Postanowienie z dnia 5 sierpnia 2005 r.
II PZ 22/05

Termin do wniesienia kasacji przez związek zawodowy i pracownika, na
rzecz którego związek zawodowy wytoczył powództwo, biegnie odrębnie od
doręczenia każdemu z nich odpisu wyroku sądu drugiej instancji z uzasadnie-
niem.

Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Józef Iwulski (sprawoz-
dawca), Maria Tyszel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 5 sierpnia
2005 r. sprawy z powództwa Tomasza J. i Ogólnopolskiego Akademickiego Związku
Zawodowego w W. działającego na rzecz Tomasza J. przeciwko Państwowemu
Przedsiębiorstwu Użyteczności Publicznej Poczta Polska Centrum Ekspedycyjno-
Rozdzielcze w P. o przywrócenie do pracy, na skutek zażalenia Ogólnopolskiego
Akademickiego Związku Zawodowego w W. na postanowienie Sądu Okręgowego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu z dnia 11 marca 2005 r. [...]

o d d a l i ł zażalenie.

U z a s a d n i e n i e

Ogólnopolski Akademicki Związek Zawodowy w W., działający na rzecz pra-
cownika Tomasza J., wniósł powództwo o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia
umowy o pracę dokonanego przez pozwanego pracodawcę PPUP Poczta Polska w
P. - Centrum Ekspedycyjno-Rozdzielcze w K. Na rozprawie w dniu 8 kwietnia 2004 r.
Tomasz J. oświadczył, że ,,nie chce działać w sprawie jako powód".
Wyrokiem z dnia 10 sierpnia 2004 r. [...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Poznaniu
oddalił powództwo. Od tego wyroku związek zawodowy wniósł apelację, którą Sąd
Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu oddalił wyrokiem z
dnia 28 grudnia 2004 r. [...].
Wniosek o doręczenie wyroku Sądu drugiej instancji z uzasadnieniem w dniu 6
stycznia 2005 r. złożył związek zawodowy. Wcześniej, bo w dniu 31 grudnia 2004 r.,
wniosek taki złożył Tomasz J., który oświadczył, że ,,na tym etapie wstępuje do
sprawy". Odpis wyroku Sądu drugiej instancji z uzasadnieniem doręczono związkowi
zawodowemu w dniu 31 stycznia 2005 r., a Tomaszowi J. w dniu 8 lutego 2005 r. W
dniu 4 marca 2005 r. do Sądu wpłynęła kasacja związku zawodowego wysłana
pocztą w dniu 1 marca 2005 r.
Postanowieniem z dnia 11 marca 2005 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu odrzucił
kasację związku zawodowego, przyjmując, że została złożona z uchybieniem mie-
sięcznego terminu określonego w art. 3934 § 1 k.p.c. Wyrok Sądu drugiej instancji z
uzasadnieniem został bowiem doręczony związkowi zawodowemu w dniu 31 stycz-
nia 2005 r., a więc miesięczny termin do złożenia kasacji, liczony zgodnie z art. 112
k.c., upłynął w dniu 28 lutego 2005 r., a kasacja została wysłana pocztą w dniu 1
marca 2005 r.
Na postanowienie to związek zawodowy wniósł zażalenie, w którym zarzucił
naruszenie art. 60 § 2 w związku z art. 62 k.p.c., przez brak przyjęcia, że jest sku-
teczne wniesienie kasacji przez organizację społeczną w terminie otwartym do jej
wniesienia przez pracownika, który wstąpił do sprawy w charakterze powoda (art. 56
§ 1 k.p.c.). W uzasadnieniu zażalenia związek zawodowy wywiódł w szczególności,
że pracownik (Tomasz J.) wstąpił do sprawy i złożył wniosek o doręczenie wyroku
Sądu drugiej instancji z uzasadnieniem, a kasacja związku zawodowego została
wniesiona w terminie otwartym dla powoda (pracownika). Według skarżącego, zgod-
nie z art. 60 § 2 zdanie pierwsze k.p.c., terminy do zaskarżenia wyroku ustanowione
dla stron wiążą organizację społeczną, a więc kasacja wniesiona przez związek za-
wodowy ,,mieści się w granicach czasowych terminu do zaskarżenia przysługującego
stronie pracowniczej".

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Ze względu na datę wydania wyroku Sądu drugiej instancji w sprawie mają za-
stosowanie przepisy dotyczące kasacji w brzmieniu sprzed nowelizacji Kodeksu po-
stępowania cywilnego dokonanej ustawą z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy
- Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo o ustroju sądów powszech-
nych (Dz.U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98 - art. 3 tej ustawy).
Zgodnie z art. 62 k.p.c., do organizacji społecznych wnoszących powództwa
na rzecz obywateli, jak również do uczestnictwa takich organizacji w postępowaniu
dla ochrony praw obywateli, stosuje się odpowiednio przepisy o prokuratorze. Zwią-
zek zawodowy jako organizacja społeczna może więc wytoczyć powództwo na rzecz
oznaczonej osoby (art. 55 zdanie pierwsze k.p.c.) lub - wytaczając powództwo - nie
działać na rzecz oznaczonej osoby (art. 57 k.p.c.). Związek zawodowy zgodnie z art.
60 k.p.c., może też wstąpić do postępowania w każdym jego stadium. Nie jest wów-
czas związany z żadną ze stron. Może składać oświadczenia i zgłaszać wnioski, ja-
kie uzna za celowe, oraz przytaczać fakty i dowody na ich potwierdzenie. Od chwili,
kiedy zgłosił udział w postępowaniu, należy mu doręczać pisma procesowe,
zawiadomienia o terminach i posiedzeniach oraz orzeczenia sądowe. Związek zawo-
dowy może zaskarżyć każde orzeczenie sądowe, od którego służy środek odwoław-
czy. Wiążą go jednak terminy do zaskarżenia orzeczeń sądowych, ustanowione dla
stron (art. 60 § 2 k.p.c.). Na ten przepis (art. 60 § 2 zdanie drugie k.p.c.) powołuje się
skarżący, uważając, że oznacza on, iż związek zawodowy może wnieść kasację w
terminie otwartym dla strony, choćby upłynął termin liczony od doręczenia związkowi
zawodowemu wyroku sądu drugiej instancji z uzasadnieniem. Pogląd ten jest nie-
trafny. Przede wszystkim do sytuacji procesowej występującej w rozpoznawanej
sprawie w ogóle nie miał zastosowania art. 60 k.p.c. Przepis ten dotyczy bowiem jed-
nej z form uczestnictwa organizacji społecznej (prokuratora) w procesie cywilnym,
która polega na wstąpieniu do toczącej się sprawy. Przepis art. 60 § 2 zdanie drugie
k.p.c. ma więc zastosowanie w sytuacji, gdy organizacja społeczna, która dotychczas
nie uczestniczyła w postępowaniu, wstępuje do sprawy przez dokonanie czynności
procesowej polegającej na zaskarżeniu orzeczenia. Nie ma natomiast zastosowania
w razie dokonania innej czynności procesowej, niepolegającej na zaskarżeniu
orzeczenia. Gdy prokurator (organizacja społeczna), który nie bierze udziału w spra-
wie, złoży wniosek o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem, to termin do zaskarże-
nia liczy się od daty doręczenia mu orzeczenia z uzasadnieniem. Taki skutek nastę-
puje wtedy, gdy prokurator złożenie wniosku o doręczenie orzeczenia z uzasadnie-
niem połączy ze wstąpieniem do postępowania na podstawie art. 60 § 1 k.p.c. (po-
stanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2003 r., V CZ 88/03, Biuletyn
SN 2004 nr 3). W rozpoznawanej sprawie związek zawodowy wytoczył powództwo
na rzecz pracownika (art. 55 k.p.c.), a więc uczestniczył od początku w postępowaniu
i był jego stroną w znaczeniu formalnym. Jako strona tego postępowania miał wszel-
kie wypływające z tego uprawnienia i obowiązki, a więc w szczególności mógł za-
skarżać wydane w sprawie orzeczenia na ogólnych zasadach. Wiązały go więc ter-
miny wynikające z jego czynności i czynności sądu dokonanych wobec niego, a nie
terminy wiążące innych uczestników postępowania.
Uznanie, że w sprawie nie miał zastosowania art. 60 § 2 k.p.c., którego naru-
szenie zarzucił skarżący, nie oznacza jeszcze, że zażalenie jest bezzasadne. W po-
stępowaniu zażaleniowym nie obowiązuje bowiem zasada związania Sądu Najwyż-
szego podstawami zażalenia (nie stosuje się art. 39813, gdyż nie ma odesłania do
tego przepisu w art. 3941 § 3 k.p.c. w brzmieniu ustalonym ustawą z dnia 22 grudnia
2004 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego; te przepisy mają zastosowanie
do rozpoznania zażalenia). Należy zauważyć, że zgodnie z art. 56 § 1 zdanie drugie
k.p.c., w razie wstąpienia do sprawy osoby, na rzecz której organizacja społeczna
wytoczyła powództwo, do udziału tej organizacji w sprawie stosuje się odpowiednio
przepisy o współuczestnictwie jednolitym. Według art. 73 § 1 k.p.c., każdy współ-
uczestnik działa w imieniu własnym. W wypadku jednak, gdy z istoty spornego sto-
sunku prawnego lub z przepisu ustawy wynika, że wyrok dotyczyć ma niepodzielnie
wszystkich współuczestników (współuczestnictwo jednolite), czynności procesowe
współuczestników działających są skuteczne wobec nie działających (art. 73 § 2
k.p.c.). Tomasz J. (pracownik) wstąpił do sprawy, składając wniosek o doręczenie mu
odpisu wyroku Sądu drugiej instancji z uzasadnieniem. Zgodnie z art. 73 § 2 k.p.c.,
czynność ta była skuteczna także w stosunku do związku zawodowego. Wniosek ten
powinien więc spowodować zarządzenie doręczenia odpisu wyroku nie tylko powo-
dowi, ale także związkowi zawodowemu. W rozpoznawanej sprawie nie ma to zna-
czenia, gdyż wniosek w tym przedmiocie złożył też samodzielnie związek zawodowy.
Powstaje jednak problem, czy w takiej sytuacji nie należy liczyć terminu do wniesie-
nia kasacji przez związek zawodowy od doręczenia odpisu wyroku powodowi (pra-
cownikowi). Zagadnieniem tym zajmował się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19
marca 1997 r., II CKN 31/97 (OSP 1997 nr 11, poz. 208 z glosą A. Szumańskiego i
glosą J. Kozaka; Przegląd Prawa Handlowego 1998 nr 1, s. 35 z glosą M. Litwiń-
skiej). W tezie trzeciej tego wyroku Sąd Najwyższy uznał, że współuczestnik jedno-
lity, który w ustawowym terminie nie zażądał doręczenia wyroku sądu drugiej instancji
z uzasadnieniem, może wnieść kasację, jeżeli wniosek taki złożył inny współuczest-
nik; w takiej sytuacji termin do wniesienia kasacji biegnie dla niego od dnia doręcze-
nia wyroku z uzasadnieniem współuczestnikowi, który o to wnosił. Można zgłosić za-
strzeżenia do takiej wykładni. Zgodnie bowiem z art. 73 § 2 k.p.c., tylko czynności
procesowe działających współuczestników jednolitych są skuteczne wobec nie
działających. A więc złożenie wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem przez
jednego współuczestnika jest skuteczne wobec innych współuczestników, czyli wszy-
scy powinni otrzymać odpis wyroku na wniosek złożony przez jednego z nich. Z prze-
pisu tego nie wynika natomiast, że czynności sądu dokonane wobec jednego ze
współuczestników (doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem) wywierają skutek
wobec pozostałych współuczestników w postaci rozpoczęcia biegu terminu do wnie-
sienia kasacji. Dopóki więc współuczestnik nie otrzyma odpisu wyroku, dopóty nie
biegnie dla niego termin do wniesienia kasacji. W rozpoznawanej sprawie nie ma to
jednak znaczenia. Wniosek o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem złożyli bo-
wiem odrębnie związek zawodowy i powód. Każdy z nich otrzymał odpis wyroku w
innym dniu. Jest to zresztą sytuacja normalna, gdyż doręczenie przesyłek, nawet
wysłanych tego samego dnia, nieczęsto następuje w tej samej dacie. W takiej sytu-
acji dla każdego ze współuczestników jednolitych termin do wniesienia kasacji bie-
gnie odrębnie, od doręczenia wyroku sądu drugiej instancji dokonanego dla tej
strony. Wynika to wprost z art. 3934 § 1 k.p.c., gdyż termin do wniesienia kasacji bie-
gnie ,,od dnia doręczenia orzeczenia stronie skarżącej", a więc tej stronie, która
wnosi kasację (działa we własnym imieniu w rozumieniu art. 73 § 1 k.p.c.).
Z tych względów zażalenie podlegało oddaleniu na podstawie art. 39814 w
związku z art. 3941 § 3 k.p.c.
========================================