Postanowienie z dnia 19 października 2006 r.
III BU 2/06

Nie zachodzi wyjątkowy wypadek, o którym mowa w art. 4241 § 2 k.p.c.,
jeżeli strona przed wniesieniem skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia nie wystąpiła z wnioskiem o przywrócenie terminu
do złożenia skargi kasacyjnej, której nie wniosła ze względu na błędne poucze-
nie sądu drugiej instancji.

Sędzia SN Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 19 paź-
dziernika 2006 r. sprawy z odwołania Marii M. od decyzji Kasy Rolniczego Ubezpie-
czenia Społecznego-Oddziału Regionalnego w L. o prawo do zbiegu świadczeń, na
skutek skargi odwołującej się o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 4 października 2005 r. [...]

o d r z u c i ł skargę.

U z a s a d n i e n i e

Wyrokiem z dnia 4 października 2005 r. Sąd Apelacyjny w Lublinie oddalił
apelację ubezpieczonej Marii M. od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 7
lipca 2004 r., oddalającego jej odwołanie od decyzji Kasy Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego w L. z dnia 5 maja 2003 r., odmawiającej ubezpieczonej prawa do eme-
rytury rolniczej w zbiegu ze świadczeniem pracowniczym z uwagi na treść art. 108
ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (jednolity
tekst: Dz.U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.).
W skardze o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
skarżąca zaskarżyła w całości powyższy wyrok Sądu Apelacyjnego i wniosła o
stwierdzenie jego niezgodności z prawem. Jako podstawę skargi pełnomocnik skar-
żącej wskazał naruszenie prawa materialnego, to jest art. 107 w związku z art. 108
zdanie drugie i art. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Pełnomocnik
skarżącej oświadczył, że wzruszenie przedmiotowego wyroku Sądu Apelacyjnego
nie było możliwe w drodze innych środków prawnych, gdyż skarżąca została po-
uczona, że skarga kasacyjna w jej sprawie nie przysługuje. W wyniku wydania
przedmiotowego wyroku została wyrządzona skarżącej szkoda polegająca na wypła-
caniu niższego świadczenia. Zdaniem skarżącej powinna ona otrzymywać dodatek
do emerytury od lutego 2003 r., to jest przez okres 43 miesięcy. Na tej podstawie
skarżąca stwierdziła, iż poniosła szkodę w wysokości 12.040 zł.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 4241 § 1 k.p.c., skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia przysługuje od prawomocnego orzeczenia sądu drugiej
instancji kończącego postępowanie w sprawie, gdy przez jego wydanie stronie zo-
stała wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego orzeczenia w drodze przysłu-
gujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe. Przepis ten wyraża
zasadę, że przesłanką dopuszczalności skargi o stwierdzenie niezgodności z pra-
wem prawomocnego orzeczenia jest wykorzystanie przez stronę przysługujących jej
środków prawnych. Wyjątek od wskazanej zasady przewiduje art. 4241 § 2 k.p.c.,
który w sytuacji, gdy strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych,
dopuszczalność skargi uzależnia od kumulatywnego spełnienia dwóch przesłanek:
istnienia wyjątkowego wypadku oraz występowania niezgodności z prawem o kwalifi-
kowanym charakterze, wynikającym z naruszenia podstawowych zasad porządku
prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela. W przed-
miotowej sprawie wyjątkowy wypadek, o którym mowa w art. 4241 § 2 k.p.c., nie wy-
stępuje.
Poddając analizie okoliczności nieskorzystania przez skarżącą z przysługują-
cego jej środka zaskarżenia w postaci skargi kasacyjnej, należy podkreślić, że fak-
tycznie została ona - z niezrozumiałych dla Sądu Najwyższego powodów - powiado-
miona, że od wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 4 października 2005 r.
skarga kasacyjna nie przysługuje. Skarżąca występowała w postępowaniu przed są-
dem pierwszej i drugiej instancji samodzielnie. O braku możliwości wniesienia skargi
kasacyjnej została pouczona przez przewodniczącego składu orzekającego na roz-
prawie apelacyjnej. Skarżąca mimo to wniosła o doręczenie jej pisemnego uzasad-
nienia wyroku. Takie samo pouczenie zostało umieszczone na zwrotnym poświad-
czeniu odbioru.
Sąd Najwyższy podtrzymuje stanowisko wyrażone w postanowieniu z dnia 2
lutego 2006 r., I CNP 4/06, zgodnie z którym istnienie sytuacji wyjątkowej w rozumie-
niu art. 4241 § 2 k.p.c. może wchodzić w rachubę, gdy strona nie skorzystała z przy-
sługującego jej środka zaskarżenia z powodu uzyskania błędnej informacji od pra-
cownika sądu. Jednakże, pomimo wskazanych powyżej uchybień, nieskorzystanie
przez skarżącą z przysługującego jej prawa do wniesienia kasacji od orzeczenia
sądu drugiej instancji nie nastąpiło w okolicznościach, które można by zakwalifiko-
wać jako wyjątkowy wypadek w rozumieniu art. 4241 § 2 k.p.c. Skarżąca, reprezen-
towana przez fachowego pełnomocnika, nie złożyła bowiem wniosku o przywrócenie
terminu do wniesienia skargi kasacyjnej, mimo iż w świetle przedstawionych powyżej
okoliczności stanu faktycznego wniosek taki - jak się wydaje - powinien zostać rozpo-
znany pozytywnie. Dopiero w przypadku odmowy przywrócenia terminu do wniesie-
nia skargi kasacyjnej można by mówić o wykorzystaniu przez stronę wszystkich
przysługujących jej środków prawnych zgodnie z art. 4241 § 1 k.p.c. (postanowienie
SN z dnia 2 lutego 2006 r., I CNP 4/06)
W myśl art. 4248 § 2 in fine k.p.c. skarga podlega odrzuceniu, jeżeli nie zacho-
dzi wyjątek, o którym mowa w art. 4241 § 2. Wypełniając dyspozycję tego przepisu,
Sąd Najwyższy postanowił jak w sentencji.
========================================