Postanowienie z dnia 28 września 2001 r.
I PZ 61/01

W sprawie o przywrócenie do pracy i odszkodowanie za czas pozosta-
wania bez pracy (art. 56 § 1 i art. 57 § 1 KP) kasacja nie przysługuje, jeżeli war-
tość przedmiotu zaskarżenia ustalona w wyniku zliczenia wartości tych rosz-
czeń jest niższa niż dziesięć tysięcy złotych (art. 393 § 1 KPC w związku. z art.
21 i 231 KPC).


Przewodniczący SSN Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Beata Gudowska
(sprawozdawca), Józef Iwulski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 28 wrześ-
nia 2001 r. sprawy z powództwa Anny K. przeciwko Zofii M. prowadzącej Salony
Fryzjerstwa Damsko-Męskiego w L. o przywrócenie do pracy, na skutek zażalenia
pozwanej na postanowienie Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych w Lublinie z dnia 22 czerwca 2001 r. [...]


u c h y l i ł zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę Sądowi Okręgowe-
mu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie do ponownego rozpoznania
.

U z a s a d n i e n i e


Wyrokiem z dnia 6 października 2000 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Lublinie
uwzględnił powództwo Anny K. i przywrócił ją do pracy u Zofii M. prowadzącej ,,Salo-
ny fryzjerstwa damsko-męskiego" w L. oraz zasądził kwotę 1.837,50 zł tytułem odsz-
kodowania za czas pozostawania bez pracy. Wyrok ten pracodawczyni zaskarżyła
apelacją, która została oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Lublinie z dnia 26 kwietnia 2001 r.

W kasacji, opartej na podstawie naruszenia przepisu art. 52 § 1 pkt 1 KP i § 4
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie urlopów i zasiłków
wychowawczych (Dz.U. Nr 60, poz. 277 ze zm.) oraz przepisów postępowania, które
mogło mieć wpływ na wynik sprawy, pozwana domagała się zmiany wyroku Sądu
drugiej instancji i oddalenia powództwa, ewentualnie jego uchylenia i przekazania
sprawy do ponownego rozpoznania.

Kasację strony pozwanej, obejmującej całość wyroku Sądu drugiej instancji,
Sąd ten odrzucił postanowieniem z dnia 22 czerwca 2001 r. jako niedopuszczalną,
gdyż obejmowała przedmiot zaskarżenia o wartości niższej od kwoty określonej w
art. 393 pkt 1 KPC, przy czym wartość tę - zgodnie z art. 231 KPC - wyliczył na 9.350
zł.

W zażaleniu pozwana, zarzucając błędną wykładnię art. 392 § 1 KPC, wniosła
o uchylenie postanowienia i nadanie sprawie biegu. Powołała się na "obowiązujące
przepisy i utrwalone orzecznictwo", wobec których ograniczenie skargi kasacyjnej ze
względu na wartość przedmiotu zaskarżenia dotyczy jedynie spraw o roszczenia
majątkowe (uchwała składu siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 2 paździer-
nika 1997 r., III CZP 27/97 - OSNC 1998 r. z. 1 poz. 1), gdy tymczasem roszczenie o
przywrócenie do pracy jest roszczeniem niemajątkowym.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacją został zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego wydany po dniu 1 lipca
2000 r., więc do postępowania kasacyjnego - także do złożenia i rozpoznania kasacji
- mają zastosowanie przepisy kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu nada-
nym ustawą z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywil-
nego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądo-
wych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U.
Nr 48, poz. 554; por. art. 5 ust. 2 i art. 6 tej ustawy). Zmienione przepisy Kodeksu
postępowania cywilnego nie były przedmiotem orzeczeń Sądu Najwyższego, o któ-
rych mowa w zażaleniu, lecz dotyczą one przepisu art. 393 pkt 1 KPC w brzmieniu
nadanym przez ustawę z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania cy-
wilnego, rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i Prawo
o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr
43, poz. 189), stanowiącym, że kasacja nie jest dopuszczalna w sprawach o świad-
czenia, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż pięć tysięcy zło-
tych. Interpretując ten przepis Sąd Najwyższy stwierdził, że niezależnie od wartości
przedmiotu zaskarżenia kasacja jest dopuszczalna w sprawach o prawa niemająt-
kowe oraz w tych sprawach o świadczenia majątkowe, w których powództwo zmierza
do ustalenia lub ukształtowania prawa czy stosunku prawnego (por. np. wyrok z dnia
7 stycznia 1997 r., I PKN 54/96, OSNAPiUS 1997 nr 23, poz. 467, postanowienie z
dnia 27 lutego 1997 r., I PKN 16/97, OSNAPiUS 1997 nr 23, poz. 467, czy postano-
wienie z dnia 15 grudnia 1999 r., I PZ 64/99, OSNAPiUS 2001 nr 12, poz. 415).

W sprawie z powództwa o przywrócenie do pracy roszczenie zmierza przede
wszystkim do ukształtowania prawa przez stworzenie między stronami nowego sto-
sunku pracy o treści istniejącej przed rozwiązaniem umowy o pracę. Podstawową
konsekwencją wyroku uwzględniającego takie roszczenie jest więc ukształtowanie
nowego stosunku prawnego, a dopiero w wyniku tego następuje skutek w zakresie
obowiązku dopuszczenia pracownika do pracy i zapłaty wynagrodzenia za czas po-
zostawania bez pracy, co zależy jeszcze od zgłoszenia przez pracownika w odpo-
wiednim czasie gotowości podjęcia zatrudnienia (art. 47 § 1 i 48 § 1 KP). Elementy
zasądzenia świadczenia w takim wyroku mają więc charakter wtórny wobec jego
kształtującego charakteru. Tak też Sąd Najwyższy traktował roszczenie o przywróce-
nie do pracy, przyjmując, że wyrok uwzględniający takie powództwo jest zarówno
kształtujący, jak i zasądzający świadczenie (por. uchwała składu siedmiu sędziów
Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1976 r., V PZP 12/75, OSNCP 1976 z. 9, poz.
187, PiP 1979 nr 1, s. 171 z glosą W. Uziaka, PiP 1977 nr 7, s. 166 z glosą K. Kolby,
NP 1978 nr 2, s. 318 z glosą T. Liszcz, OSPiKA 1978 z. 6, poz. 103 z glosą K. Ko-
rzana). Pogląd ten zachowywał swój walor jednak tylko wówczas, gdy powód nie do-
konał w toku procesu zmiany żądania przywrócenia do pracy na żądanie odszkodo-
wania (art. 45 § 1 KP), a więc nie zmienił przedmiotu sprawy (por. uzasadnienie
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 5 września 1999 r., I PZ 31/97, OSNAPiUS
1998 nr 13, poz. 398).

Przytoczone tezy zdezaktualizowały się po rządem obowiązującego od dnia 1
lipca 2000 r. przepisu art. 3921 § 1 KPC, nadającego nową treść przesłankom do-
puszczalności kasacji. Ustawodawca odstąpił od kryterium podziału spraw na sprawy
o świadczenie i inne na rzecz rozróżnienia spraw o prawa majątkowe i niemajątkowe.
Tak więc, od orzeczeń wydanych począwszy od dnia 1 lipca 2000 r. kasacja nie
przysługuje w sprawach o prawa majątkowe, jeżeli wartość przedmiotu zaskarżenia
jest niższa niż dziesięć tysięcy złotych. Odczytanie tego unormowania w związku z
przepisem art. 231 KPC (dodanym od dnia 1 lipca 2000 r. ustawą z dnia 24 maja
2000 r.) nie pozostawia wątpliwości, że sprawa o przywrócenie do pracy jest sprawą
o prawo majątkowe, albowiem taki charakter ma każde żądanie zmierzające do reali-
zacji prawa posiadającego bezpośredni wpływ na stosunki majątkowe stron (por. np.
uzasadnienie orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 1961 r., 2 CR
909/59, OSPiKA 1962 nr 1, poz. 8). W sprawach dotyczących między innymi roz-
wiązania stosunku pracy wartość tego prawa określa się jako sumę wynagrodzenia
za sporny okres, a przy umowach na czas nieokreślony za okres 12 miesięcy. War-
tość przedmiotu zaskarżenia nie została w kasacji oznaczona.

Sąd drugiej instancji, właściwie oceniwszy charakter rozpoznawanej sprawy
nie wzywał jednak strony skarżącej o uzupełnienie pisma, lecz ustalił tę wartość sa-
modzielnie. Pominął przy tym, że w kasacji wniesionej w sprawie o prawa majątko-
we, niezależnie od innych wymagań stawianych pismu procesowemu, skarżący
obowiązany jest oznaczyć wartość przedmiotu zaskarżenia. Niepodanie w kasacji
wartości przedmiotu zaskarżenia wymaga więc wezwania strony o uzupełnienie tego
braku, oczywiście przed sprawdzeniem, czy wartość przedmiotu zaskarżenia miałaby
znaczenie dla oceny dopuszczalności kasacji (por. postanowienie Sądu Najwyższe-
go z dnia 29 września 1999 r., II UZ 106/99, czy też postanowienie dnia 9 grudnia
1997 r., II UZ 110/97 - OSNAPiUS 1998 nr 22, poz. 671).

Tylko zatem na uboczu należy stwierdzić, że w sprawie wcale nie było jasne,
jaką wartość przedmiotu zaskarżenia oznaczyłaby pozwana. Zastępując skarżącą
Sąd drugiej instancji nie rozważył, że w sprawie, w której uwzględniono żądanie
przywrócenia do pracy i przyznano wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy,
strona pozwana - wnosząc kasację od całości wyroku - mogła zliczyć wartości każ-
dego z tych roszczeń (art. 21 KPC).

Z tych przyczyn zaskarżone postanowienie zostało uchylone, jak w sentencji
(art. 39318 oraz art. 386 § 4 KPC w związku z art. 397 § 2 KPC).
========================================