Postanowienie SN - II UZ 47/97
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:II UZ 47/97
Typ:Postanowienie SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1998/11/351
Data wydania:1997-07-24

Postanowienie z dnia 24 lipca 1997 r.
II UZ 47/97

Kasacja nie przysługuje w sprawie o ustalenie, jakie kwoty otrzymywane z
tytułu wynagrodzenia przez wozaków w ramach umowy zlecenia podlegają
uwzględnieniu przy obliczaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie
społeczne (art. 393 pkt 5 KPC).


Przewodniczący SSN: Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Zbigniew Myszka, Stefania
Szymańska (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 24 lipca 1997
r. sprawy z powództwa Lasów Państwowych - Nadleśnictwo w L. przeciwko Zakładowi
Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w N.S. o składki na ubezpieczenie społeczne, na
skutek zażalenia wnioskodawcy od postanowienia Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z dnia 3 marca 1997 r. [...]

p o s t a n o w i ł:

o d d a l i ć zażalenie.


U z a s a d n i e n i e

W decyzji z dnia 22 września 1994 r. Oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
w N.S. zobowiązał Nadleśnictwo w L. do zapłacenia kwoty 128.371.800 zł z odsetkami,
jako różnicy między kwotą należnych a zapłaconych składek w okresie od 1 stycznia
1992 r. do 31 maja 1994 r. z tytułu ubezpieczenia osób wykonujących umowy zwózki
drewna na rzecz tego Nadleśnictwa. W drugiej decyzji z tej samej daty Oddział ustalił,
że Nadleśnictwo zaniżyło kwoty zasiłków chorobowych i świadczeń rehabilitacyjnych
wypłaconych tym zleceniobiorcom o kwotę 36.570.200 zł. Na uzasadnienie decyzji
organ ubezpieczeń społecznych podał, że podstawa wymiaru składek została zaniżona
przez pominięcie części (30%) wynagrodzenia wozaków odpowiadającej kwocie
kosztów uzyskania dochodu.
Od powyższych decyzji Nadleśnictwo wniosło odwołania do Sądu Wojewódz-
kiego, kwestionując przyjęcie za podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społecz-
ne wozaków całej wypłaconej im należności.
W wyrokach z dnia 20 września 1995 r. [...] Sąd Wojewódzki w Krakowie zmienił
obydwie zaskarżone decyzje i zwolnił skarżące Nadleśnictwo z obowiązku "dopłacania"
składek na ubezpieczenie społeczne oraz zasiłków chorobowych od pełnych
wynagrodzeń wozaków.
Przy ustaleniu wysokości dochodu podlegającego składce, Sąd Wojewódzki
posłużył się regulacją zawartą we wspólnym stanowisku Ministra Leśnictwa i Przemysłu
Drzewnego, Centrali Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Ministra Pracy, Płac i
Spraw Socjalnych z dnia 12 lipca 1982 r., a także - posiłkowo - wykładnią per analogiam
do regulacji pojęcia dochodu z ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym
od osób fizycznych (Dz. U. Nr 80, poz. 350 ze zm.).
Od obydwu wyroków rewizje złożył organ ubezpieczeń społecznych i oparł je na
zarzutach z art. 368 pkt 1 i 4 KPC.
Po łącznym rozpoznaniu obydwu spraw Sąd Apelacyjny stwierdził, że problem -
przy bezspornych okolicznościach faktycznych - sprowadzał się do "ustalenia właściwej
regulacji prawnej dostarczającej odpowiedzi na pytanie", czy wysokość składek na
ubezpieczenie społeczne wozaków i świadczeń z tego ubezpieczenia ma zależeć tylko
od czystego dochodu wozaków, czy też od pełnej kwoty wynagrodzenia wypłacanego
im przez Nadleśnictwo. Sąd Apelacyjny zajął stanowisko, że Nadleśnictwo obowiązane
jest opłacać składki z tytułu ubezpieczenia społecznego wozaków od pełnych kwot
wynagrodzenia, jakie wypłaca się wozakom. Podstawowym motywem orzeczenia było
to, że wynagrodzenie wozaków jest jednolite i nie ma żadnego uzasadnienia dla
dokonywania potrąceń jakiejkolwiek ich części z podstawy wymiaru składek na
ubezpieczenie. Wozacy nie uzyskują za świadczone usługi dochodu, który byłby
podzielony na część stanowiącą wynagrodzenie i część przeznaczoną na wyrównanie
kosztów uzyskania tego wynagrodzenia. W konsekwencji Sąd Apelacyjny stwierdził, że
podstawa wymiaru składek z tytułu ubezpieczenia społecznego wozaków wykonujących
zwózkę drewna na rzecz Nadleśnictwa obejmuje wynagrodzenie za świadczoną pracę
oraz koszty rzeczowe, a Sąd I instancji dochodząc do odmiennego wniosku, dokonał
nieprawidłowej interpretacji przepisów i błędnie je zastosował. Z tych względów Sąd
Apelacyjny wyrokiem z 23 października 1996 r. zmienił wyrok Sądu Wojewódzkiego w
Krakowie z dnia 20 września 1995 r. [...] w pkt I oraz wyrok tegoż Sądu z 20 września
1995 r. [...] - w całości i oddalił odwołanie.
W kasacji od wyroku Sądu Apelacyjnego, Lasy Państwowe-Nadleśnictwo L. w L.
domagały się uchylenia tego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi Apelacyjnemu w Krakowie z uwzględnieniem kosztów postępowania
odwoławczego i kasacyjnego. Kasacja oparta została na zarzucie naruszenia prawa
materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie oraz naruszenia
przepisów postępowania (art. 3931 pkt 1 i 2 KPC). Zdaniem wnoszącego kasację żaden
przepis z zakresu ubezpieczeń społecznych nie zobowiązuje do ustalania i obliczania
składek na ubezpieczenie społeczne od środków własnych pracownika, używanych czy
to w procesie pracy, czy też - jak w tym konkretnym przypadku - przy wykonywaniu
usługi. Wręcz przeciwnie, przepisy prawa ustalają, że pracownik używając własnych
maszyn i urządzeń na rzecz pracodawcy otrzymuje za to ekwiwalent, a nie
wynagrodzenie. Ponadto Sąd Apelacyjny uznał, iż obie sprawy podlegają łącznemu
rozpoznaniu, gdyż problem sprowadza się do tego, czy wysokość składek na ubez-
pieczenie społeczne wozaków i świadczeń z tego ubezpieczenia ma zależeć tylko od
czystego dochodu wozaków, czy też od pełnej kwoty wynagrodzenia wypłacanego im
przez Nadleśnictwo, mimo iż zaskarżona decyzja ZUS zawiera również inne obciążenia,
które Nadleśnictwo L. ma ponieść (odsetki, składki na Fundusz Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych), a w tym przedmiocie Sąd Apelacyjny nie zajął stanowiska.
Postanowieniem z 3 marca 1997 r. Sąd Apelacyjny odrzucił kasację - z powo-
łaniem się na art. 393 pkt 5 KPC. Wprawdzie Sąd podkreślił, że spór w sprawie dotyczy
również stosowania prawa przy obliczaniu podstawy wymiaru składek, to jednak
pozostaje to "w zakresie określania podstawy wymiaru", a zatem kasacja jest niedo-
puszczalna.
W zażaleniu na to postanowienie Lasy Państwowe, Nadleśnictwo L. w L. wniosły
o uchylenie postanowienia i "nadanie biegu kasacji", wobec niewłaściwego zasto-
sowania art. 393 pkt 5 KPC przez przyjęcie, iż kasacja dotyczy określenia podstawy
wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Zdaniem żalącego się, spór nie dotyczy
określenia podstawy wymiaru składek, a konkretnego stanu faktycznego, tj. naliczenia
przez organ rentowy dodatkowych kwot pieniężnych, które nie mają nic wspólnego z
podstawą wymiaru składek.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zażalenie pozbawione jest usprawiedliwionych podstaw. Sprawa wysokości
składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych została w wyniku
postępowania sądowego załatwiona korzystnie dla Lasów Państwowych-Nadleśnictwo
L. w L. Świadczy o tym pkt II wyroku Sądu Wojewódzkiego z dnia 20 września 1995 r.
[...] tej treści: "Zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zwalnia Lasy Państwowe-
Nadleśnictwo L. od opłacenia składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych od dnia 1 stycznia 1994 r.". Wyrok w tej części nie był zaskarżony przez
Oddział ZUS, w związku z czym Sąd Apelacyjny nie miał podstawy do ustosunkowania
się do tej części wyroku.
W tej sytuacji spór w sprawie przed Sądem Apelacyjnym dotyczył tylko żądania
Oddziału ZUS uiszczenia różnicy między kwotą należnych, a zapłaconych składek na
ubezpieczenie społeczne w okresie od 1 stycznia 1992 r. do 31 maja 1994 r. z tytułu
ubezpieczenia osób wykonujących umowy zwózki drewna na rzecz Nadleśnictwa w L.
oraz wyrównania tym osobom kwoty zasiłków chorobowych i świadczeń
rehabilitacyjnych, których wysokość - jak to trafnie wywiódł Sąd Wojewódzki w uzasad-
nieniu wyroku z 20 września 1995 r. [...] - zależy od wysokości należnych składek na
ubezpieczenie społeczne z tym, iż Sąd ten uznał, że podstawę wymiaru składki dla
wozaków wykonujących usługi transportowe własnym środkiem transportu (zaprzęgiem
konnym) stanowi 50% ich wynagrodzenia, gdyż drugie 50% stanowi ekwiwalent za
zużycie materiałów i użycie środka transportu. Dlatego tym wyrokiem Sąd Wojewódzki
zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zwolnił Lasy Państwowe - Nadleśnictwo L.
z obowiązku dopłaty świadczeń z ubezpieczenia społecznego w kwocie 36.570.200 zł.
Rozstrzygnięcia tego nie podzielił jednak Sąd Apelacyjny, czemu dał wyraz w sentencji
wyroku, zmieniając ten wyrok w całości i oddalając odwołanie Lasów Państwowych.
Zgodnie z art. 393 § 1 pkt 5 KPC kasacja nie przysługuje w sprawach o okreś-
lenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Sąd Apelacyjny stwier-
dził, że wprawdzie spór w sprawie dotyczy również stosowania prawa przy obliczaniu
podstawy wymiaru składek, to jednak pozostaje to "w zakresie" określenia podstawy
wymiaru składek. Sąd Najwyższy podziela to stanowisko. W świetle stanu faktycznego
sprawy niezrozumiały jest wywód żalącego się, że spór nie dotyczy podstawy wymiaru
składek, a konkretnego stanu faktycznego, tj. naliczenia przez organ rentowy
dodatkowych kwot pieniężnych, które nie mają nic wspólnego z podstawą wymiaru skła-
dek. Zarówno obciążenie Lasów Państwowych-Nadleśnictwo L. obowiązkiem
uiszczenia kwoty stanowiącej różnicę między zapłaconymi a należnymi składkami na
ubezpieczenie społeczne, jak i nakazanie uzupełnienia wypłaconych wozakom świad-
czeń z ubezpieczenia społecznego, przy uwzględnieniu pełnego wypłaconego im
wynagrodzenia, co pozostaje w związku z wysokością składek na ubezpieczenie
społeczne, wyczerpuje dyspozycję art. 393 § 1 pkt 5 KPC. Dlatego mając powyższe na
uwadze Sąd Najwyższy oddalił zażalenie. Sąd Apelacyjny zasadnie odrzucił kasację
mając na uwadze powyższy przepis.

========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] II UZ 43/07   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/108
2008-01-18 
[IA] II UZ 41/07   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/107
2008-01-08 
[IA] II UZ 39/07   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/5-6/84
2008-01-14 
[IA] II UZ 35/07   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/5-6/83
2007-12-05 
[IA] II UZ 31/07   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/5-6/82
2007-11-23 
  • Adres publikacyjny: