Postanowienie z dnia 17 stycznia 1997 r.
I PRN 93/96

Związek Zawodowy Pracowników Rolnictwa w Rzeczypospolitej Polskiej
nie jest podmiotem uprawnionym do wniesienia rewizji nadzwyczajnej w myśl art.
22 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. Nr 55,
poz. 234 ze zm.).

Przewodniczący SSN: Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Jadwiga
Skibińska-Adamowicz (sprawozdawca), Józef Iwulski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 17 stycznia
1997 r. sprawy z powództwa Zarządu Głównego Związku Zawodowego Pracowników
Rolnictwa przeciwko Januszowi D. - "V.-R." Przedsiębiorstwo Rolne w Ł. o zapłatę, na
skutek rewizji nadzwyczajnej Zarządu Głównego Związku Zawodowego Pracowników
Rolnictwa od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Poznaniu z dnia 17 maja 1996 r. [...]

p o s t a n o w i ł:

o d r z u c i ć rewizję nadzwyczajną.


U z a s a d n i e n i e

Zarząd Główny Związku Zawodowego Pracowników Rolnictwa w RP w W. złożył
dnia 26 czerwca 1996 r. rewizję nadzwyczajną od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu z dnia 17 maja 1996 r., którym Sąd ten,
uwzględniając rewizję strony pozwanej (V.-R. - Janusz D., Ł.) zmienił wyrok Sądu
Rejonowego w Środzie Śląskiej z dnia 8 listopada 1995 r. w części uwzględniającej
powództwo oraz w części orzekającej o kosztach procesu w ten sposób, że oddalił
powództwo Związku Zawodowego Pracowników Rolnictwa RP w Ł. działającego na
rzecz Wiesława W. i 103 innych pracowników o zapłatę ekwiwalentu pieniężnego za
ziemniaki, przysługującego w 1994 r. Jako podstawę formalno-prawną wniesienia
rewizji nadzwyczajnej Zarząd Główny wskazał art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991
r. o związkach zawodowych (Dz. U. Nr 55, poz. 234 ze zm.), natomiast jako podstawę
rewizji - zarzuty naruszenia prawa materialnego (art. 18 § 1 i 2, art. 231 § 2 KP oraz art.
6 ust. 1-5 i art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. o zasadach tworzenia
zakładowych systemów wynagradzania), obrazy przepisów art. 42 § 1-3 KP oraz
sprzeczność istotnych ustaleń Sądu II instancji z treścią zebranego przez Sąd
Rejonowy materiału dowodowego, mieszczące się w ramach wymagań art. 417 § 1
KPC.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Orzeczenie Sadu Wojewódzkiego, którego dotyczy rewizja nadzwyczajna,
zostało wydane dnia 26 czerwca 1996 r., czyli przed wejściem w życie ustawy z dnia 1
marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta
Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu
postępowania administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 43, poz. 189). Okoliczność ta ma istotne
znaczenie, gdyż stosownie do art. 11 pkt 5 ustawy w sprawie, w której została
wniesiona rewizja nadzwyczajna przed dniem jej wejścia w życie, rozpoznanie rewizji
następuje według dotychczasowych przepisów. Wobec tego że podmiotem wnoszącym
rewizję nadzwyczajną jest Związek Zawodowy Pracowników Rolnictwa, zaś
kwestionowany wyrok został wydany w sprawie z zakresu prawa pracy, w pierwszej
kolejności należy rozważyć, czy rewizję nadzwyczajną wniósł podmiot uprawniony do
wnoszenia rewizji nadzwyczajnych w myśl art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o
związkach zawodowych (Dz. U. Nr 55, poz. 234 ze zm.).
Wymieniony wyżej przepis stanowi, że w sprawach z zakresu prawa pracy i
ubezpieczeń społecznych ogólnokrajowa organizacja międzyzwiązkowa, a także ogól-
nokrajowy związek zawodowy reprezentatywny dla pracowników większości zakładów
pracy mają prawo wnoszenia rewizji nadzwyczajnych na zasadach i w trybie
określonych w Kodeksie postępowania cywilnego. Z treści tego przepisu wynika zatem,
że nie wszystkie organizacje związkowe są uprawnione do wnoszenia rewizji
nadzwyczajnych, a tylko te, które są wskazane w art. 22 ust. 1 ustawy. Gdy chodzi o
wnioskodawcę, to - jak wynika z jego nazwy - nie jest on ogólnokrajową organizacją
międzyzwiązkową w rozumieniu art. 22 ust. 1. Pozostaje więc do rozstrzygnięcia kwes-
tia, czy może być uznany za ogólnokrajowy związek zawodowy "reprezentatywny dla
większości zakładów pracy". Odpowiedź na to pytanie zależy od wyjaśnienia, co
oznacza pojęcie "reprezentatywny dla większości zakładów pracy".
Według Słownika Wyrazów Obcych i Zwrotów Obcojęzycznych pod red. W.
Kopalińskiego (Wiedza Powszechna, Warszawa 1995), reprezentatywny - to posia-
dający określone cechy jakiejś większej całości, której jest częścią, typowy, charakte-
rystyczny, a reprezentować - to być przedstawicielem kogoś, czegoś, występować,
działać w czyimś imieniu. Można więc reprezentatywność wymienioną w art. 22 ust. 1
ustawy o związkach zawodowych rozumieć jako stan, w którym określony organ
związkowy jest upoważniony do bycia przedstawicielem jakiejś większej całości - do
reprezentowania (reprezentacji) pracowników. Jednak wskazany przepis ustanawia
dalsze wymagania owej reprezentacji. Musi to być bowiem związek "reprezentatywny
dla pracowników większości zakładów pracy".
Rozumieniem pojęcia reprezentatywność zajmował się Sąd Najwyższy paro-
krotnie w okresie obowiązywania ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodo-
wych. Można przeto uznać, że sens tego pojęcia został w orzecznictwie wyjaśniony i
ugruntowany. Sprowadza się on do tezy, że ogólnokrajowy związek zawodowy
reprezentatywny dla pracowników większości zakładów pracy, to taki związek, który
reprezentuje pracowników w większości zakładów pracy, a nie większość pracowników,
a mówiąc jeszcze inaczej, to związek, który posiada swoje struktury organizacyjne w
więcej niż połowie zakładów pracy w Polsce. Takie zapatrywanie wyraził Sąd Najwyższy
w orzeczeniach z dnia 28 września 1995 r., I PZP 21/95 (OSNAPiUS 1995 nr 7 poz.
96), z dnia 18 kwietnia 1996 r., I PZP 6/96 (OSNAPiUS 1996 nr 22 poz. 333), z dnia 14
kwietnia 1993 r., I PZP 7/93 (OSNCP 1993 z. 10 poz. 175), a także w wielu innych.
Wprawdzie ustawa z dnia 29 września 1994 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o
zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 547 ze zm.) w art. 238 § 1 i art. 24117 KP
posługuje się pojęciem reprezentatywność w odniesieniu do ogólnokrajowego związku
zawodowego, który obok federacji i konfederacji jest jedną z ponadzakładowych
organizacji związkowych, lecz jednocześnie ustala, że chodzi w tym przypadku o
reprezentatywność dla zawarcia określonego układu ponadzakładowego. W rozumieniu
powyższych przepisów ogólnokrajowy związek zawodowy jest organizacją
reprezentatywną wtedy, gdy zrzesza co najmniej pięćset tysięcy pracowników lub co
najmniej 10% ogółu pracowników objętych zakresem działania statutu, lecz nie mniej
niż pięć tysięcy pracowników lub największą liczbę pracowników, dla których ma być
zawarty określony układ ponadzakładowy. Jest to więc reprezentatywność rozumiana
jako zdolność do zawarcia ponadzakładowego układu zbiorowego pracy, a nie jako
zdolność do podejmowania czynności określonych w art. 22 ustawy o związkach
zawodowych.
W świetle powyższych rozważań i stanu faktycznego nie ulega zatem wątp-
liwości, że wnioskodawca nie posiada przymiotu reprezentatywności, o której stanowi
powołany wyżej przepis.
Z tych względów należy stwierdzić, że rewizję nadzwyczajną złożył podmiot nie
uprawniony do jej wniesienia, a ta okoliczność sprawia, że rewizja podlega odrzuceniu.
Podstawę formalno-prawną rozstrzygnięcia stanowią przepisy art. 372 w związku z art.
393 § 1 i z art. 423 § 1 KPC oraz w związku z art. 11 ust. 5 ustawy z dnia 1 marca 1996
r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta
Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu
postępowania administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 43, poz. 189).

========================================