Postanowienie z dnia 22 stycznia 2008 r.
I UZ 39/07

Zawarte w apelacji stwierdzenie o zwolnieniu strony w sprawach z za-
kresu ubezpieczeń społecznych od opłat sądowych z mocy art. 96 ust. 1 pkt 4
ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
(Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) nie jest równoznaczne ze złożeniem wniosku o
zwolnienie od opłaty podstawowej.

Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie: SN Zbigniew
Myszka, SA Jolanta Pietrzak (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 22 stycznia
2008 r. sprawy z odwołania Leona G., A.M.E. Spółki z o.o. w N.W.E. przeciwko Za-
kładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w O. o ustalenie podlegania ubezpie-
czeniu społecznemu, na skutek zażalenia ubezpieczonego A.M.E. Spółki z o.o. w
N.W.E. na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 16 października
2007 r. [...]

o d d a l i ł zażalenie.

U z a s a d n i e n i e

Postanowieniem z dnia 16 października 2007 r. Sąd Apelacyjny w Białymstoku
odrzucił apelację Leona G. oraz A.M.E. Spółki z o.o. w N.W.E. od wyroku Sądu
Okręgowego w Olsztynie z dnia 21 maja 2007 r. [...] podnosząc w uzasadnieniu, że
apelacja wniesiona przez profesjonalnego pełnomocnika nie została jednocześnie
opłacona opłatą podstawową, określoną w przepisie art. 36 § 1 ustawy z dnia 28
lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398
ze zm.). W motywach zaskarżonego postanowienia Sąd Apelacyjny stwierdził, że
zawarta w treści apelacji adnotacja o korzystaniu przez skarżących z ustawowego
zwolnienia od kosztów sądowych nie stanowi formalnego wniosku o zwolnienie od
opłaty podstawowej, zwłaszcza, że nie dołączono do apelacji dokumentów wymaga-
nych dla uzyskania takiego zwolnienia.
Zażalenie na to postanowienie złożyła A.M.E. Spółka z o.o. w N.W.E. doma-
gając się jego uchylenia. W uzasadnieniu zażalenia skarżąca stwierdziła, że Sąd
drugiej instancji nieprawidłowo uznał, że apelacja powinna zostać odrzucona już
przez Sąd pierwszej instancji w stosunku do skarżącej spółki z tego powodu, że wraz
z wnioskiem osoby prawnej podobnie, jak z wnioskiem osoby fizycznej, konieczne
było złożenie oświadczenia obejmującego szczegółowe dane o stanie rodzinnym,
majątku, dochodach i źródłach utrzymania zgodnie z art. 102 ust. 4 ustawy o kosz-
tach sądowych w sprawach cywilnych. Powołany przepis dotyczy bowiem zwolnienia
od kosztów osób fizycznych, natomiast przyznanie takiego zwolnienia dla osób praw-
nych reguluje art. 103 powołanej ustawy.
Zdaniem skarżącej spółki przepisy dotyczące uiszczania opłat sądowych nie
określają jaka powinna być forma i treść wniosku o zwolnienie od kosztów. W tym
stanie rzeczy nawet nieprecyzyjne oznaczenie żądania w piśmie procesowym sta-
nowi podstawę do podjęcia przez Sąd czynności wyjaśniających w celu nadania
temu pismu biegu przez rozpoznanie właściwie rozumianego żądania. Nieupraw-
nione było zatem przyjęcie przez Sąd Apelacyjny, że wniosek spółki nie został wcale
złożony, bo nie był należycie uzasadniony.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zażalenie nie jest zasadne. Rację ma skarżąca co do tego, że kwestia zwol-
nienia od kosztów sądowych osoby prawnej uregulowane została w art. 103 ustawy o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz że procedura przyznawania tego
zwolnienia nieco się różni od procedury dotyczącej zwalniania od kosztów sądowych
osób fizycznych przewidzianej w art. 102 powołanej ustawy. Jednakże również w
takim przypadku, gdy o zwolnienie od kosztów sądowych występuje osoba prawna
warunkiem podstawowym dla wszczęcia takiej procedury jest złożenie wniosku o
przyznanie zwolnienia. W rozpatrywanej sprawie Sąd Apelacyjny prawidłowo przyjął,
że skarżąca o takie zwolnienie nie wystąpiła. Wniosek o zwolnienie od kosztów są-
dowych jest pismem procesowym, powinien więc zawierać przede wszystkim wy-
raźne stwierdzenie, że strona domaga się takiego zwolnienia wraz z określeniem
jego zakresu, a nadto przedstawienie opisu kondycji finansowej wnioskodawcy wraz
z dowodami na poparcie przytoczonych okoliczności ( art. 126 § 1 pkt 3 k.p.c.).
Oczywiście możliwe jest zawarcie takiego wniosku w treści pisma procesowego
podlegającego opłacie, co jednak nie oznacza, że w takiej sytuacji rygory dotyczące
jego wymaganej treści są mniejsze. Z całą pewnością nie odpowiada tym wymogom
adnotacja zamieszczona przez pełnomocnika skarżącej w apelacji.
Wszak wspomniana adnotacja zawiera jedynie nieodpowiadające rzeczywi-
stości stwierdzenie, że odwołujący się są zwolnieni od opłaty od apelacji na podsta-
wie art. 96 ust.1 pkt 4 w związku z art. 98 ustawy o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych. Tymczasem to ustawowe zwolnienie od kosztów sądowych nie obejmuje
opłaty podstawowej, co wynika jednoznacznie z treści powołanego art. 96 ust.1 pkt 4
ustawy. Uzyskanie zwolnienia od tej opłaty jest natomiast możliwe, w świetle
unormowania zawartego w art. 100 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych, ale wymaga złożenia stosownego wniosku. Skarżąca spółka takiego
wniosku nie złożyła, albowiem - jak słusznie zauważył Sąd Apelacyjny w motywach
zaskarżonego postanowienia - nie może być za taki wniosek uznana adnotacja za-
warta w treści apelacji świadcząca o błędnym przekonaniu pełnomocnika, iż wno-
szący apelację w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych zwolnieni są z
opłaty podstawowej z mocy ustawy.
Z przytoczonych względów Sąd Najwyższy na mocy art. 39814 k.p.c. w
związku z art. 3941 § 3 k.p.c. orzekł jak w postanowieniu.
========================================