Postanowienie z dnia 7 kwietnia 2005 r.
I UZ 65/04

Sąd nie ma obowiązku doręczania odpisów orzeczeń pełnomocnikowi
ustanowionemu z urzędu, jeżeli ich wcześniejsze doręczenie stronie było sku-
teczne.

Przewodniczący SSN Roman Kuczyński, Sędziowie SN: Beata Gudowska,
Maria Tyszel (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 7 kwietnia
2005 r. sprawy z odwołania Piotra Z. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecz-
nych-Oddziałowi w B.-B. o rentę z tytułu niezdolności do pracy, na skutek zażalenia
ubezpieczonego na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 26
sierpnia 2004 r. [...]

o d d a l i ł zażalenie.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach posta-
nowieniem z dnia 26 sierpnia 2004 r. [...] odrzucił wniosek ustanowionego z urzędu
pełnomocnika Piotra Z. o przywrócenie terminu do złożenia kasacji od wyroku Sądu
Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 marca 2004 r. [...] oraz odrzucił kasację Piotra
Z. od powyższego wyroku, którym oddalono apelację ubezpieczonego w sprawie
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w B.-B. o prawo do renty
z tytułu niezdolności do pracy.
Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu postanowienia wskazał, że termin do wniesie-
nia kasacji, o którym stanowi art. 3934 § 1 k.p.c., jest terminem ustawowym i proce-
sowym, zatem niedopuszczalne jest jego skracanie lub wydłużanie, możliwe jest je-
dynie jego przywrócenie na ogólnych zasadach art. 168 k.p.c. Zaskarżony wyrok zo-
stał ubezpieczonemu doręczony w dniu 8 czerwca 2004 r., kasację nadano w urzę-
dzie pocztowym dopiero 19 lipca 2004 r., po upływie miesiąca od doręczenia wnio-
skodawcy wyroku z uzasadnieniem. Chociaż - zdaniem Sądu - istnieje możliwość
przywrócenia uchybionego terminu na wniosek strony, jeśli opóźnienie w dokonaniu
czynności procesowej nastąpiło bez jej winy, to jednak w świetle art. 169 § 1 k.p.c.
wniosek tej treści winien być złożony w ciągu tygodnia od ustania przyczyny przekro-
czenia terminu, wniosek zaś spóźniony podlega odrzuceniu stosownie do art. 171
k.p.c. W niniejszej sprawie, w ocenie Sądu, wniosek o przywrócenie terminu jest
spóźniony, gdyż w dniu 28 czerwca 2004 r. Okręgowa Izba Radców Prawnych w K.
wyznaczyła radcę prawnego Bogusława W. pełnomocnikiem z urzędu dla Piotra Z.,
celem wniesienia przezeń kasacji, zaś w dniu 30 czerwca 2004 r. radca prawny po-
informował Piotra Z. o ustanowieniu go jego pełnomocnikiem. W związku z tym, w tej
dacie najpóźniej ustała wskazana przez pełnomocnika przyczyna opóźnienia w spo-
rządzeniu kasacji.
W zażaleniu na postanowienie Sądu Apelacyjnego, pełnomocnik skarżącego
wniósł o jego uchylenie. W uzasadnieniu zażalenia zwrócił uwagę, że termin do
wniesienia kasacji należy liczyć od dnia doręczenia pełnomocnikowi kasacji wraz z
uzasadnieniem, powołując się przy tym na treść art. 133 § 3 k.p.c., zgodnie z którym,
jeśli w sprawie ustanowiono pełnomocnika, to wszelkich doręczeń należy dokonywać
na jego adres. Składający zażalenie wskazał, że sposób liczenia terminu do wniesie-
nia kasacji począwszy od daty doręczenia orzeczenia stronie, a nie jej pełnomocni-
kowi, narusza procesowe gwarancje strony oraz konstytucyjne prawo do Sądu. Peł-
nomocnik wskazał ponadto, że z uwagi na obciążenie pracą w prowadzonej przez
siebie kancelarii nie był w stanie przeprowadzić wszystkich czynności potrzebnych
do sporządzenia przedmiotowej kasacji do dnia 12 lipca 2004 r., a z aktami sprawy
mógł się zapoznać najwcześniej 5 lipca 2004 r., zaś wniosek o przywrócenie terminu
do wniesienia kasacji mógł zostać złożony najwcześniej w dniu 10 lipca 2004 r.

Rozpoznając zażalenie, Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zażalenie jest bezzasadne. Skład orzekający podziela argumentację prawną
przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, nie widzi więc potrzeby
jej powtarzania. Trafnie Sąd Apelacyjny przyjął, że wniosek o przywrócenie uchybio-
nego terminu do wniesienia kasacji został zgłoszony z naruszeniem art. 169 § 1
k.p.c., czyli po upływie tygodnia od czasu ustania przyczyny tego uchybienia, uzna-
jąc, że termin ten rozpoczął bieg od dnia doręczenia pełnomocnikowi zawiadomienia
o wyznaczeniu go pełnomocnikiem z urzędu. Sąd Najwyższy od początku orzekania
kasacyjnego konsekwentnie wyjaśnia, że przyczyna uchybienia terminowi do złoże-
nia kasacji ustaje w dniu, w którym pełnomocnik z urzędu dowiedział się o jego usta-
nowieniu (por. postanowienia z 17 listopada 1998 r., II UZ 122/98, OSNAPiUS 1999
nr 22, poz. 736, z 11 października 2001 r., II CZ 163/01, OSNC 2002 nr 5, poz.70).
Sąd Najwyższy zauważa, że wszelkie argumenty zmierzające do wydłużenia termi-
nów ustawowych poprzez powoływanie się na przeszkody wynikające ze specyfiki
wykonywanego zawodu są bezprzedmiotowe, bowiem sprawne zorganizowanie
pracy kancelarii należy do pełnomocnika, a każdy radca prawny i adwokat musi się
liczyć z ustanowieniem go pełnomocnikiem z urzędu. To, że są to sprawy będące -
jak to określił żalący się - ,,realizacją tzw. prawa ubogich" nie oznacza, że obowiązki
wynikające z tego prawa mogą być realizowane w dalszej kolejności w po sprawach
prowadzonych ,,z wyboru". Umiejętność procesowo poprawnego zakwalifikowania
takiej sytuacji powinna być elementarnym składnikiem profesjonalizmu w wykonywa-
niu zawodu adwokata i radcy prawnego.
Żadnego uzasadnienia prawnego nie znajduje pogląd, że ,,termin do wniesie-
nia kasacji należy liczyć od dnia doręczenia pełnomocnikowi orzeczenia wraz uza-
sadnieniem". Skład orzekający podziela stanowisko wyrażone nie tylko w kwestiono-
wanym przez żalącego się postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada
2001 r., II UZ 85/01 (OSNAPiUS 2001 nr 20, poz. 503), a także w postanowieniach z
10 września 1998 r., II UZ 70/98 i z 30 października 1998 r., II UZ 101/98. Całkowicie
chybiony jest argument zażalenia, że ,,przyjęcie zaproponowanej przez Sąd wykładni
art. 133 § 3 k.p.c. (...) na kwestie początkowego terminu do wniesienia kasacji, naru-
sza konstytucyjne prawo strony do sądu". Przede wszystkim, prawo wniesienia kasa-
cji nie jest prawem ,,konstytucyjnym"; z przepisu art. 133 § 3 k.p.c. nie wynika, że
ustanowienie pełnomocnika w trakcie trwania postępowania czyni bezskutecznymi
doręczenia uprzednio dokonane stronie. Ani ten przepis, ani żaden inny nie nakłada
na sąd powinności doręczania wyznaczonemu w sprawie pełnomocnikowi odpisów
zaskarżalnych orzeczeń, jeśli ich wcześniejsze doręczenie stronie było skuteczne.
Ścisłe przestrzeganie ustawowych terminów nie jest ,,ograniczeniem możliwości
strony skorzystania z prawa do sądu", lecz jednym z elementów przeciwdziałania
przewlekłości postępowań sądowych, czyli działaniem zmierzającym do realizacji art.
45 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a mianowicie prawa każdego do rozpatrze-
nia sprawy przez sąd bez nieuzasadnionej zwłoki.
Skład orzekający w sprawie w całej rozciągłości podziela też stanowisko Sądu
Najwyższego wielokrotnie już wyrażane w publikowanym orzecznictwie, wyczerpu-
jąco uzasadnione w postanowieniu z dnia 18 marca 1999r., I CKN 1046/97 (OSNC
1999 nr 10, poz. 178), że wypłacane przez Skarb Państwa koszty nieopłaconej po-
mocy prawnej udzielonej przez adwokata lub radcę prawnego ustanowionego z
urzędu dla strony zwolnionej od ponoszenia kosztów sądowych są wynagrodzeniem
przysługującym za usługi prawne wykonane w sposób profesjonalnie poprawny,
zgodny z obowiązkiem starannego działania. Kasacja wniesiona z uchybieniem
ustawowego terminu i spóźnionym wnioskiem o jego przywrócenie, nie jest ,,udziele-
niem pomocy prawnej" w rozumieniu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia
przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielanej z urzędu
(Dz.U. Nr 163, poz.1349 ze zm.) i dlatego Sąd Najwyższy odmówił przyznania wyna-
grodzenia za sporządzenie kasacji i postępowanie zażaleniowe.
========================================