Postanowienie z dnia 17 kwietnia 1996 r.
I PRZN 1/96

Dopuszczalne jest zarejestrowanie związku zawodowego, którego nazwa
jest zbliżona do nazwy innego związku zawodowego, jeżeli tylko nazwa ta
pozwala na identyfikację tego związku.

Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędziowie SN: Kazimierz Jaśkowski,
Walerian Sanetra (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Stefana Trautsolta, po rozpoznaniu w
dniu 17 kwietnia 1996 r. sprawy z wniosku Niezależnego Samorządnego Związku
Zawodowego "Solidarność 80" Region Częstochowski z siedzibą w Częstochowie
o zarejestrowanie związku, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości
[...] od postanowienia Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 24 października 1995 r.
[...]

p o s t a n o w i ł :

o d d a l i ć rewizję nadzwyczajną.


U z a s a d n i e n i e

Postanowieniem z dnia 10 lutego 1995 r. [...] Sąd Wojewódzki w Częstochowie
zarejestrował Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność 80" Regionu
Częstochowskiego z siedzibą w Częstochowie. Postanowienie to uprawomocniło się
bez zaskarżenia.
W skardze o wznowienie postępowania zakończonego wymienionym pos-
tanowieniem, Komisja Krajowa NSZZ "Solidarność 80" z siedzibą w Szczecinie wniosła
o uchylenie postanowienia o rejestracji i oddalenie wniosku. Skarżąca zarzuciła
naruszenie prawa do wyłączności swej nazwy, którą przybrał wnioskodawca, bez
uzyskania zgody Komisji Krajowej i z pominięciem jej udziału w sprawie, co uzasadnia
skargę o wznowienie postępowania na podstawie art. 401 pkt 2 KPC.
Postanowieniem z dnia 17 sierpnia 1995 r. [...] Sąd Wojewódzki w Częstochowie
odrzucił skargę. Zdaniem Sądu Wojewódzkiego w sprawie nie zachodzi wymieniona w
skardze podstawa wznowienia. Związek regionalny działa w oparciu o własny statut i
został prawidłowo powołany do istnienia. Nie było obowiązku wzywania do udziału w
sprawie Komisji Krajowej Związku.
Zażalenie Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność 80" od postanowienia Sądu
Wojewódzkiego zostało odrzucone przez Sąd Apelacyjny w Katowicach postanowie-
niem z dnia 24 października 1995 r. [...]. Sąd ten ustalił, że zażalenie podpisał w imieniu
Komisji Krajowej Marian Jurczyk, który wtedy nie był już przewodniczącym Komisji.
Wynika to z orzeczeń Sądu Wojewódzkiego w Warszawie powołanych w uzasadnieniu
postanowienia Sądu Apelacyjnego. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, nie jest celowe
wzywanie osób uprawnionych do oświadczenia czy podtrzymują oświadczenie złożone
przez Mariana Jurczyka, gdyż obecnie działający członkowie Komisji Krajowej uznali
Częstochowski Region Związku jako prawnie działający.
Postanowienie Sądu Apelacyjnego zostało zaskarżone w trybie rewizji
nadzwyczajnej przez Ministra Sprawiedliwości, który zarzucił mu rażące naruszenie art.
397 KPC w związku z art. 3 § 2, 410 i 411 KPC.
Zdaniem rewidującego, wprawdzie sąd II instancji ma prawo sam dokonywać
ustaleń w postępowaniu zażaleniowym (art. 397 KPC), jednakże zawarty w aktach
materiał nie dawał dostatecznych podstaw do ustalenia, kto w istocie rzeczy repre-
zentuje obecnie Krajową Komisję NSZZ "Solidarność 80". Materiały zawarte w aktach
wskazują, że sytuacja prawna Komisji Krajowej jest nieustabilizowana w wyniku roz-
łamu, jaki wystąpił w tej organizacji. Według twierdzeń zawartych w podaniu o złożenie
rewizji nadzwyczajnej, podpisanym przez Mariana Jurczyka, postanowienia Sądu
Wojewódzkiego w Warszawie dotyczące wpisów do rejestru są nieprawomocne.
W tej sytuacji, według Ministra Sprawiedliwości należałoby wstrzymać się z
rozpoznaniem skargi o wznowienie postępowania do czasu wyjaśnienia, kto ma prawo
działać w imieniu Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność 80".
Uważa on ponadto, że postanowienie Sądu Wojewódzkiego również zostało
wydane z rażącym naruszeniem prawa. Nie przesądzając, czy Komisji Krajowej NSZZ
"Solidarność 80" przysługuje roszczenie o ochronę swej nazwy, należy mieć na uwa-
dze, że Sąd Wojewódzki, bez bliższego wyjaśnienia sprawy, zajął stanowisko w tej
kwestii. Nazwa związku zawodowego może podlegać ochronie według przepisów o
ochronie dóbr osobistych (art. 43 KC w związku z art. 23 i 24 KC). Ocena, czy w
rozpoznawanej sprawie zachodzą podstawy do zastosowania takiej ochrony, może być
dokonana po przeprowadzeniu odpowiedniego postępowania dowodowego, a w szcze-
gólności ze statutów obydwu omawianych Związków, po bliższym wyjaśnieniu przez
Komisję Krajową NSZZ "Solidarność 80" przyczyn, dla których ta Komisja dopatruje się
naruszenia nazwy Związku przy tworzeniu jego struktury regionalnej.
Prowadzenie postępowania dowodowego na okoliczność, czy zgłoszona w
skardze podstawa wznowienia rzeczywiście istnieje, wymaga wyznaczenia rozprawy
(art. 411 KPC), czego Sąd Wojewódzki nie uczynił. Odrzucenie skargi o wznowienie
postępowania na posiedzeniu niejawnym wobec braku ustawowej podstawy wznowienia
(art. 410 KPC), może nastąpić w warunkach, gdy skarżący podstawy wznowienia nie
podał, albo gdy podana przez skarżącego podstawa wznowienia nie może być z
oczywistych przyczyn przyjęta. W sprawie nie zachodzi taka sytuacja, a więc
wyznaczenie rozprawy było niezbędne.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja nadzwyczajna nie zasługuje na uwzględnienie.
W toku postępowania przed Sądem Najwyższym przedstawiciel Komisji Krajowej
NSZZ "Solidarność 80" M. Adamczyk oświadczył, że Komisja ta nie zgłasza zastrzeżeń
wobec nazwy przyjętej przez Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność
80" Region Częstochowski z siedzibą w Częstochowie. Takie stanowisko tej Komisji
znajdowało pośrednio wyraz w toku całego postępowania jakie toczyło się w sprawie
rejestracji tego Związku i wynika między innymi z pisma z dnia 20 kwietnia 1995 r.
skierowanego do Zarządu Regionu Częstochowa przez Komisję Krajową NSZZ
"Solidarność 80" podpisanego przez jej wiceprzewodniczących J. Samborskiego i Z.
Półtoraka [...]. W tych warunkach nie można uznać za zasadny zarzutu, że - jak pisze
się w rewizji nadzwyczajnej, nie przesądzając, czy Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność
80" przysługuje roszczenie o ochronę swojej nazwy - Sąd Wojewódzki, bez bliższego
wyjaśnienia sprawy, zajął stanowisko w tej sprawie. Nie ulega bowiem wątpliwości, że
nazwa zarejestrowanego przez Sąd Wojewódzki w Katowicach związku zawodowego
ma cechę odróżniającą (identyfikującą) go od innych (nazw) związków zawodowych, w
tym także od NSZZ "Solidarność 80", gdyż występuje w niej dodatkowy element (nie
występujący w nazwach innych związków zawodowych,"Solidarności 80", "Region
Częstochowski"). W ocenie zaś, czy w konkretnym przypadku - mimo braku
identyczności nazwy - dochodzi do naruszenia praw osobistych, wynikających z jej
daleko posuniętej zbieżności z nazwą (nazwami) innego związku (związków), nie
można pominąć stanowiska tego związku (związków). Związek taki - jak ma to miejsce
w rozważanej sprawie - może być szczególnie zainteresowany w tym, by z uwagi na
przewidziane (zakładane) współdziałanie nazwa innego związku czy związków, z
którymi chce ściśle współpracować, czy tworzyć trwałe alianse, była znacznie zbliżona i
sygnalizowała względną jedność akcji. Oznacza to tym samym w takim przypadku, że
jego (ich) głos w sprawie, czy dochodzi do naruszenia praw osobistych związanych z
jego nazwą przez użycie zbliżonej nazwy przez inny związek, należy uznać za
szczególnie istotny, a nawet rozstrzygający, jeżeli odpowiednio szeroko będzie się
rozumiało zasadę wolności związkowej. W myśl tej zasady związki zawodowe mają nie
tylko swobodę w kształtowaniu swoich struktur organizacyjnych, ale także i nadawania
im określonych nazw. Jeżeli między związkami zawodowymi nie istnieją na tym tle
spory, a przyjęta przez nowy związek zawodowy jego nazwa pozwala na jego
identyfikację w obrocie prawnym i odróżnia go od innych związków zawodowych, nawet
przy daleko idącej jej zbieżności z nazwą (nazwami) innej struktury (struktur)
związkowej, to nie może być ona kwestionowana i stanowić podstawy odmowy
rejestracji danego związku zawodowego.
W uzasadnieniu zaskarżonego przez Ministra Sprawiedliwości postanowienia
Sądu Apelacyjnego kwestionuje się to, że Sąd ten przyjął, iż składający zażalenie (na
postanowienie o odrzuceniu skargi o wznowienie postępowania w sprawie zarejes-
trowania NSZZ "Solidarność 80" Region Częstochowski) M. Jurczyk nie był już (w chwili
jego składania) przewodniczącym Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność 80". Minister
Sprawiedliwości uważa, że zawarty w aktach sprawy materiał nie dawał dostatecznych
podstaw do ustalenia, kto w istocie rzeczy reprezentuje obecnie Krajową Komisję NSZZ
"Solidarność 80". W ocenie Sądu Najwyższego również ten zarzut nie zasługuje na
uwzględnienie. Wprawdzie Sąd Apelacyjny swoje postanowienie o odrzuceniu zażalenia
oparł na rozstrzygnięciu z dnia 28 lipca 1995 r. [...], którym w rejestrze sądowym jako
osoby uprawnione do reprezentowania "Solidarności 80" wpisani zostali Z. Półtorak
(przewodniczący) i R. Majdzik (wiceprzewodniczący), mimo że postanowienie to nie
nabrało jeszcze prawomocności. Jednak postanowienie to stało się już prawomocne w
następstwie rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 marca 1996 r.
[...], którym oddalił on rewizję od tego postanowienia, co stało się też powodem złożenia
przez prokuratora uczestniczącego w rozprawie przed Sądem Najwyższym wniosku o
umorzenie postępowania, z powołaniem się na art. 355 KPC. W tym stanie rzeczy nie
może być kwestionowany pogląd, że wnoszący skargę o wznowienie postępowania w
imieniu "Solidarności 80" (M. Jurczyk, S. Kocjan) nie byli uprawnieni do działania jako
osoby upoważnione do reprezentowania tego Związku. W konsekwencji też nawet
jeżeliby uznać, że Sąd Apelacyjny nie wyjaśnił w dostateczny sposób, czy M. Jurczyk
oraz S. Kocjan mogli złożyć skargę o wznowienie postępowania w sprawie rejestracji
NSZZ "Solidarność 80" Region Częstochowski, to jednak nie może to stanowić
podstawy uchylenia postanowienia tego Sądu w trybie rewizji nadzwyczajnej.
Z powyższych powodów Sąd Najwyższy na podstawie art. 421 § 1 KPC orzekł
jak w sentencji.

========================================