Postanowienie z dnia 11 lutego 2002 r.
I PKN 666/01

Burmistrz działający w imieniu gminy jako organu założycielskiego
szkoły (art. 91d pkt 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela, jed-
nolity tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 118, poz. 1112 ze zm.) może samodzielnie usta-
nowić pełnomocnika procesowego występującego w sprawie dotyczącej rosz-
czenia wywiedzionego z art. 22 ust. 1 tej ustawy.


Sędzia Sądu Najwyższego Teresa Flemming-Kulesza

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 11 lutego
2002 r. sprawy z powództwa Krystyny S. przeciwko Szkole Podstawowej [...] w K. i
Gminie K. o przywrócenie do pracy, na skutek kasacji powódki i pozwanej Szkoły
Podstawowej [...] w K. od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Częstochowie z dnia 16 maja 2001 r. [...]

o d r z u c i ł kasację strony pozwanej,
o d m ó w i ł przyjęcia do rozpoznania kasacji powódki.

U z a s a d n i e n i e

Krystyna S., po ostatecznym sprecyzowaniu żądań, domagała się - pozywając
Szkołę Podstawową [...] w K. i Gminę K. - uznania za nieuzasadnione wypowiedze-
nia warunków pracy i płacy z 25 maja 2000 r., zobowiązania Gminy do uzupełnienia
jej zatrudnienia do wymiaru pełnego etatu oraz uznania za bezskuteczne wypowie-
dzenia z 13 czerwca 2000 r., a także zasądzenia wynagrodzenia za czas pozosta-
wania bez pracy.
Pozwani - Szkoła Podstawowa [...] w K. i Gmina K. - wnieśli o oddalenie po-
wództwa.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Kłobucku wyrokiem z dnia 27 października 2000
r. przywrócił powódkę do pracy w pozwanej Szkole Podstawowej na stanowisku nau-
czyciela w wymiarze 1/2 obowiązującego wymiaru zajęć z wynagrodzeniem propor-
cjonalnym do czasu pracy (pkt 1), oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt 2 ),
oddalił powództwo w stosunku do Gminy K. (pkt 3 ) i orzekł o kosztach procesu (pkt
4).
Powódka wniosła apelację od tego wyroku ,,w części odnośnie pkt 1 wyroku -
tj. nie przywrócenia do pracy w wymiarze łącznie 1-go etatu", ,,w całości odnośnie pkt
2 - tj. oddalenia powództwa w pozostałym zakresie 1/2 etatu" oraz ,,w całości odnośnie
pkt 3 - tj. oddalenia powództwa w stosunku do Gminy K.". We wnioskach apelacji
domagała się zmiany zaskarżonego wyroku ,,w ten sposób, że Sąd wyrokiem zobo-
wiązuje pozwanego ad. 2, tj. Gminę K. do wydania odpowiednich decyzji nakazują-
cych dyrektorom podległych szkół, a zwłaszcza Szkole Podstawowej [...] i Gimna-
zjum w K. uzupełnienie mojego zatrudnienia do pełnego etatu" albo ,,uznania oświad-
czenia pracodawcy z dnia 25.05.00, tj. Szkoły Podstawowej [...] (pozwanego ad.1),
zatytułowanego, wypowiedzenie warunków umowy o pracę za bezskuteczne i przy-
wrócenie mnie do pracy na pełny etat w Szkole Podstawowej [...] w K.".
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie zmie-
nił zaskarżony wyrok w punkcie 1 i 2 w ten sposób, że przywrócił Krystynę S. do
pracy w pozwanej Szkole na poprzednich warunkach na stanowisku nauczyciela w
pełnym wymiarze czasu pracy, oddalił apelację powódki w pozostałym zakresie w
stosunku do pozwanej Gminy K., orzekł o kosztach procesu i odrzucił apelację w za-
kresie wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy.
Sąd drugiej instancji uznał, że wypowiedzenie zmieniające warunki pracy i
płacy było niedopuszczalne w stosunku do mianowanego nauczyciela i nie mogło
ono - wbrew odmiennemu poglądowi Sądu Rejonowego - być potraktowane jako
oferta zatrudnienia w ,,ograniczonym czasie pracy" (ograniczenia wymiaru zatrudnie-
nia). Z tego względu uzasadniona była zmiana wyroku w części orzekającej o przy-
wróceniu do pracy. Oddalenie apelacji w stosunku do Gminy K. Sąd Okręgowy uza-
sadnił tym, że w jego ocenie to szkoła, a nie gmina jest pracodawcą nauczycieli, a
ponadto możliwość nałożenia przez organ prowadzący szkołę obowiązku podjęcia
przez nauczyciela pracy w innej szkole w celu uzupełnienia tygodniowego wymiaru
zajęć dydaktycznych nie stwarza roszczenia po stronie nauczyciela. Organ prowa-
dzący nie ma też obowiązku zatrudnienia nauczyciela likwidowanej szkoły w innej
placówce oświatowej jemu podległej.
Kasacje od tego wyroku wniosły obie strony.
Kasacja strony pozwanej opiera się na podstawie naruszenia prawa material-
nego - art. 91 Karty Nauczyciela w związku z art. 45 § 2 Kodeksu pracy oraz art. 22
Karty Nauczyciela w związku z art. 22 ust. 2 Karty i zawiera wniosek o uchylenie za-
skarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania lub o jego
zmianę i ,,utrzymanie w mocy wyroku Sądu I Instancji". Kasacja nie zawiera przed-
stawienia okoliczności uzasadniających jej rozpoznanie. Obowiązek przedstawienia
tych okoliczności wynika z art. 3933 § 1 pkt 3 k.p.c.. W orzecznictwie jednolicie
przyjmuje się, że warunki, jakim ma odpowiadać kasacja określone w paragrafie 1
art. 3933 k.p.c., w przeciwieństwie do tych, o których traktuje paragraf 2, mają naturę
elementów konstrukcyjnych tego szczególnego środka zaskarżenia. Brak którego-
kolwiek z tych elementów skutkuje uznaniem niedopuszczalności kasacji, bez wzy-
wania wnoszącego kasację do jej uzupełnienia (por. np. postanowienie Sądu Naj-
wyższego z dnia 9 listopada 2000 r. II CKN 1385/00, OSNC 2001, nr 3, poz. 51). Ka-
sacja strony pozwanej, jako niedopuszczalna, podlegała więc odrzuceniu na podsta-
wie art. 3937 § 2 w związku z art. 3935 k.p.c.
Natomiast kasacja powódki zaskarżająca wyrok w części oddalającej apelację
wobec pozwanej Gminy K. i odrzucającej apelację ,,o zasądzenie wynagrodzenia za
czas pozostawania bez pracy" powołuje się na obie podstawy. W zakresie podstawy
z art. 3931 pkt 2 zarzuca się w niej naruszenie art. 328 § 2 k.p.c., art. 233 §1 k.p.c.
oraz art. 4771 § 1 i § 11 k.p.c. w związku z art. 477 k.p.c., które to uchybienia ,,mogły
mieć wpływ na ostateczny wynik postępowania". Podniesiono też zarzut naruszenia
prawa materialnego przez niewłaściwą wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, ,,a
zwłaszcza" art. 18 ust. 1 i 4 , art. 19 ust. 1, art. 20 ust. 1, art. 22 ust. 1 i 2 Karty Nau-
czyciela w związku z art. 8 k.p., art. 231 k.p. w związku z art. 91c Karty Nauczyciela i
art. 5 k.p. w związku z art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela oraz art. 32 ustawy o związ-
kach zawodowych w związku z art. 38 i art. 232 k.p.
W uzasadnieniu kasacji podniesiono, że w sprawie zachodzi nieważność po-
stępowania, ponieważ pełnomocnicy pozwanych byli nienależycie umocowani i usta-
nowieni niezgodnie z art. 87 § 2 k.p.c., oraz że przewodniczący składu orzekającego
w Sądzie Okręgowym zamieszkuje w K., a jego żona pracuje w jednej ze szkół na
terenie pozwanej Gminy, zatem ,,istnieć może domniemanie braku bezstronności sę-
dziego wobec pozwanej Gminy". Powołano się też na rozbieżności w orzecznictwie
sądów, wskazując na wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego o sygnaturach II
SA 3057/00 i II SA 2993/00 oraz uchwałę Sądu Najwyższego III ZP 15/00, w których
rzekomo uznano gminę za pracodawcę nauczycieli. Sąd Najwyższy uznał kasację
powódki za dopuszczalną, gdyż aczkolwiek Sąd Okręgowy uwzględnił jeden z dwóch
alternatywnych wniosków apelacji, to zaskarżony wyrok zawiera oddalenie apelacji w
stosunku do pozwanej Gminy, istnieje zatem substrat zaskarżenia. Kasacja zawiera
też przedstawienie okoliczności uzasadniających jej rozpoznanie, chociaż nie w wy-
dzielonej jej części.
Kasacja powódki nie powinna być jednakże przyjęta do rozpoznania.
Podnoszona w kasacji rzekoma rozbieżność orzecznictwa nie może mieć w tej
sprawie żadnego znaczenia, gdyż roszczenie powódki skierowane przeciwko Gminie
K. nie było wyprowadzone z jej obowiązków jako pracodawcy, lecz z obowiązków
organu prowadzącego szkołę. Przypomnieć w tym miejscu trzeba, że powódka do-
magała się od Gminy zapewnienia jej uzupełnienia w innej szkole liczby godzin pracy
do uzyskania pełnego (obowiązkowego) wymiaru zajęć (art. 22 ust. 1 Karty Nauczy-
ciela). Takie roszczenie było przedmiotem rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji
i nie mogło ulec później rozszerzeniu ani powiększeniu o nowe żądania (art. 383
k.p.c.). Wskazywana rzekoma rozbieżność orzecznictwa nie dotyczyła istotnych
przesłanek zaskarżonego rozstrzygnięcia, chociaż Sąd Okręgowy wypowiedział się
w uzasadnieniu na ten temat. Niezależnie od tych stwierdzeń, z orzeczeń których sy-
gnatury wskazano w kasacji nie wypływa (w ocenie Sądu Najwyższego) pogląd przy-
dający gminom przymiot pracodawcy nauczycieli.
Nie zachodzi też zarzucana nieważność postępowania. Zarzuty odnoszące się
do wątpliwości co do bezstronności sędziego, abstrahując od ich oceny, w żadnym
razie nie odpowiadają przesłankom wyłączenia sędziego z mocy prawa wymienio-
nym w art. 48 k.p.c., a tylko udział w składzie sądu sędziego wyłączonego z mocy
ustawy skutkuje nieważnością postępowania. Bezpodstawnie zarzuca się też niena-
leżyte umocowanie pełnomocnika pozwanych, którym był ten sam radca prawny.
Gmina ustanowiła pełnomocnika działając przez burmistrza i jego zastępcę [...].
Ustanowienie przez samego burmistrza pełnomocnika działającego w imieniu Gminy
na pierwszej rozprawie w Sądzie Rejonowym nie świadczy o jego nienależytym umo-
cowaniu, wbrew sugestiom kasacji. Burmistrz w imieniu Gminy samodzielnie spra-
wuje funkcje organu założycielskiego przewidziane w art. 22 ust. 1 Karty Nauczyciela
(co wynika z art. 91 d pkt 3 Karty), a zatem mógł w jej imieniu w sporze dotyczącym
tych kompetencji podejmować czynności procesowe. Dyrektor pozwanej Szkoły
działając w jej imieniu udzielił pełnomocnictwa temu samemu radcy prawnemu (po
zawarciu z nim umowy zlecenia), co jest zgodne z art. 87 § 1 k.p.c. Radca prawny
nie działał na podstawie art. 87 § 2 k.p.c., a więc niezrozumiały jest zarzut kasacji
odnoszący się do tego przepisu. Ponadto należy zwrócić uwagę na to, że nieważ-
ność postępowania uniemożliwia odmowę przyjęcia kasacji tylko wówczas gdy za-
chodzi w postępowaniu drugoinstancyjnym.
W tej sytuacji Sąd Najwyższy uznał, że kasacja powódki nie powinna zostać
przyjęta do rozpoznania (art. 393 k.p.c.).
========================================