Postanowienie z dnia 6 lipca 1999 r.
II UZ 69/99

Kasacja jest dopuszczalna jako dotycząca ustalenia prawa, jeżeli przed-
miotem sprawy jest ocena prawna, czy czynności były wykonywane w ramach
stosunku pracy, czy też na podstawie umowy zlecenia.


Przewodniczący: SSN Teresa Romer, Sędziowie: SN Jerzy Kuźniar (sprawoz-
dawca), SA Krystyna Bednarczyk.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 6 lipca 1999 r. na posiedzeniu niejaw-
nym sprawy z wniosku Ewy R. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Od-
działowi w P. o zapłatę składek, na skutek zażalenia wnioskodawczyni na postano-
wienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 29 kwietnia 1999 r. [...]


u c h y l i ł zaskarżone postanowienie.

U z a s a d n i e n i e


Wyrokiem z dnia 1 grudnia 1998 r. [...] Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił
apelację wnioskodawczyni Ewy R. od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie w sprawie przeciwko Zakładowi Ubezpie-
czeń Społecznych-Oddziałowi w P. o zapłatę składek, stwierdzając że umowy, które
wiązały ją z Rytą M. miały charakter umów o pracę (nie zaś cywilnoprawnych umów
zlecenia), co uzasadniało decyzję organu rentowego o wymierzeniu z urzędu składek
z tytułu pracowniczego ubezpieczenia społecznego za okres od stycznia 1994 r. do
grudnia 1996 r. w łącznej kwocie 3.096 zł wraz z odsetkami od 16 lutego 1994 r. do
14 października 1997 r. w kwocie 3.247,50 zł. W ocenie Sądu, umowy nazwane ,,zle-
ceniem" zawierane przez wnioskodawczynię, miały na celu obejście ustawy i jako
takie były nieważne na podstawie art. 58 § 1 KC. Kasacja wnioskodawczyni od tego
wyroku, oparta na naruszeniu przez Sąd art. 22 § 1 KP oraz art. 217, 224 § 1, 227,
233 § 1 i 382 KPC, została odrzucona przez Sąd Apelacyjny jako przedmiotowo nie-
dopuszczalna (art. 393 pkt 5 KPC), bowiem ,,wyrok dotyczył podstawy wymiaru skła-
dek na ubezpieczenie" (postanowienie z dnia 29 kwietnia 1999 r. [...]).

Powyższe postanowienie zaskarżyła zażaleniem wnioskodawczyni i zarzuca-
jąc, iż istotą sprawy nie jest określenie podstawy wymiaru składek ubezpieczenio-
wych, ,,ale kwalifikacja prawna czynności wykonywanych na rzecz odwołującej się
przez Rytę M. (umowa zlecenia czy umowa o pracę"), wniosła o jego uchylenie i na-
danie biegu kasacji.


Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:


Stosownie do przepisu art. 393 § 1 pkt 5 KPC, kasacja nie przysługuje (jest
przedmiotowo wyłączona) w sprawach o określenie podstawy wymiaru składek na
ubezpieczenie społeczne. Pojęcie ,,podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie
społeczne" nie budzi wątpliwości prawnych na tle przepisów rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru skła-
dek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz
rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (jednolity tekst: Dz.U. z
1993 r. Nr 68, poz. 330 ze zm.). Rozporządzenie to określa m.in. wysokość i podsta-
wę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne pracowników, a także osób wyko-
nujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia oraz osób z
nimi współpracujących, wskazując szczegółowo jakie dochody pracowników z tytułu
wykonywania pracy w ramach stosunku pracy nie stanowią podstawy wymiaru skła-
dek na ubezpieczenie społeczne, a także co stanowi podstawę wymiaru składek na
ubezpieczenie społeczne osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej
lub umowy zlecenia.

W sprawie, której przedmiotem jest określenie podstawy wymiaru składek - a
więc zbadanie jakie dochody pracowników, czy też osób wykonujących pracę na
podstawie cywilnoprawnych umów, wpływają na wysokość składki - kasacja nie jest
przedmiotowo dopuszczalna. Ograniczenie to jednak nie oznacza wyłączenia kasacji
w sprawach, których przedmiotem jest objęcie obowiązkiem ubezpieczenia
społecznego odpowiedniego rodzaju (pracowniczego lub innego). Jeżeli przedmio-
tem sprawy jest kwalifikacja prawna wykonywanych czynności, a więc ocena czy
czynności te wykonywane są w ramach stosunku pracy, czy też na podstawie umowy
zlecenia (czego pochodną jest ustalenie obowiązku uiszczania odpowiednich składek
ubezpieczeniowych), kasacja - jako dotycząca ustalenia prawa, jest przedmiotowo
dopuszczalna.

W rozpoznawanej sprawie spór dotyczył ustalenia czy czynności Ryty M. na
rzecz wnioskodawczyni były wykonywane w ramach stosunku pracy, czy też w ra-
mach zlecenia. Istotą sprawy było więc ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku
prawnego (obowiązku ubezpieczenia społecznego), co czyni kasację w niej dopusz-
czalną (por. także postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 1998 r., II UZ
130/97 - notka w OSNAPiUS 1999 nr 3, poz. 106).

W tym stanie rzeczy, nie podzielając stanowiska Sądu Apelacyjnego, należało
uchylić zaskarżone postanowienie, wobec stwierdzenia dopuszczalności kasacji w
niniejszej sprawie i orzec jak w postanowieniu.
========================================