Postanowienie z dnia 9 listopada 1995 r.
III ARN 49/95

Przepis art. 63 ustawy z dnia 2 lipca 1984 r. o najmie lokali mieszkalnych i
dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. Nr 105, poz. 509) nie dotyczy postępowania
sądowoadministracyjnego. Skarga na ostateczną decyzję administracyjną,
wydaną przed wejściem w życie tej ustawy podlega rozpatrzeniu przez Naczelny
Sąd Administracyjny.

Przewodniczący SSN: Walery Masewicz, Sędziowie SN: Adam Józefowicz
(sprawozdawca), Jerzy Kwaśniewski, Janusz Łętowski, Andrzej Wróbel

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Włodzimierza Skoniecznego, po roz-
poznaniu w dniu 9 listopada 1995 r. sprawy ze skargi Jana i Agaty małż. K. na decyzję
Kolegium Odwoławczego przy Sejmiku Samorządowym Województwa S. z dnia 6
czerwca 1994 r. [...] w przedmiocie opróżnienia lokalu i przydzielenia pomieszczenia
zastępczego, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od posta-
nowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodek Zamiejscowy w Białymstoku z
dnia 15 lutego 1995 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę Naczelnemu Sądowi
Administracyjnemu-Ośrodkowi Zamiejscowemu w Białymstoku do ponownego
rozpoznania


U z a s a d n i e n i e

Decyzją z dnia 26 kwietnia 1994 r. [...] wydaną z upoważnienia Burmistrza Mia-
sta G. odmówiono przydzielenia Janowi i Agacie małż. K. lokalu mieszkalnego [...],
położonego w G. przy ul. P. W uzasadnieniu decyzji podano powołując się na rozpo-
rządzenie Rady Ministrów z dnia 18 lipca 1988 r. w sprawie zasad i trybu zaspokajania
potrzeb mieszkaniowych (Dz. U. Nr 27, poz. 187 ze zm.), że przydziały lokali mie-
szkalnych i pomieszczeń zastępczych mogą nastąpić wyłącznie na rzecz osób umiesz-
czonych na ostatecznych listach przydziału mieszkań. Wnioskodawcy nie są
umieszczeni na liście przydziałów. Dlatego wniosek ich został przekazany Społecznej
Komisji Mieszkaniowej, która zaopiniowała go negatywnie z powodu niezrealizowania
przydziałów mieszkań osobom zamieszczonym na listach z lat 1991, 1992 i 1993,
dotyczących 73 rodzin. Z uwagi na brak nowego budownictwa komunalnego Burmistrz
Miasta G. nie ma możliwości zaspokojenia potrzeb wszystkich osób nawet lokalami
zwalnianymi w trybie tzw. odzysku. Kolegium Odwoławcze przy Sejmiku Samorzą-
dowym Województwa S. decyzją z dnia 6 czerwca 1994 r., [...] po rozpatrzeniu odwo-
łania Agaty i Jana małż. K. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję podzielając motywy
organu I instancji.
Powyższe decyzje były wydane po wcześniejszej decyzji Burmistrza Miasta G. z
dnia 15 lutego 1994 r. [...], w której przydzielono na czas nieokreślony Janowi K. po-
mieszczenie zastępcze [...] w budynku położonym w G. przy ul. K., składające się z 1
pokoju, kuchni i wc o powierzchni mieszkalnej 23,52 m2 i użytkowej 35,16 m2 ,
wyposażone w instalację elektryczną, wodno-kanalizacyjną, gazową i piec. Jednocześ-
nie stwierdzono w decyzji, że do zamieszkania w pomieszczeniu zastępczym
uprawnione są oprócz głównego najemcy, jego żona Agata i córka Agnieszka, urodzona
w 1990 r. Ponadto w decyzji zobowiązano Jana K. wraz z osobami reprezentującymi go
do opróżnienia lokalu [...] w budynku przy ul. P. w G. i przekwaterowania się do
pomieszczenia zastępczego, wymienionego wyżej w terminie 30 dni od daty up-
rawomocnienia się decyzji.
W uzasadnieniu tej decyzji stwierdzono, że 6 lipca 1993 r. Burmistrz Miasta G.
cofnął Marianowi B. uprawnienie do lokalu [...] przy ul. P. 4, jako głównemu lokatorowi,
który 1 stycznia 1991 r. podnajął bez zgody Burmistrza Miasta ten lokal Agacie i Janowi
małż. K. i opuścił lokal. Jednakże podnajemcy pozostali w tym lokalu mieszkalnym i nie
przyjęli wymagającego remontu pomieszczenia zastępczego przy ul. W. w G., przyzna-
nego im uprzednio decyzją z dnia 22 listopada 1993 r., która została uchylona decyzją
Sejmiku Samorządowego Województwa S. z dnia 18 stycznia 1994 r. na skutek
odwołania Jana K. W związku z tym Burmistrz Miasta G. przydzielił wnioskodawcy
pomieszczenie zastępcze przy ul. K.
W dniu 10 lutego 1994 r. Jan K. dostarczył decyzję z tego dnia, w sprawie przyz-
nania uprawnienia do korzystania z dodatkowej powierzchni mieszkalnej jego córce.
Powołując się na przepis art. 7 pkt 4 Prawa lokalowego Burmistrz stwierdził, że przy
przydziale pomieszczeń zastępczych nie stosuje się norm zatrudnienia od 7-10 m2 na
osobę oraz uprawnień do dodatkowej powierzchni mieszkalnej.
Kolegium Odwoławcze przy Sejmiku Samorządowym Województwa S. decyzją z
dnia 6 czerwca 1994 r. [...] utrzymało w mocy powyższą decyzję, znajdującą oparcie w
przepisie art. 47 ust. 2 Prawa lokalowego zobowiązującym organ do spraw lokalowych
do orzeczenia o przekwaterowaniu wnioskodawcy do lokalu zastępczego, który nadaje
się do zamieszkania i spełnia warunki, określone art. 7 Prawa lokalowego w tym
zapewnia co najmniej 5 m2 na jedną osobę. Lokal przy ul. P. nie może być przydzielony
wnioskodawcy spoza listy przydziałów mieszkań wobec nie zrealizowania przydziałów z
listy osób zakwalifikowanych w latach 1991-1993 r.
Skargę na wymienione wyżej decyzje ostateczne Kolegium Odwoławczego przy
Sejmiku Samorządowym Województwa S. z dnia 6 czerwca 1994 r. wnieśli Jan i Agata
małż. K.
Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy w Białymstoku postano-
wieniem z dnia 15 lutego 1995 r., [...] umorzył postępowanie w sprawie na podstawie
art. 211 k.p.a. w związku z art. 355 § 1 k.p.c. W uzasadnieniu postanowienia NSA st-
wierdził, że z dniem 12 listopada 1994 r. weszła w życie ustawa z dnia 2 lipca 1994 r. o
najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. Nr 105, poz. 509), w
której art. 67 ust. 2, 3 i 4 uchylił ustawę z dnia 10 kwietnia 1974 r. - Prawo lokalowe (Dz.
U. z 1987 r., Nr 30, poz. 165 ze zm.) [...]. Tym samym został zniesiony szczególny tryb
najmu lokali mieszkalnych, co oznacza, że obecnie organ administracyjny nie wydaje
już decyzji o przydziale lokalu, o przekwaterowaniu do pomieszczenia zastępczego i
przydziale takiego pomieszczenia. Powołując się na art. 63 wymienionej ustawy z dnia 2
lipca 1994 r. o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych, NSA uznał za zbędne badanie
legalności zaskarżonych decyzji, ponieważ przepis ten stanowi, iż postępowanie
administracyjne wszczęte na podstawie ustawy - Prawo lokalowe i nie zakończone do
dnia wejścia w życie ustawy decyzją ostateczną podlega umorzeniu. Wyjątek dotyczy
postępowania wszczętego na podstawie przepisów o wznowieniu i o stwierdzeniu
nieważności decyzji. W tym stanie prawnym - zdaniem NSA - nie zachodziła potrzeba
rozpoznawania skargi, bowiem nawet w przypadku jej uwzględnienia i uchylenia decyzji
(czego domagają się skarżący) doprowadziłoby to do umorzenia postępowania w
sprawie przez organ administracyjny.
Powyższe postanowienie zaskarżył Minister Sprawiedliwości, zarzucając w
rewizji nadzwyczajnej rażące naruszenie art. 211 k.p.a. w związku z art. 355 § 1 k.p.c.
oraz art. 63 ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach
mieszkaniowych (Dz. U. Nr 105, poz. 509). Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia i przekazanie sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu-Ośrod-
kowi Zamiejscowemu w Białymstoku do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona, gdyż zaskarżony postanowienie został
wydany z rażącym naruszeniem przepisów prawa, wymienionych w jej zarzutach.
Stosownie bowiem do art. 63 ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych
i dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. Nr 105, poz. 509), postępowanie administracyjne
wszczęte na podstawie ustaw wymienionych w art. 67 ust. 1 i 2 tej ustawy (to jest
ustawy z dnia 22 kwietnia 1959 r. o remontach i odbudowie oraz o wykańczaniu
budowy, i nadbudowie budynków; jednolity tekst: Dz. U. z 1968 r., Nr 36, poz. 249 ze
zm., a także ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. - Prawo lokalowe, jednolity tekst: Dz. U.
z 1987 r., Nr 30, poz. 165 ze zm.) i nie zakończone do dnia wejścia w życie ustawy
decyzją ostateczną podlega umorzeniu. W niniejszej sprawie postępowanie ad-
ministracyjne zostało zakończone przed wejściem w życie ustawy (to jest przed 12 lis-
topada 1994 r.) decyzją ostateczną organu odwoławczego, od której wniesiono skargę
do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Przepis art. 63 cytowanej wyżej ustawy o
najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych nie odnosi się do postępowania
sądowoadministracyjnego. Skarga na ostateczną decyzję administracyjną, wydaną
przed wejściem w życie tej ustawy podlega rozpatrzeniu przez Naczelny Sąd
Administracyjny. Brak jest podstaw do uznania zbędności postępowania sądo-
woadministracyjnego i jego umorzenia na zasadzie art. 355 § 1 k.p.c. w związku z art.
211 k.p.a. Naczelny Sąd Administracyjny powinien zatem zbadać zgodność zas-
karżonej decyzji z prawem, jakie obowiązywało w dniu wydania decyzji. W związku z
powyższym nie można zgodzić się z poglądem NSA wyrażonym w uzasadnieniu zas-
karżonego postanowienia, że "w tym stanie prawnym nie zachodzi potrzeba
rozpoznania skarg, bowiem nawet w przypadku ich uwzględnienia, uchylenie decyzji
(czego domagają się skarżący) doprowadziłoby jedynie do umorzenia postępowania w
sprawie przez organ administracyjny". Nie zwrócił jednak NSA uwagi na to, że wskutek
nierozpoznania skarg i niezbadania zgodności z prawem zaskarżonych decyzji nastąpi
ich uprawomocnienie się i wykonanie z pominięciem kontroli sądowoadministracyjnej. W
konsekwencji prowadzi to pozbawienia strony prawa do rozpoznania jej sprawy przez
niezawisły Sąd. Ten błędny pogląd NSA nie może być zaakceptowany, bowiem
doprowadził on do uznania zbędności postępowania sądowoadministracyjnego,
obejmującego badanie legalności ostatecznej decyzji administracyjnej oraz do bez-
podstawnego zastosowania art. 355 § 1 k.p.c. w związku z art. 211 k.p.a. w stanie
prawnym, który nie pozwalał NSA uchylić się od rozpoznania skargi i zbadania zgod-
ności z prawem zaskarżonych decyzji ostatecznych.
Mając to na uwadze Sąd Najwyższy doszedł do przekonania, że należało uwz-
ględnić rewizję nadzwyczajną i na zasadzie art. 422 § 2 k.p.c. w związku z art. 211
k.p.a. orzec, jak w sentencji.

=======================================