Postanowienie z dnia 21 kwietnia 2005 r.
I UZ 76/04

W sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe, żądanie podwyższenia
pobieranego świadczenia za okres wcześniejszy od objętego zaskarżoną decy-
zją, nie jest roszczeniem odrębnym i art. 21 k.p.c. nie ma zastosowania, a war-
tość przedmiotu sporu ustala się na podstawie art. 22 k.p.c.

Przewodniczący SSN Herbert Szurgacz, Sędziowie SN: Maria Tyszel (spra-
wozdawca), Katarzyna Gonera.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 21 kwietnia
2005 r. sprawy z odwołania Anny K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-
Oddziałowi w B. o wysokość świadczenia, na skutek zażalenia ubezpieczonej na po-
stanowienie Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 23 listopada 2004 r. [...]

o d d a l i ł zażalenie.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku posta-
nowieniem z dnia 23 listopada 2004 r. [...] odrzucił kasację Anny K. od wyroku Sądu
Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku z dnia 28
września 2004 r. [...].
Sąd Apelacyjny wskazał w uzasadnieniu postanowienia, iż w przedmiotowej
sprawie kasacja nie jest dopuszczalna, przy czym powołując się na treść art. 3921 §
1 k.p.c., podniósł, że przepis ten przewiduje ograniczenie dopuszczalności kasacji
we wszystkich sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, poza sprawami o przy-
znanie i wstrzymanie emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia
społecznego, w ten sposób, iż niedopuszczalna jest kasacja w tych sprawach, w któ-
rych wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 10.000 zł. Zdaniem Sądu Apela-
cyjnego, pełnomocnik ubezpieczonej w kasacji nieprawidłowo określił wartość przed-
miotu zaskarżenia na kwotę 50.978 zł, podczas gdy wartość ta, według zasad okre-
ślonych w art. 22 k.p.c., powinna wynosić dwunastokrotność kwoty 645,35 zł, stano-
wiącej różnicę pomiędzy wysokością miesięcznej emerytury otrzymywanej dotych-
czas przez skarżącą, a wysokością miesięcznej emerytury, żądanej przez ubezpie-
czoną. W związku z tym, skoro wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa od kwoty
10.000 zł, a sprawa dotyczy wysokości świadczenia o charakterze majątkowym już
ustalonego i wypłacanego za okres dłuższy niż rok, toteż kasację jako niedopusz-
czalną - w ocenie Sądu Apelacyjnego - należało odrzucić.
W zażaleniu na to postanowienie Sądu Apelacyjnego, pełnomocnik skarżącej
zarzucił naruszenie art. 3935 k.p.c. i art. 3933 § 1 pkt 2 k.p.c., ,,poprzez błędne rozu-
mienie treści, co w następstwie przyjęcia nielogicznej interpretacji, doprowadziło do
wydania wadliwego orzeczenia" i wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Wnoszący zażalenie podtrzymał swe stanowisko w kwestii określenia wartości
przedmiotu zaskarżenia na kwotę 50.978 zł, a nie, jak przyjął Sąd Apelacyjny, na
kwotę poniżej 10.000 zł, zarzucając, że skoro Sąd drugiej instancji nie dokonał żad-
nych wyliczeń, ,,oprzeć się wypada na wysokości roszczeń dochodzonych przez
stronę powodową tj. w kwocie 50.978 zł". Zdaniem skarżącej, należy zauważyć, że
,,wymagalne w chwili wnoszenia sprawy świadczenia za okres poprzedzający wnie-
sienie pozwu nie są świadczeniami powtarzającymi się i stanowią samoistne rosz-
czenie pieniężne", stąd, jego zdaniem, wartość przedmiotu sporu należy obliczać
według reguł ustalonych w art. 21 k.p.c. ,,zliczając należne już świadczenie oraz
wartość przedmiotu sporu obliczoną dla świadczeń przyszłych w myśl art. 22 k.p.c.".

Rozpoznając zażalenie, Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zażalenie jest oczywiście bezzasadne, bowiem Sąd drugiej instancji prawi-
dłowo ustalił wartość przedmiotu zaskarżenia i trafnie przyjął, że kasacja w sprawie
jest niedopuszczalna, ponieważ wartość ta jest niższa od kwoty dziesięciu tysięcy
złotych. Nie ulega wątpliwości, że przedmiotem sporu w sprawie i zaskarżenia kasa-
cyjnego jest wysokość pobieranej przez wnioskodawczynię emerytury, a więc sprawa
o świadczenie powtarzające się w rozumieniu art. 22 k.p.c. Zgodne z tym przepisem
jest stanowisko Sądu drugiej instancji, że wartością przedmiotu zaskarżenia jest
dwunastokrotność kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy wysokością emerytury żąda-
nej przez wnioskodawczynię, a wypłacanej przez organ rentowy.
Pozbawione znaczenia prawnego jest stwierdzenie zażalenia, że ,,z uwagi na
brak" wyliczeń Sądu drugiej instancji ,,oprzeć się wypada, na wysokości roszczeń
dochodzonych przez stronę powodową". Sąd dokonał ,,wyliczenia", określając mie-
sięczną wartość żądanego przez ubezpieczoną zwiększenia jej emerytury na 645,35
zł. Nie tylko zresztą z tej przyczyny ,,nie wypada oprzeć się" na wysokości wskazanej
w kasacji. Błędny jest przedstawiony w zażaleniu pogląd, że w rozpoznawanej spra-
wie wartość przedmiotu zaskarżenia określa wysokość dochodzonego roszczenia,
ponieważ ,,wymagalne w chwili wnoszenia sprawy świadczenia za okres poprzedza-
jący wniesienie pozwu nie są świadczeniami powtarzającymi się i stanowią samo-
istne roszczenie pieniężne". Chybione też jest powołanie na poparcie tego poglądu
uchwał Sądu Najwyższego z 18 kwietnia 1958 r., I CO 5/58 (OSN 1958 nr 3, poz. 61)
oraz z 15 stycznia 1981 r., III CZP 69/80 (OSNC 1981 nr 6, poz.101). Obydwie te
uchwały odnoszą się do świadczeń cywilnoprawnych i nie mają zastosowania w
sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych z uwagi na ich odrębność. Odrębność
tych spraw (w omawianym zakresie) wynika przede wszystkim z odmienności ure-
gulowania dotyczącego wymagalności świadczeń powtarzających się, dla których
materialną podstawą prawną są przepisy prawa ubezpieczeń społecznych. W tych
sprawach, to organ rentowy stwierdza nabycie prawa osoby ubezpieczonej do okre-
ślonego świadczenia. Stosownie do § 35 ust. 2 rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. w
sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych
świadczeń (Dz.U. Nr 10, poz. 49 ze zm.), w decyzji przyznającej świadczenia organ
rentowy określa datę rozpoczęcia wypłaty. Oznacza to, że roszczenie o wypłatę
przysługującego (przyznanego) świadczenia staje się wymagalne dopiero w dacie
wydania decyzji, w przeciwieństwie do cywilnoprawnych świadczeń powtarzających
się, które stają się wymagalne z upływem okresu, w którym miały być spełnione. Tak
więc żądanie wnioskodawczyni wypłaty podwyższonej emerytury za okres od 1996 r.
do wydania zaskarżonej w sprawie decyzji z 22 grudnia 2003 r., nie jest roszczeniem
o ,,świadczenie wymagalne". W sprawach o podwyższenie świadczeń emerytalno-
rentowych wartość przedmiotu zaskarżenia ustala się na podstawie art. 22 k.p.c.
Ewentualne żądanie przyznania zwiększonego świadczenia za okres poprzedzający
wydanie zaskarżonej decyzji nie jest roszczeniem odrębnym i art. 21 k.p.c. nie ma
zastosowania.
Wobec niedopuszczalności kasacji w świetle art. 3921 § 1 k.p.c., bezprzed-
miotowe jest rozważanie, czy spełnia ona wymagania z art. 3933 § 1 pkt 3 k.p.c., jed-
nakże z uwagi na treść zażalenia Sąd Najwyższy zwraca uwagę na bezzasadność
podniesionego w nim zarzutu, że ,,Sąd Apelacyjny nie wziął również pod uwagę,
Uchwały połączonych Izb Sądu Najwyższego - Izby Cywilnej i Administracyjnej,
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 2002 r., III CZP 72/02 stanowią-
cej, że przewidziane w art. 3933 § 1 pkt 3 k.p.c. wymaganie jest spełnione także
wtedy, gdy skarżący przedstawi jako okoliczności uzasadniające rozpoznanie kasa-
cji, że zaskarżone orzeczenie oczywiście narusza prawo lub zachodzi nieważność
postępowania". W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy wyjaśnił, że powołanie
się na oczywiste naruszenie prawa może być okolicznością uzasadniającą rozpo-
znanie kasacji w rozumieniu art. 3933 § 1 pkt. 3 k.p.c., lecz jest skuteczną przesłanką
jej przyjęcia tylko wówczas, gdy zostanie w kasacji uzasadnione, czyli poparte sto-
sownym wywodem prawnym. W kasacji takiego wywodu jej autor w ogóle nie przed-
stawił.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy, na mocy powołanych przepisów,
uznając zaskarżone postanowienie za prawidłowe, na podstawie art. 39319 w
związku z art. 397 i 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji postanowienia.
========================================