Postanowienie z dnia 17 lipca 2003 r.
II UZ 36/03

Postanowienie sądu drugiej instancji odrzucające wniosek strony o do-
ręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem w celu wniesienia kasacji kończy po-
stępowanie w sprawie w rozumieniu art. 39318 § 2 k.p.c.

Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN: Krystyna
Bednarczyk, Maria Tyszel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 17 lipca
2003 r. sprawy z wniosku Mieczysława W. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Spo-
łecznych-Oddziałowi w G. o rentę z tytułu niezdolności do pracy, na skutek zażalenia
wnioskodawcy na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 13 marca
2003 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżone postanowienie i zasądził od pozwanego na rzecz
wnioskodawcy kwotę 100 zł (sto) tytułem zwrotu kosztów postępowania zażalenio-
wego.

U z a s a d n i e n i e

Wyrokiem z dnia 12 grudnia 2002 r. [...] Sąd Apelacyjny w Gdańsku oddalił
apelację wnioskodawcy Mieczysława W. od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z siedzibą w Gdyni w sprawie przeciwko Za-
kładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w G. o rentę z tytułu niezdolności do
pracy, podzielając ustalenia Sądu pierwszej instancji poczynione na podstawie prze-
prowadzonych dowodów, według których wnioskodawca zachował zdolność do
pracy, brak więc podstaw do przyznania dochodzonego świadczenia. Wyrok zapadł
po przeprowadzeniu rozprawy, w której wnioskodawca, mimo prawidłowego zawia-
domienia, nie wziął udziału, nie składając również wniosku w przedmiocie jej odro-
czenia. W dniu 23 stycznia 2003 r. - data wpływu pisma do Sądu - zwrócił się o przy-
wrócenie terminu do żądania doręczenia odpisu zapadłego w sprawie wyroku z uza-
sadnieniem, podnosząc, że w dniu 19 grudnia 2002 r. opuścił na własne żądanie
szpital, gdzie przebywał od dnia 9 grudnia 2002 r. w związku z dolegliwościami
serca.
Postanowieniem z dnia 6 marca 2003 r. Sąd Apelacyjny oddalił ten wniosek, a
postanowieniem z dnia 13 marca 2003 r. odrzucił, jako spóźniony, wniosek o dorę-
czenie wyroku Sądu Apelacyjnego z uzasadnieniem.
Powyższe postanowienie zaskarżył zażaleniem wnioskodawca i zarzucając
naruszenie art. 5 i 168 § 1 k.p.c., domagał się jego uchylenia i zasądzenia kosztów
postępowania zażaleniowego. W uzasadnieniu podniósł, że pouczenie zawarte w za-
wiadomieniu o terminie rozprawy było błędne, zawierając treść odnoszącą się do
postępowania pierwszoinstancyjnego, nieadekwatną do postępowania apelacyjnego,
co przyznał Sąd Apelacyjny.

Sąd Najwyższy zważył,co następuje:

Przede wszystkim należało rozważyć dopuszczalność zażalenia w tej sprawie,
a więc przesądzić czy postanowienie Sądu Apelacyjnego w przedmiocie odrzucenia
wniosku strony o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem w celu ewentualnego
wniesienia kasacji jest postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie po myśli
art.39318 § 2 k.p.c.
Stosownie do art. 3934 k.p.c. kasację wnosi się do sądu który wydał zaskarżo-
ny wyrok lub postanowienie, w terminie miesięcznym od dnia doręczenia orzeczenia
stronie skarżącej. Powyższe oznacza, że strona, która nie złożyła w terminie okre-
ślonym w art. 387 § 3 k.p.c. wniosku o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem
celem ewentualnego złożenia kasacji, nie może skutecznie wnieść kasacji. W
orzecznictwie Sądu Najwyższego stanowisko to nie jest kwestionowane. W postano-
wieniu z dnia 8 grudnia 1999 r., II CKU 162/97 (Prokurator i Prawo 2000 nr 6, poz.
30) wskazano, że w sprawach, w których sąd drugiej instancji doręcza orzeczenie z
uzasadnieniem na żądanie strony (uczestników postępowania), kasacja przysługuje
tylko tej stronie (uczestnikowi postępowania), która wystąpiła ze stosownym wnio-
skiem. Oznacza to, że termin miesięczny przewidziany w art. 3934 k.p.c. liczony jest
od doręczenia orzeczenia dokonanego zgodnie z wymaganiami art. 387 § 3 k.p.c.
Tak więc tylko w sytuacji, gdy strona (uczestnik postępowania) w terminie tygodnio-
wym od ogłoszenia sentencji zażądała doręczenia jej orzeczenia z uzasadnieniem,
spełnione zostaje wstępne wymaganie dla powstania możliwości wniesienia kasacji.
W przeciwnym razie, tzn. w sytuacji, gdy strona (uczestnik postępowania) z żąda-
niem takim nie wystąpiła lub uczyniła to po upływie tygodniowego terminu przewi-
dzianego w art. 387 § 3 k.p.c., miesięczny termin do wniesienia kasacji w ogóle nie
może rozpocząć biegu, wobec czego niemożliwe jest wniesienie kasacji. Podobne
stanowisko zajęto w postanowieniu z dnia 30 stycznia 1998 r., III CKU 106/97 (Pro-
kurator i Prawo 1998 nr 6, poz. 30), stwierdzając, że regulację zawartą w art. 3934
k.p.c. należy rozumieć w ten sposób, iż termin miesięczny liczony jest od doręczenia
orzeczenia dokonanego w sposób prawidłowy, tj. zgodnie z wymaganiami przewi-
dzianymi w art. 387 § 2 k.p.c. To z kolei oznacza, że tylko wtedy, gdy strona zażą-
dała w terminie tygodniowym doręczenia jej orzeczenia wraz z jego uzasadnieniem,
można mówić, iż spełnione zostało wstępne wymaganie dla powstania możliwości
wniesienia kasacji. Natomiast gdy z takim żądaniem nie wystąpiła bądź też wystę-
pując z nim przekroczyła siedmiodniowy termin do zgłoszenia żądania doręczenia
orzeczenia wraz z uzasadnieniem (art. 387 § 3 k.p.c.), miesięczny termin, przewi-
dziany w tym przepisie w ogóle nie może rozpocząć swojego biegu, a tym samym
niemożliwe jest wniesienie kasacji, albowiem kasacja taka jest niedopuszczalna - art.
3935 k.p.c. Analogicznie w postanowieniu z dnia 11 grudnia 1996 r., I PKN 45/96
(OSNAPiUS 1997 nr 14, poz. 254), stwierdzono, że przewidziany w art. 3934 k.p.c.
miesięczny termin do wniesienia kasacji należy liczyć od dokonanego w sposób pra-
widłowy doręczenia orzeczenia. Jeżeli strona nie zażądała w terminie tygodniowym
od ogłoszenia sentencji doręczenia jej orzeczenia z uzasadnieniem, kasacja jest nie-
dopuszczalna. Warto wreszcie wskazać, że w postanowieniu z dnia 12 września
2001 r., I PZ 59/01 (dotąd niepublikowane) wyrażono trafny pogląd, że na podstawie
art. 9 k.p.c. strona ma prawo otrzymać w każdym czasie odpis wyroku z uzasadnie-
niem, niezależnie od uprawnienia otrzymania wyroku z uzasadnieniem sporządzo-
nym na jej żądanie zgłoszone w terminie określonym w art. 328 § 1 lub 387 § 3 k.p.c.
Doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem na podstawie art. 9 k.p.c. nie otwiera
drogi do wniesienia apelacji lub kasacji. Z tych przykładowo przytoczonych stanowisk
wynika więc niewątpliwie, że postanowienie odrzucające wniosek strony o doręcze-
nie jej odpisu wyroku z uzasadnieniem celem ewentualnego wywiedzenia kasacji,
uniemożliwia złożenie kasacji, a więc kończy postępowanie w sprawie w rozumieniu
powołanego wyżej przepisu.
Przechodząc do merytorycznej zasadności zażalenia należy zauważyć, że nie
jest wątpliwe, iż zawiadomienie o terminie wyznaczonej rozprawy apelacyjnej zostało
doręczone wnioskodawcy w dniu 28 października 2002 r. Zawierało ono pouczenie,
że ,,niestawiennictwo stron w zasadzie nie tamuje rozpoznania sprawy", ,,w razie nie-
stawiennictwa pozwanego sąd może wydać wyrok zaoczny, a w razie niestawien-
nictwa powoda, nie żąda rozpoznania sprawy w jego nieobecności - zawiesić postę-
powanie." Nie jest też wątpliwe, że w dniach od 9 do 19 grudnia 2002r. wnioskodaw-
ca przebywał w szpitalu. Przedstawione okoliczności, w tym zwłaszcza niewłaściwe,
a nadto w części niezrozumiałe pouczenie, dają podstawę do stwierdzenia, że nie-
zawiadamiając Sądu o przeszkodzie w stawieniu się na rozprawie apelacyjnej i nie-
składając wniosku o jej odroczenie, wnioskodawca mógł działać w uzasadnionym
przekonaniu, że rozprawa się nie odbędzie, zaś uchybiając terminowi do złożenia
wniosku w przedmiocie doręczenia odpisu wyroku z uzasadnieniem, dostatecznie
uprawdopodobnił okoliczności uzasadniające wniosek (art. 168 §1 k.p.c.), w tym brak
zawinienia.
Z tych względów zaskarżone postanowienie, odrzucające wniosek o doręcze-
nie odpisu wyroku z uzasadnieniem, jako nietrafne, podlega zmianie poprzez jego
uchylenie, o czym orzeczono na podstawie art. 386 § 1 w związku z art.39319 k.p.c.
O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. uwzględniając taryfowe wy-
nagrodzenie pełnomocnika wnioskodawczyni.
========================================