjantowi równoważnika pieniężnego za brak miesz-
kania w miejscu służby podlega rozpatrzeniu przez właściwy organ Policji w drodze
postępowania administracyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy w Krakowie wyrokiem z
dnia 18 marca 1996 r. [...] uchylił zaskarżoną decyzję oraz utrzymaną nią w mocy
decyzję organu pierwszej instancji. Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że rozs-
trzygnięcie w powyższej sprawie należy do postępowania określonego w KPA, a tym
samym do właściwości Policji działającej w charakterze organu administracji pańs-
twowej. Zdaniem Sądu, skoro Zygmunt K. spełnia wszystkie wymienione w art. 92
ust. 1 przesłanki uprawniające go do przyznania równoważnika pieniężnego, brak
było podstaw prawnych do odmowy (wstrzymania) tego równoważnika.

Komendant Wojewódzki Policji w K. decyzją z dnia 17 września 1996 r. od-
mówił Zygmuntowi K. zapłaty odsetek za zwłokę w wypłaceniu równoważnika pie-
niężnego za brak lokalu w miejscu pełnienia służby za okres od dnia 1 lipca 1993 r.
do dnia 10 marca 1994 r. W ocenie organu pierwszej instancji w stosunkach admi-
nistracyjnoprawnych odsetki należą się tylko wówczas, jeżeli przepis prawa tak sta-
nowi lub odsyła w tym zakresie do przepisów Kodeksu cywilnego. Tymczasem prze-
pisy regulujące stosunek służbowy funkcjonariuszy Policji nie zawierają jakichkolwiek
regulacji dotyczącej odsetek w razie opóźnienia w spełnieniu pieniężnego świadcze-
nia głównego, a zatem brak jest podstaw prawnych do zapłaty odsetek za zwłokę w
wypłaceniu równoważnika pieniężnego za brak lokalu w miejscu pełnienia służby.
Komendant Główny Policji decyzją z dnia 19 grudnia 1996 r. uchylił zaskarżo-
ną odwołaniem Zygmunta K. powyższą decyzję i umorzył postępowanie w całości. W
ocenie organu odwoławczego wszczęcie postępowania administracyjnego w sprawie
roszczenia o odsetki było bezpodstawne, bowiem od początku nie istniał przedmiot
tego postępowania. Roszczenie skarżącego ma zgodnie ze stanowiskiem Trybunału
Konstytucyjnego, charakter cywilnoprawny i może być dochodzone wyłącznie przed
sądem powszechnym.
Pozwem z dnia 20 stycznia 1997 r. skierowanym do Sądu Rejonowego-Sądu
Pracy w Kielcach Zygmunt K. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej Ko-
mendy Policji w K. kwoty 1.276,80 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesie-
nia pozwu. Postanowieniem z dnia 6 marca 1997 r. Sąd Rejonowy w Kielcach prze-
kazał sprawę do rozpoznania Sądowi Wojewódzkiemu Sądowi Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Kielcach w trybie art. 18 § 1 KPC .

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach postano-
wieniem z dnia 27 czerwca 1997 r. [...] odmówił przyjęcia sprawy do rozpoznania i
zwrócił ją Sądowi Rejonowemu-Sądowi Pracy w Kielcach. Sąd Wojewódzki podzielił
stanowisko Sądu Najwyższego w przedmiocie niedopuszczalności drogi sądowej dla
dochodzenia przez funkcjonariusza Policji odsetek z tytułu opóźnienia w zapłacie
uposażenia i innych dodatków do uposażenia.

Sąd Rejonowy- Sąd Pracy w Kielcach postanowieniem z dnia 8 września 1997
r. [...] uznał się niewłaściwym do rozpoznania i sprawę przekazał do rozpoznania
Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu, uznając że stosunek łączący funkcjonariu-
sza Policji z Komendą Policji ma charakter administracyjny.

Postanowieniem z dnia 14 listopada 1997 r. [...] Naczelny Sąd Administracyjny
w Warszawie-Ośrodek Zamiejscowy w Krakowie stwierdził swoją niewłaściwość i na
podstawie art. 200 § 1 KPC w związku z art. 59 ustawy o Naczelnym Sądzie Ad-
ministracyjnym, sprawę przekazał Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu w War-
szawie ze względu na to, że skarga dotyczy decyzji Komendanta Głównego Policji
mającego siedzibę w Warszawie.

Postanowieniem z dnia 25 lutego 1998 r. [...] Naczelny Sąd Administracyjny
odrzucił skargę powoda, wniesioną od decyzji Komendanta Głównego Policji z dnia
19 grudnia 1997 r. uchylającej postępowanie w całości ze względu na niewłaściwość
drogi administracyjnej. Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że skarga wniesiona
została po terminie przewidzianym w art. 35 ust. 1 ustawy z 11 maja 1995 r. o NSA.

W dniu 30 marca 1998 r. Zygmunt K. złożył wniosek o zbadanie powyższej
sprawy przez Rzecznika Praw Obywatelskich, a następnie w tej samej sprawie do
Kolegium Kompetencyjnego przy Sądzie Najwyższym.

Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym zważyło, co następuje:

Zgodnie z przepisem art. 192 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego
negatywny spór kompetencyjny powstaje wówczas, gdy w sprawie uznaje się za
niewłaściwy zarówno organ administracji państwowej, jak i sąd. W utrwalonym
orzecznictwie Kolegium Kompetencyjnego przy Sądzie Najwyższym przyjęty jest
trafny pogląd, że negatywny spór kompetencyjny między organami administracji
państwowej a sądami powstaje tylko wówczas, gdy w tej samej sprawie organy ad-
ministracji uznają się niewłaściwymi, a sąd powszechny odrzuci pozew po przyjęciu
niedopuszczalności drogi sądowej (postanowienie Kolegium Kompetencyjnego przy
Sadzie Najwyższym z dnia 13 czerwca 1991 r., III PO 7/91, OSNC 1992 nr 6, poz.
113).
W rozpoznawanej sprawie jest niesporne, że organ administracji pierwszej ins-
tancji rozpatrzył merytorycznie żądanie wypłaty odsetek z tytułu opóźnienia z zapłatą
świadczenia głównego i wydał decyzję o odmowie wypłaty odsetek. Organ od-
woławczy uchylił zaskarżoną decyzję i umorzył postępowanie w tej sprawie uzasad-
niając swoje rozstrzygnięcie tym, że wszczęcie postępowania administracyjnego w
sprawie roszczenia o odsetki było bezpodstawne, ponieważ od początku nie istniał
przedmiot tego postępowania, skoro roszczenie skarżącego ma, zgodnie ze stano-
wiskiem Trybunału Konstytucyjnego, charakter cywilnoprawny i może być dochodzo-
ne wyłącznie przed sądem powszechnym. Należy zatem przyjąć, że wydanie przez
organ administracji państwowej drugiej instancji decyzji uchylającej decyzję organu
pierwszej instancji rozstrzygającej sprawę administracyjną co do jej istoty i umorze-
nie postępowania w tej sprawie ze względu na jego bezprzedmiotowość wynikającą z
cywilnoprawnego charakteru żądania oznacza, że organ administracji państwowej
uznał się za niewłaściwy do załatwienia tej sprawy (żądania) w rozumieniu art. 192 §
1 pkt 2 Kodeksu postępowania administracyjnego.

W ocenie Kolegium Kompetencyjnego przy Sądzie Najwyższym, w rozpozna-
wanej sprawie nie doszło do powstania sporu kompetencyjnego między organem
administracji publicznej a sądem powszechnym, bowiem Sąd Wojewódzki w Kielcach
nie odrzucił pozwu po przyjęciu niedopuszczalności drogi sądowej, lecz przekazał
sprawę Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu jako sądowi właściwemu do rozpoz-
nania sprawy wypłaty odsetek za zwłokę. Należy zatem przyjąć, że negatywny spór o
właściwość nie powstaje w sytuacji, gdy sąd powszechny nie odrzucił pozwu z po-
wodu niedopuszczalności drogi sądowej (art. 199 § 1 pkt 1 KPC), lecz na podstawie
art. 200 § 1 KPC przekazał sprawę sądowi właściwemu, nawet wówczas, gdy sąd
przekazujący sprawę przyjął błędnie, że sądem właściwym w rozumieniu tego prze-
pisu jest Naczelny Sąd Administracyjny.

Biorąc powyższe pod rozwagę Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyż-
szym orzekło jak w sentencji.
========================================