Postanowienie SN - III ARN 33/96
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:III ARN 33/96
Typ:Postanowienie SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/6/89
Orzecznictwo Sądów Polskich 1997/9/431-432
Data wydania:1996-09-04

Postanowienie z dnia 4 września 1996 r.
III ARN 33/96

1. Jeżeli osoba fizyczna prowadzi przedsiębiorstwo (firmę) to w zakresie
praw i obowiązków wynikających z prawa celnego ich podmiotem jest ta osoba, a
nie przedsiębiorstwo.

2. Zawiadomienie o terminie rozprawy przed Naczelnym Sądem Adminis-
tracyjnym tylko strony i nieobecność na niej prawidłowo ustanowionego pełno-
mocnika, którego o terminie rozprawy nie zawiadomiono, oznacza pozbawienie
strony możności obrony jej praw i stanowi podstawę nieważności postępowania
(art. 369 pkt 5 KPC w związku z art. 211 KPA).


Przewodniczący SSN: Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Józef Iwulski
(sprawozdawca), Adam Józefowicz, Janusz Łętowski, Walerian Sanetra.
Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Waldemara Grudzieckiego, po roz-
poznaniu w dniu 4 września 1996 r. sprawy ze skargi Zbigniewa H. na decyzję Prezesa
Głównego Urzędu Ceł w Warszawie z dnia 11 stycznia 1993 r. [...] w przedmiocie
wymiaru cła na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od pos-
tanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie-Ośrodka Zamiejscowego
w Poznaniu z dnia 21 kwietnia 1994 r. [...]

p o s t a n o w i ł:

u c h y l i ć zaskarżone postanowienie.


U z a s a d ni e n i e

Prezes Głównego Urzędu Ceł decyzją ostateczną z dnia 11 stycznia 1993 r. [...]
uchylił decyzję Dyrektora Urzędu Celnego w R. z dnia 3 maja 1992 r., zawartą w
zgłoszeniu celnym SAD 110101/011640 i wymierzył Przedsiębiorstwu Wielobranżowe-
mu "I." w P. cło w wysokości 166 028 000 zł.
Skargę od tej decyzji do Naczelnego Sądu Administracyjnego wniosło wskazane
wyżej Przedsiębiorstwo.
Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy w Poznaniu postanowie-
niem z dnia kwietnia 1994 r. [...] umorzył postępowanie na podstawie art. 355 § 1 KPC
w związku z art. 211 KPA. Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że wydanie wyroku
stało się zbędne, gdyż zgodnie z oświadczeniem złożonym na rozprawie przez
Zbigniewa H., Przedsiębiorstwo Wielobranżowe "I." zostało zlikwidowane w dniu 24
lipca 1993 r. i wykreślone z rejestru handlowego.
Postanowienie to zaskarżył rewizją nadzwyczajną Minister Sprawiedliwości, który
zarzucił rażące naruszenie art. 22 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o
Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz. U. Nr 74, poz. 368) w związku z art. 2 ust. 2 i
art. 15 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 41, poz.
324 ze zm.) oraz naruszenie interesu Rzeczypospolitej Polskiej. Minister Spra-
wiedliwości wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i oddalenie skargi,
względnie o uchylenie tego orzeczenia i przekazanie sprawy Naczelnemu Sądowi
Administracyjnemu do ponownego rozpoznania.
Minister Sprawiedliwości podniósł, że zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy o działalności
gospodarczej podmiotem prowadzącym taką działalność może być osoba fizyczna,
osoba prawna oraz jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej. Zbigniew
H. w dniu 22 października 1990 r. zgłosił w Wydziale Handlu Drobnej Wytwórczości i
Usług Urzędu Miejskiego w P. działalność Przedsiębiorstwa Wielobranżowego "I." -
Zbigniew H. Zostało ono wpisane do ewidencji działalności gospodarczej. Wynika z
tego, że działalność gospodarczą prowadził Zbigniew H. jako osoba fizyczna i on był
stroną postępowania w rozumieniu art. 28 KPA. Na rozprawie przed Naczelnym Sądem
Administracyjnym Zbigniew H. błędnie podał, że Przedsiębiorstwo zostało wykreślone z
rejestru handlowego, podczas gdy zaprzestało ono działalności i zostało wykreślone z
rejestru podmiotów gospodarczych. Minister Sprawiedliwości powołał się na uchwałę
Sądu Najwyższego z dnia 4 stycznia 1995 r., III CZP 148/94 (OSNC 1995 z. 4 poz. 61),
z której wynika, że zdolność sądową podmiotu gospodarczego, będącego osobą
fizyczną i prowadzącego ewidencjonowaną działalność gospodarczą ma wyłącznie
prowadząca tę działalność osoba fizyczna. Naczelny Sąd Administracyjny nie wyjaśnił
należycie statusu prawnego Przedsiębiorstwa Wielobranżowego "I." i bezpodstawnie
uznał, że zostało ono wykreślone z rejestru handlowego. Tymczasem nie było ono
spółką prawa handlowego lecz jednoosobowym podmiotem gospodarczym, którego
właściciel posiadał zdolność sądową. Wszelkie zobowiązania Przedsiębiorstwa "I." były
równocześnie zobowiązaniami jego właściciela. W tej sytuacji wykreślenie
Przedsiębiorstwa z rejestru działalności gospodarczej nie zmieniło faktu, że za jego
ewentualne długi odpowiada właściciel. Umorzenie postępowania pozbawiło
skarżącego prawa do sądowej kontroli decyzji administracyjnych, co narusza, zdaniem
Ministra Sprawiedliwości, interes Rzeczypospolitej Polskiej i uzasadnia uwzględnienie
rewizji nadzwyczajnej mimo upływu terminu z art. 421 § 2 KPC.

Sąd Najwyższy uznał, że rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona.

Oczywistem jest, że przy wydaniu zaskarżonego postanowienia nie mógł być
naruszony art. 22 ust. 2 pkt 3 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, gdyż
ustawa ta w dacie wydania postanowienia jeszcze nie obowiązywała. Rażąco został
naruszony art. 355 § 1 KPC w związku z art. 211 KPA, gdyż Naczelny Sąd Adminis-
tracyjny umorzył postępowanie w sytuacji, w której wydanie wyroku nie było ani zbędne
ani niedopuszczalne.
Poglądy wyrażone w rewizji nadzwyczajnej co do tego, że podmiotem praw i
obowiązków w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej przez podmiot nie
będący osobą prawną jest osoba fizyczna, gdyż tylko jej przysługuje zdolność prawna i
zdolność do czynności prawnych, są w pełni prawidłowe. Podmiotem praw i
obowiązków związanych z działalnością Przedsiębiorstwa Wielobranżowego "I." był
więc jego właściciel Zbigniew H., który był stroną postępowania administracyjnego i
sądowoadministracyjnego. Przedsiębiorstwo to nie było bowiem podmiotem działającym
na podstawie Kodeksu handlowego (spółką prawa handlowego), nie miało więc
osobowości prawnej. Wykreślenie Przedsiębiorstwa z rejestru podmiotów prowadzą-
cych działalność gospodarczą nie miało znaczenia dla ewentualnych zobowiązań
Zbigniewa H. i nie mogło wpłynąć na tok postępowania sądowoadministracyjnego. Nie
stanowiło więc podstawy do uznania, że wydanie wyroku jest w sprawie zbędne czy
niedopuszczalne. Naczelny Sąd Administracyjny umarzając postępowanie nie wyjaśnił
statusu prawnego podmiotu skarżącego i nie dokonał w tym zakresie prawidłowych
ocen w aspekcie przepisów art. 28 i 29 KPA, co w konsekwencji doprowadziło do
rażącego naruszenia art. 355 § 1 KPC w związku z art. 211 KPA.
Sąd Najwyższy nie będąc związany podstawami rewizji nadzwyczajnej (art. 420
§ 2 KPC) zważył nadto, że w sprawie doszło także do naruszenia dalszych pods-
tawowych zasad postępowania. Skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego
imieniem Zbigniewa H.-Przedsiębiorstwa Wielobranżowego "I." wniósł bowiem radca
prawny, legitymujący się pełnomocnictwem do zastępstwa przed Naczelnym Sądem
Administracyjnym. Pełnomocnik ten nie został zawiadomiony o jedynej rozprawie, która
odbyła się przed Sądem i nie był na niej obecny. Obecność fachowego pełnomocnika
na jedynej przeprowadzonej rozprawie, na której oceniano charakter prawny
wykreślenia z rejestru Przedsiębiorstwa, z pewnością mogła przyczynić się do
prawidłowej oceny tego faktu i uniknięcia błędu polegającego na przyjęciu wyżej
wskazanej niedopuszczalności czy zbędności wydania wyroku. W takiej sytuacji należy
uznać, że zawiadomienie o terminie jedynej rozprawy samej strony i nieobecność na
niej prawidłowo ustanowionego pełnomocnika, którego o terminie nie zawiadomiono,
prowadzi do pozbawienia strony możności obrony jej praw, a więc stanowi podstawę
nieważności postępowania z art. 369 pkt 5 KPC w związku z art. 211 KPA.
Naruszenie tych podstawowych zasad postępowania, skutkujące pozbawienie
strony możności sądowej kontroli decyzji administracyjnych, stanowi także naruszenie
interesu Rzeczypospolitej Polskiej i umożliwia uwzględnienie rewizji nadzwyczajnej na
podstawie art. 422 § 1 KPC, mimo upływu terminu z art. 421 § 1 KPC.
Wobec powyższego Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie, co
prowadzi do konieczności merytorycznego rozpoznania sprawy przez Naczelny Sąd
Administracyjny.

========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] III ARN 53/96   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/9/142
1996-10-04 
[IA] III ARN 51/96   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/8/123
1996-10-04 
[IA] III ARN 49/96   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/9/146 Monitor Prawniczy 1997/6/243
1996-10-04 
[IA] III ARN 48/96   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/9/141
1996-10-04 
[IA] III ARN 47/96   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/7/110 Orzecznictwo Sądów Polskich 1997/9/435 Przegląd Orzecznictwa Podatkowego 1999/7-8/348
1996-09-26 
  • Adres publikacyjny: