Postanowienie z dnia 11 kwietnia 1996 r.
I PRN 30/96

Użycie w nazwie stowarzyszenia słów "biegły sądowy" lub dopuszczenie w
postanowieniach jego statutu, aby członek będący biegłym sądowym używał tego
tytułu w działalności ekspertskiej na zlecenie podmiotów spoza organów wymiaru
sprawiedliwości i organów ścigania stanowi naruszenie przepisu § 14
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 8 czerwca 1987 r. w sprawie
biegłych sądowych i tłumaczy przysięgłych (Dz. U. Nr 18, poz. 112).

Przewodniczący SSN: Maria Tyszel, Sędziowie SN: Andrzej Kijowski
(sprawozdawca), Stefania Szymańska,

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Witolda Bryndy, po rozpoznaniu w dniu
11 kwietnia 1996 r. sprawy z wniosku Stowarzyszenia Rzeczoznawców i Specjalistów
"E." w R. o rejestrację, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od
postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie z dnia 26 lipca 1995 r. [...]

p o s t a n o w i ł:

u c h y l i ć zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać Sądowi Wojewódz-
kiemu w Rzeszowie do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Wojewódzki w Rzeszowie, postanowieniem z dnia 26 lipca 1995 r., [...],
dokonał w rejestrze stowarzyszeń wpisu dotyczącego zmiany nazwy "Stowarzyszenie
Rzeczoznawców i Specjalistów "E." w R. na "Krajowe Stowarzyszenie Ekspertów,
Biegłych Sądowych i Tłumaczy Przysięgłych" w R., a ponadto zmiany składu zarządu i
siedziby Stowarzyszenia w sposób opisany w sentencji tegoż postanowienia. Orze-
czenie to uprawomocniło się wobec niewniesienia środka zaskarżenia.
Powyższe postanowienie Minister Sprawiedliwości zaskarżył w trybie rewizji
nadzwyczajnej, która wpłynęła do Sądu Najwyższego w dniu 5 lutego 1996 r. (data
nadania rewizji w Urzędzie Pocztowym Warszawa 133 jest na pieczęci tegoż Urzędu
nieczytelna). Postanowieniu temu skarżący zarzucił rażące naruszenie art. 16 i art. 21
ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. Nr 20, poz. 104 ze
zm.) w związku z § 14 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 8 czerwca 1987
r. w sprawie biegłych sądowych i tłumaczy przysięgłych (Dz. U. Nr 18, poz. 112) i na
podstawie art. 417 § 1 KPC wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz
przekazanie sprawy Sądowi Wojewódzkiemu w Rzeszowie do ponownego rozpoznania.
W uzasadnieniu swego wniosku skarżący podniósł, że biegły sądowy, powo-
ływany przez prezesa sądu wojewódzkiego, przy którym zostaje ustanowiony, jest or-
ganem pomocniczym sądu w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych, a
sporządzana przez niego opinia stanowi dowód w postępowaniu przed sądami oraz
innymi władzami i organami wymiaru sprawiedliwości.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 8 czerwca 1987 r. w sprawie
biegłych sądowych i tłumaczy przysięgłych, wydane na podstawie upoważnienia z art.
126 § 3 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych
(jednolity tekst: Dz. U. z 1994 r., Nr 7, poz. 25 ze zm.), stanowi w § 14, że ustanowienie
biegłym upoważnia do wydawania opinii na zlecenie sądu lub organu prowadzącego
postępowanie przygotowawcze w sprawach karnych, a wydający taką opinię używa
tytułu biegłego sądowego, z oznaczeniem specjalności oraz sądu wojewódzkiego, przy
którym został ustanowiony. Powołany przepis określa więc jednoznacznie krąg
podmiotów, wobec których biegły sporządzający opinię może używać tytułu biegłego
sądowego.
Powyższego ograniczenia nie respektuje nazwa Stowarzyszenia, tzn. "Krajowe
Stowarzyszenie Ekspertów, Biegłych Sądowych i Tłumaczy Przysięgłych", jak też
postanowienia jego statutu dotyczące biegłych sądowych. Zgodnie bowiem z § 20 pkt 1
w związku z § 30 statutu biegły sądowy, jako członek nadzwyczajny, ma w myśl § 28
pkt 3 prawo udziału we wszystkich formach działalności Stowarzyszenia określonych w
§ 16 statutu, z wydawaniem opinii włącznie (§ 16 pkt 2 i 3).
Zgodnie z § 12 statutu Stowarzyszenie prowadzi działalność statutową oraz
gospodarczą. Biegły sądowy może uczestniczyć w tej działalności, a także działać w
spółce lub fundacji utworzonych przez Stowarzyszenie lub do których Stowarzyszenie
przystąpiło (§ 53). We wszystkich formach aktywności Stowarzyszenia biegły używa
zatem tytułu biegłego sądowego, choć przy działalności pozasądowej oraz sporzą-
dzaniu opinii zleconych przez podmioty nie wymienione w § 14 powołanego wyżej
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, np. przez osoby prywatne, czy instytucje,
biegły powinien używać innych tytułów, np. rzeczoznawca lub biegły w określonej
specjalności, ale z pominięciem oznaczenia "sądowy". W przeciwnym razie korzystanie
z usług Stowarzyszenia może następować w błędnym przekonaniu o ich dowodowej
doniosłości w postępowaniu sądowym.
Na rozprawie przed Sądem Najwyższym w dniu 11 kwietnia 1996 r. pełnomocnik
Stowarzyszenia wniósł o oddalenie rewizji nadzwyczajnej.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona.
Zgodnie z art. 16 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach
(Dz. U. Nr 20, poz. 104 ze zm.) sąd rejestrowy wydaje postanowienie o zarejestrowaniu
stowarzyszenia po stwierdzeniu, że jego statut jest zgodny z przepisami prawa. Dotyczy
to odpowiednio również postanowienia o wpisaniu do rejestru zmiany statutu
stowarzyszenia (art. 21 zd. 2 ustawy). Tymczasem zaskarżone postanowienie o wpi-
saniu do rejestru stowarzyszeń m.in. zmiany dotychczasowej nazwy Stowarzyszenia,
tzn. Stowarzyszenia Rzeczoznawców i Specjalistów "E." w R. na nową, tj. Krajowe Sto-
warzyszenie Ekspertów, Biegłych Sądowych i Tłumaczy Przysięgłych w R., jak też
zmiany statutu, dokonanej uchwałą Walnego Zebrania Delegatów Stowarzyszenia z
dnia 27 maja 1995 r., jest niezgodne z przepisami prawa.
Jak słusznie zauważył wnoszący rewizję nadzwyczajną, niezgodność taka is-
tnieje w szczególności pomiędzy przepisem § 14 rozporządzenia Ministra Sprawied-
liwości z dnia 8 czerwca 1987 r. w sprawie biegłych sądowych i tłumaczy przysięgłych
(Dz. U. Nr 18, poz. 112), a nową nazwą stowarzyszenia w części obejmującej biegłych
sądowych oraz postanowieniami zmienionej wersji statutu Stowarzyszenia w zakresie
odnoszącym się do członkowskich praw i obowiązków biegłych sądowych. Wspomniany
przepis rozporządzenia stanowi bowiem, że status biegłego sądowego upoważnia do
wydawania opinii na zlecenie sądu lub organu prowadzącego postępowanie
przygotowawcze w sprawach karnych. W odniesieniu do tych tylko podmiotów wolno
więc biegłemu używać tytułu "biegły sądowy", wraz z oznaczeniem specjalności oraz
sądu wojewódzkiego, przy którym został ustanowiony. Natomiast nazwa Sto-
warzyszenia, eksponująca zrzeszanie się w nim m.in. biegłych sądowych, a także jego
statut, przewidujący udział biegłych sądowych jako członków zwyczajnych bądź
nadzwyczajnych Stowarzyszenia w jego działalności statutowej i zwłaszcza w działal-
ności gospodarczej, dopuszczają używanie tytułu "biegły sądowy" również w opiniach
opracowywanych na zlecenie innych podmiotów.
Ściślej rzecz ujmując, statut Stowarzyszenia nie tyle dopuszcza, ani też nie na-
kazuje, ile nie zabrania swoim członkom używania tytułu "biegły sądowy" w ich ak-
tywności ekspertów działających na zlecenie podmiotów spoza kręgu organów wymiaru
sprawiedliwości i organów ścigania. Takie nadużycie tytułu "biegły sądowy" nie jest w
każdym razie deliktem członkowskim i nie mogłoby spowodować wymierzenia
zainteresowanemu kary organizacyjnej. Statut nie stwarza więc żadnej bariery dla
takich zachowań, choć mogą one w istotny sposób ułatwiać pozyskiwanie zleceń na
opracowanie różnorodnych i bardzo intratnych opinii. Jest bowiem wysoce prawdopo-
dobne, że w warunkach konkurencji pomiędzy ekspertami, potencjalny zleceniodawca
wybierze eksperta używającego tytułu "biegły sądowy", nawet gdyby działał w błędnym
przekonaniu o prawnej doniosłości takiej opinii w postępowaniu dowodowym przed
sądem.
Nowa nazwa Stowarzyszenia stwarza pozory takiej doniosłości, a uregulowania
statutu sugesti tej nie wykluczają. Fakt ten uzasadnia ocenę, że zaskarżone
postanowienie o rejestracji nowej nazwy i zmienionego statutu Stowarzyszenia narusza
prawo w sposób rażący.
Z wyżej wskazanych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 422 § 2 KPC
orzekł jak w sentencji postanowienia.

========================================