Postanowienie z dnia 14 września 1995 r.
II URN 36/95

Sąd nie ma obowiązku ustalania z urzędu przyczyn unieważnienia odwo-
łania od decyzji organu po terminie.

Przewodniczący SSN: Teresa Romer (sprawozdawca), Sędziowie SN: Kazimierz
Jaśkowski, Jerzy Kuźniar,

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Stefana Trautsolta, po rozpoznaniu w
dniu 14 września 1995 r. sprawy z wniosku Natalii B. przeciwko Kasie Rolniczego Ubez-
pieczenia Społecznego Oddział Regionalny w O. o emeryturę rolną, na skutek rewizji
nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od postanowienia Sądu Apelacyjnego w
Rzeszowie z dnia 20 stycznia 1995 r., [...]

o d d a l i ł rewizję nadzwyczajną.


U z a s a d n i e n i e

Natalia B. urodzona w 1910 roku, pobiera od 16 kwietnia 1982 r. emeryturę w
oparciu o przepisy ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób
prowadzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin (jednolity tekst: Dz. U. 1989 r.,
Nr 46, poz. 250 ze zm.).
W dniu 25 stycznia 1994 r. zgłosiła do KRUS Oddział w O. wniosek o zwięk-
szenie pobieranej emerytury o emeryturę z tytułu przekazania gospodarstwa rolnego.
W odpowiedzi z dnia 18 kwietnia 1994 r. KRUS Oddział Regionalny w O. wyjaśnił
wnioskodawczyni, że w chwili składania wniosku o świadczenie rolne 6 maja 1980 r.
zataiła fakt, iż prowadzi zakład rzemieślniczy. Dlatego też w 1982 r. wstrzymano
wypłatę tego świadczenia a powstała nadpłata została potrącona z wyrównania
emerytury rzemieślniczej na podstawie decyzji z 26 lipca 1982 r.
W dniu 9 czerwca 1994 r. wnioskodawczyni zwróciła się o wydanie decyzji w
sprawie emerytury z tytułu przekazania gospodarstwa rolnego.
Decyzją z 8 sierpnia 1994 r. KRUS Oddział Regionalny w O. załatwił wniosek ten
odmownie powołując się na przepisy ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu
społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 268 ze
zm.). W uzasadnieniu decyzji podano, że wnioskodawczyni nie spełnia warunków z art.
69 przytoczonej ustawy, albowiem mimo przekazania gospodarstwa rolnego posiadała
własne źródło dochodu, a warunkiem przyznania emerytury był między innymi brak
własnych, stałych źródeł dochodu.
Odwołanie od tej decyzji Natalia B. wniosła 20 października 1994 r. KRUS -
Oddział Regionalny w O., przekazując to odwołanie do Sądu Wojewódzkiego w Rze-
szowie, wniósł o jego odrzucenie ponieważ wpłynęło po terminie.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie postano-
wieniem z 14 listopada 1994 r. odrzucił odwołanie. W uzasadnieniu Sąd powołał się na
art. 4779 § 3 k.p.c. podkreślając, że w decyzji wnioskodawczyni została prawidłowo
pouczona, iż po upływie 1 miesiąca (ustawowego terminu do wniesienia odwołania)
decyzja staje się prawomocna.
Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, rozpatrując zażalenie wnioskodawczyni na pos-
tanowienie Sądu Wojewódzkiego - postanowieniem z dnia 20 stycznia 1995 r. oddalił
zażalenie. W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny podał, że w decyzji nie odnotowano daty
wysłania jej do adresata, a w aktach sprawy brak jest dowodu potwierdzającego dorę-
czenie decyzji.
Z treści złożonego zażalenia wynika jednak, że wnioskodawczyni otrzymała de-
cyzję w ostatnich dniach miesiąca (sierpnia), w którym została ona wydana.
Sąd Apelacyjny podkreślił, że o terminie i sposobie odwołania wnioskodawczyni
była prawidłowo pouczona w decyzji. Mimo to odwołanie nadała w Urzędzie Pocztowym
w J.L. dopiero 18 października 1994 r.
Minister Sprawiedliwości wniósł od postanowienia Sądu Apelacyjnego w Rze-
szowie rewizję nadzwyczajną.
Zarzucił temu postanowieniu rażące naruszenie prawa, w tym szczególnie art.
4779 § 1 i § 3 k.p.c. i wniósł o uchylenie tego postanowienia oraz poprzedzającego go
postanowienia Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rze-
szowie i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
W uzasadnieniu Minister Sprawiedliwości przyznał, że wprawdzie z treści zaża-
lenia załączonego do akt sądowych wynika, że wnioskodawczyni otrzymała decyzję
przy końcu sierpnia, ale z odpisu tego zażalenia znajdującego się w aktach rentowych
wynika, że decyzję organu rentowego otrzymała przy końcu września. Wówczas
odwołanie byłoby złożone w terminie określonym przepisem art. 4779 § 1 k.p.c. Minister
Sprawiedliwości zwrócił też uwagę na to, że wnioskodawczyni miała przebywać przez 3
miesiące w szpitalu a wówczas należało rozważyć, czy nawet w przypadku złożenia
odwołania po terminie (art. 4779 § 1 k.p.c.) nie zachodzą okoliczności uzasadniające
merytoryczne rozpoznanie sprawy.

Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:

Poza sporem pozostaje, że brak jest formalnego potwierdzenia daty doręczenia
wnioskodawczyni decyzji KRUS z 8 sierpnia 1994 r. oraz to, że w decyzji wniosko-
dawczyni została prawidłowo pouczona o terminie i sposobie odwołania się od tej
decyzji. Wnioskodawczyni twierdziła wprawdzie, że przez trzy miesiące przebywała w
szpitalu, ale nie podała nawet w przybliżeniu kiedy pobyt w szpitalu miał miejsce i nie
przedstawiła żadnego dokumentu, który uprawdopodobniłby jej twierdzenie co do tego
faktu.
Zgodnie z art. 4779 § 1 k.p.c. odwołanie od decyzji organów rentowych wnosi się
w terminie miesiąca od doręczenia odpisu decyzji.
Decyzja, co jest bezsporne, wydana została 8 sierpnia 1994 r. Brak jest wpraw-
dzie dowodu jej doręczenia, ale sądząc po pismach wnioskodawczyni kierowanych do
Oddziału Regionalnego KRUS w O., w których domagała się wydania decyzji,
wnioskodawczyni była zainteresowana formalnym otrzymaniem decyzji i to w jak
najszybszym terminie. Wnoszący rewizję nadzwyczajną przyznaje, że z treści zażalenia
wynika, iż wnioskodawczyni otrzymała decyzję przy końcu sierpnia. Równocześnie
jednak, powołuje się na odpis tego zażalenia znajdujący się w aktach rentowych, z
którego wynika, że decyzję wnioskodawczyni otrzymała pod koniec września.
Uszło uwadze wnoszącego rewizję nadzwyczajną, że w odpisie wspomnianego
zażalenia znajdującego się na k. 18 akt rentowych przerobiono, poprawiono słowo
miesiąca na słowo "września". W zażaleniu do Sądu Apelacyjnego, znajdującym się w
aktach sądowych, którego kopia znajduje się na k. 18 akt rentowych podano: "Decyzja
podobno wydana została 8 sierpnia, lecz otrzymałam ją dopiero przy końcu miesiąca".
Data odwołania od decyzji, wniesionego do Sądu Wojewódzkiego, nie zawiera
miesiąca jego wniesienia. Data ta ograniczona jest do podania dnia i roku "18.1994". W
odwołaniu wnioskodawczyni nie wspomina kiedy otrzymała decyzję.
W tych okolicznościach zdaniem Sądu Najwyższego, nie można uznać, iż Sądy
obu instancji rażąco naruszyły art. 4779 § 3 k.p.c. uznając, że odwołanie zostało
wniesione po terminie określonym w art. 4779 § 1 k.p.c. i dlatego podlega odrzuceniu.
Wbrew wywodom rewizji Sąd nie jest zobowiązany w tego rodzaju okolicznoś-
ciach ustalać z urzędu, czy wnioskodawczyni rzeczywiście przebywała w szpitalu i kiedy
ten pobyt miał miejsce. W odwołaniu wniesionym do Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie wnioskodawczyni nie wspominała nawet o
pobycie w szpitalu. Podała o tym dopiero w zażaleniu do Sądu Apelacyjnego.
Informacja ta, bardzo ogólnikowa, pozostaje równocześnie w sprzeczności z twier-
dzeniem o otrzymaniu decyzji dopiero we wrześniu. W zażaleniu wnioskodawczyni
bowiem napisała: " ponadto leżałam w szpitalu przez okres trzech miesięcy w tym
czasie, gdy był termin na złożenie odwołania". Z tego oświadczenia wnioskować należy,
że decyzję wnioskodawczyni otrzymała w sierpniu a odwołania nie wniosła w terminie
nie dlatego, że decyzja została jej przesłana we wrześniu, lecz dlatego, że leżała w
szpitalu. Równocześnie jest faktem powszechnie znanym, że po trzymiesięcznym
pobycie w szpitalu pacjent otrzymuje co najmniej kartę informacyjną. Dlatego też nie
można uznać za wystarczające wyjaśnienie wnioskodawczyni, iż dowodu na pobyt w
szpitalu nie może przedstawić bo nie jest w stanie pojechać do J., gdzie znajduje się
szpital.
Reasumując Sąd Najwyższy nie znalazł podstaw do uwzględnienia rewizji nadz-
wyczajnej i ustalenia, iż zarówno Sąd Wojewódzki, jak i Sąd Apelacyjny dopuściły się
rażącego naruszenia prawa przyjmując, iż odwołanie wnioskodawczyni od decyzji
KRUS zostało wniesione po upływie jednego miesiąca od doręczenia tej decyzji. W
zgromadzonym materiale dowodowym oba Sądy miały podstawę do odrzucenia
odwołania w oparciu o art. 4779 § 3 k.p.c.
Dlatego też i na mocy art. 421 § 1 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.

=======================================