Postanowienie z dnia 11 maja 1998 r.
II UZ 31/98

W sprawach o odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy we własnym
gospodarstwie rolnym, w których przedmiotem sporu jest uznanie zdarzenia za
wypadek, kasacja jest dopuszczalna bez względu na wartość przedmiotu zas-
karżenia, tj. wysokość ewentualnego odszkodowania.


Przewodniczący SSN: Maria Mańkowska, Sędziowie SN: Roman Kuczyński
(sprawozdawca), Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 11 maja
1998 r. sprawy z wniosku Bronisławy S. przeciwko Kasie Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego-Oddziałowi Regionalnemu w O. o jednorazowe odszkodowanie, na
skutek zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Apelacyjnego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 27 stycznia 1998 r. [...]

p o s t a n o w i ł:

u c h y l i ć zaskarżone postanowienie.

U z a s a d n i e n i e


Decyzją z dnia 10 grudnia 1996 r. Oddział Regionalny Kasy Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego w O. odmówił wnioskodawczyni Bronisławie S. prawa
do jednorazowego odszkodowania z tytułu śmiertelnego wypadku jej męża Józefa
uznając, że poszkodowany przerwał drogę z miejsca wykonywania czynności zwią-
zanych z prowadzeniem działalności rolniczej a domem przez to, że wprawił się w
znaczny stan nietrzeźwości (3?) i został potrącony przez motocykl.

Wyrokiem z dnia 22 maja 1997 r. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Warszawie oddalił odwołanie wnioskodawczyni, zaś wyrokiem z dnia
8 października 1997 r. Sąd Apelacyjny oddalił jej apelację.

Kasację od powyższego wyroku wywiódł ustanowiony z urzędu pełnomocnik
wnioskodawczyni, który mimo wezwania Sądu nie wskazał wartości przedmiotu zas-
karżenia, wobec czego postanowieniem z dnia 27 stycznia 1998 r. Sąd Apelacyjny
kasację odrzucił.

Zażalenie na to postanowienie domaga się jego uchylenia podnosząc, że Sąd
Apelacyjny rozpoznawał apelację bez dociekania wartości przedmiotu sporu, zatem
uznał, iż toczący się spór jest sporem o ustalenie.


Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:


Zażalenie jest uzasadnione. Wprawdzie wnioskodawczyni dochodzi przyzna-
nia jednorazowego odszkodowania z tytułu śmierci męża wskutek wypadku w
związku z prowadzeniem gospodarstwa rolnego, jednakże jest oczywiste, że przy-
czyną odmowy wypłaty tego odszkodowania jest uznanie przez organ rentowy, a
następnie przez Sądy obu instancji, iż zdarzenie w wyniku którego Józef S. poniósł
śmierć nie jest wypadkiem przy pracy w gospodarstwie rolnym, bowiem zerwany zos-
tał - wskutek nadużycia alkoholu - związek z czynnościami zawodowymi. Przedmio-
tem sporu jest zatem ustalenie, czy nastąpił wypadek przy pracy w rolnictwie, nato-
miast odszkodowanie i jego wysokość jest kwestią wtórną. Spór o odszkodowanie
może się toczyć w razie uznania zdarzenia za wypadek w sytuacji, gdy uprawniony
do odszkodowania nie jest usatysfakcjonowany jego wysokością (mimo zryczałtowa-
nej wysokości odszkodowania). Wówczas spór będzie sporem o świadczenie a do-
puszczalność kasacji będzie uzależniona od wartości przedmiotu zaskarżenia. Na-
tomiast w przedmiotowej sprawie spór dotyczy ustalenia wypadku i odpowiada w
swym charakterze sporowi o ustalenie treści (sprostowanie) protokołu powypadko-
wego w sprawach wypadków przy pracy. Co do tych ostatnich nie występowały wątp-
liwości, iż są to sprawy o ustalenie, w których wartość przedmiotu zaskarżenia nie
jest jednym z warunków dopuszczalności kasacji.

Tym samym uznać należy, że w sprawach o odszkodowanie z tytułu wypadku
przy pracy we własnym gospodarstwie rolnym, w których przedmiotem sporu jest
uznanie zdarzenia za wypadek kasacja jest dopuszczalna bez względu na wartość
przedmiotu zaskarżenia.

W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy w oparciu o art. 39318 w związku z art.
397 § 2 KPC postanowił, jak w sentencji.
Notka

W dotychczasowym orzecznictwie zdecydowanie przeważał odmienny pogląd, że sprawa o
zasądzenie konkretnej kwoty pieniężnej (np. jednorazowego odszkodowania) jest sprawą o świadcze-
nie, choćby przesłanką roszczenia było ustalenie prawa - patrz np.: postanowienie z dnia 19 stycz-
nia 1998 r., I PZ 56/97 (OSNAPiUS 1999 r. nr 3, poz. 93); postanowienie z dnia 5 września 1997
r., I PZ 31/97 (OSNAPiUS 1998 r. nr 13, poz. 398); postanowienie z dnia 12 czerwca 1997 r., I
PKN 213/97 (OSNAPiUS 1998 r. nr 9, poz. 274), a w sprawach z zakresu ubezpieczenia społeczne-
go: postanowienie z dnia 10 października 1996 r., II UKN 4/96 (OSNAPiUS 1997 r. nr 8, poz. 138);
postanowienie z dnia 8 stycznia 1997 r., II UKN 40/96 (OSNAPiUS 1997 r. nr 16, poz. 301);
postanowienie z dnia 14 stycznia 1997 r., II UKN 51/96 (OSNAPiUS 1997 r. nr 17, poz. 329); wy-
rok z dnia 7 lutego 1997 r., II UKN 83/96 (OSNAPiUS 1997 r. nr 20, poz. 406).
========================================