Postanowienie z dnia 26 listopada 1999 r.
II UZ 142/99

Żaden przepis Kodeksu postępowania cywilnego nie nakłada na sąd
drugiej instancji obowiązku ustanowienia adwokata (radcy prawnego) dla
wniesienia kasacji przez stronę działającą bez adwokata.


Przewodniczący: SSN Zbigniew Myszka, Sędziowie SN: Jerzy Kuźniar, Maria
Tyszel (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 1999 r. na posiedzeniu
niejawnym sprawy z wniosku Henryka P. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Spo-
łecznych-Oddziałowi w S. o wysokość świadczenia, na skutek zażalenia wniosko-
dawcy na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 10 sierpnia 1999 r.
[...]

p o s t a n o w i ł:


o d d a l i ć zażalenie.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach posta-
nowieniem z dnia 10 sierpnia 1999 r. [...] odrzucił kasację Henryka P. od wyroku te-
goż Sądu z dnia 18 marca 1998 r., ponieważ kasacja nie została wniesiona przez
pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym.

W zażaleniu na to postanowienie wnioskodawca domagał się jego uchylenia i
rozpoznania osobistej kasacji. Według skarżącego, jeśli kasacja winna być wniesiona
przez adwokata, to obowiązkiem Sądu Apelacyjnego było wyznaczenie mu adwokata
do prowadzenia sprawy bez ponoszenia kosztów. Oświadczył, że ,,nie wyraża zgody
na dopuszczenie z urzędu adwokata, ani też prywatnego adwokata do występowania
w sprawie kasacyjnej przez wnoszenie kasacji przez adwokata, a sprawę kasacyjną
(powód) ubezpieczony wyraża zgodę na prowadzenie, rozpoznawanie przed Sądem
Najwyższym bez adwokata, wniesioną kasację osobiście przez ubezpieczonego".


Rozpoznając zażalenie Sąd Najwyższy wziął pod uwagę, co następuje:


Wprowadzając ustawą z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowa-
nia cywilnego... (Dz.U. Nr 43, poz. 189), w miejsce przepisów o rewizji nadzwyczaj-
nej, instytucję kasacji uprawniającą stronę do zaskarżenia do Sądu Najwyższego
wyroku (postanowienia) wydanego przez sąd drugiej instancji, kończących postępo-
wanie w sprawie, ustawodawca nie określił Sądu Najwyższego jako sądu powszech-
nego, zwykłej trzeciej instancji. Oznacza to, że nie w każdej sprawie zakończonej
przez Sąd drugiej instancji w sposób wskazany w art. 392 § 1 KPC kasacja jest do-
puszczalna. Ograniczenia możliwości jej wnoszenia wynikają nie tylko w art. 393
KPC zawierającgo wyłączenia przedmiotowe, lecz również z przepisów dotyczących
wymogań formalnych. Takim przepisem jest art. 3932 KPC, wprowadzający tzw.
przymus adwokacko-radcowski. Stosownie do niego kasacja powinna być wniesiona
przez pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym, a w sprawach z za-
kresu ubezpieczeń społecznych, radcą prawnym organizacji zrzeszającej emerytów
lub rencistów (art. 465 § 1 zdanie drugie KPC). Jedyny wyjątek od tej zasady przewi-
dziano w art. 3932 § 2 KPC, jednakże wnioskodawca nie należy do kręgu osób w nim
wymienionych. W świetle powołanego przepisu kasacja wniesiona przez stronę nie
będącą osobą o której stanowi ten przepis jest niedopuszczalna, a zażalenie na pos-
tanowienie odrzucające kasację z tej przyczyny, jako bezzasadne wobec niezacho-
wania przymusu adwokacko-radcowskiego, podlega oddaleniu niezależnie od przy-
czyn, dla których strona nie ustanowiła pełnomocnika dla jej wniesienia.

Sąd Najwyższy podkreśla, że kasacja jest szczególnym środkiem zaskarżenia
o charakterze ściśle prawnym, a konieczność jej sporządzenia przez pełnomocnika
jest wymaganiem ustawowym, jego przestrzeganie jest obowiązkiem zarówno sądów
powszechnych drugiej instancji, jak i Sądu Najwyższego, dlatego też wyjaśnia w za-
żaleniu przyczyn wniesienia osobistej kasacji, nie mogą mieć wpływu na ocenę do-
puszczalności kasacji. Pogląd wnioskodawcy, że z uwagi na konieczność sporzą-
dzenia kasacji przez adwokata Sąd Apelacyjny miał obowiązek wyznaczyć mu ad-
wokata z urzędu jest błędny, takiego obowiązku nie przewiduje żaden przepis pos-
tępowania cywilnego; Sąd może, w okolicznościach wskazanych w odpowiednich
przepisach, ustanowić pełnomocnika na wniosek zgłoszony przez stronę.

Sąd Najwyższy zauważa również, że jako sąd kasacyjny orzeka wyłącznie w
granicach zakreślonych stosownymi przepisami Kodeksu postępowania cywilnego i
wyrażenie przez wnioskodawcę zgody na rozpoznanie przez Sąd Najwyższy jego
kasacji, bez udziału adwokata, jest bez znaczenia.

Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy, na podstawie powołanych prze-
pisów oraz art. 39319 w związku z art. 393 i 385 KPC orzekł, jak w sentencji posta-
nowienia.
========================================