Postanowienie z dnia 12 października 2000 r.
I PKN 536/00

Organ lub osoba, która na podstawie przepisów prawa lub statutu zarzą-
dza jednostką organizacyjną będącą pracodawcą, może wyznaczyć inną osobę
do dokonywania czynności z zakresu prawa pracy.


Przewodniczący SSN Jadwiga Skibińska-Adamowicz (sprawozdawca), Sę-
dziowie SN: Józef Iwulski, Barbara Wagner.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 12 paź-
dziernika 2000 r. sprawy z powództwa Wiesława G. i Heleny G. przeciwko Domowi
Sióstr Miłosierdzia pod wezwaniem [...] Schronisku dla Kobiet w L. o ustalenie istnie-
nia stosunku pracy, zapłatę ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy i za używanie włas-
nej odzieży, na skutek kasacji strony pozwanej od postanowienia Sądu Okręgowego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Tarnobrzegu z dnia 28 kwietnia 2000 r.
[...]

p o s t a n o w i ł:


o d d a l i ć kasację.

U z a s a d n i e n i e


Postanowieniem z dnia 10 marca 1999 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Sta-
szowie umorzył postępowanie w sprawie z powództwa Wiesława G. i Heleny G. o
ustalenie, że z Domem Sióstr Miłosierdzia p.w. [...] - Schronisko dla Kobiet w L. łą-
czył ich stosunek pracy oraz o zapłatę ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczyn-
kowy i używanie podczas pracy własnej odzieży. Przyczyną umorzenia postępowa-
nia było zawarcie przez strony ugody.

Na powyższe postanowienie strona pozwana złożyła zażalenie, w którym
oświadczyła, że uchyla się od skutków prawnych ugody, gdyż reprezentujący ją
przed Sądem Rejonowym pełnomocnik procesowy - radca prawny Maria B. przekro-
czyła granice udzielonego jej umocowania i zawarła ugodę na warunkach sprzecz-
nych z uzgodnionym wcześniej stanowiskiem, a także z interesem strony pozwanej.
Strona pozwana wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia i merytoryczne
rozpoznanie sprawy.

Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu postanowieniem z dnia 9 września 1999 r.
zwrócił akta sprawy Sądowi Rejonowemu ze względu na wątpliwości co do tego, czy
zażalenie na postanowienie tego Sądu z dnia 10 marca 1999 r. wniosła osoba
uprawniona. Z zaświadczenia wystawionego przez Departament Wyznań MSWiA
dnia 2 lutego 1999 r. wynika bowiem, że osobą upoważnioną do reprezentowania
Prowincji Zakonnej Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia [...] jest s. Bożena D. - przeło-
żona (wizytatorka) Prowincji. Tymczasem zażalenie z dnia 17 marca 1999 r. zostało
podpisane przez s. Aleksandrę K. i opatrzone pieczęcią kierownika Schroniska dla
Kobiet w L. Jednocześnie w aktach sprawy nie ma jakichkolwiek dokumentów wska-
zujących na to, że s. Aleksandra K. jest osobą upoważnioną do reprezentowania
strony pozwanej. Okoliczności te uzasadniały - zdaniem Sądu Okręgowego - zwró-
cenie sprawy Sądowi pierwszej instancji w celu zażądania od strony pozwanej odpo-
wiednich dokumentów - pod rygorem przewidzianym w art. 370 w związku z art. 397
§ 2 KPC.

Zarządzeniem z dnia 20 października 1999 r., doręczonym dnia 23 grudnia
1999 r., strona pozwana została wezwana do złożenia w terminie tygodniowym, li-
czonym od dnia doręczenia wezwania, dokumentu wskazującego, iż w dniu 17
marca 1999 r. s. Aleksandra K. była umocowana (bądź uprawniona na podstawie
innego zdarzenia niż udzielenie pełnomocnictwa procesowego) do działania w imie-
niu strony pozwanej - pod rygorem odrzucenia zażalenia. W dniu 29 grudnia 1999 r.
wpłynęło pismo strony pozwanej z dnia 27 grudnia 1999 r., podpisane przez wizyta-
torkę Prowincji s. Bożenę D., w którym wyjaśniła, że s. Aleksandra K. jest przełożoną
Domu Sióstr Miłosierdzia [...] w L. od dnia 9 września 1995 r. oraz że na to stano-
wisko została powołana patentem Przełożonej Generalnej Zgromadzenia z siedzibą
w Paryżu. Oświadczyła również, że patent ten będzie okazany na rozprawie. Do
wymienionego pisma dołączyła pismo z dnia 30 czerwca 1995 r., pochodzące od
przełożonego Generalnej Kongregacji Misji i Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia, mia-
nujące s. Aleksandrę K. służebną Domu w L.

Postanowieniem z dnia 10 lutego 2000 r. Sąd Rejonowy w Staszowie odrzucił
zażalenie. Stwierdził, że ani pismo z dnia 27 grudnia 1999 r., ani pismo z dnia 30
czerwca 1995 r. nie czynią zadość wezwaniu tego Sądu z dnia 20 października 1999
r. Pierwsze z nich bowiem stwierdza jedynie, że s. Aleksandra K. jest przełożoną
Domu Sióstr Miłosierdzia, kieruje dziełem pod nazwą ,,Schronisko dla Kobiet" w L. i
wykonuje wynikające stąd wszelkie uprawnienia i obowiązki niezbędne do bieżącego
zarządzania Domem i wskazanym wyżej dziełem. Drugie zaś stanowi akt mianowa-
nia s. Aleksandry K. służebną Domu w L. i podaje, że do jej obowiązków należy
utrzymywanie w powierzonej placówce ,,ducha Zgromadzenia, przestrzeganie przepi-
sów Konstytucji i Statutów w atmosferze miłości i pokoju, sprzyjającej postępowi w
doskonałości każdej siostry". Zdaniem Sądu Rejonowego, żadne z wskazanych pism
nie pozwala też zaliczyć s. Aleksandry K. do kręgu osób wymienianych w art. 31 KP,
uprawnionych do dokonywania za pracodawcę czynności z zakresu prawa pracy.

Postanowieniem z dnia 28 kwietnia 2000 r. Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu od-
dalił zażalenie złożone przez stronę pozwaną na powyższe postanowienie i odstąpił
od obciążania jej obowiązkiem zwrotu na rzecz powodów kosztów postępowania za-
żaleniowego. Podkreślił, że na wezwanie Sądu Rejonowego z dnia 20 października
1999 r. s. Aleksandra K. nie przedstawiła w zakreślonym terminie 7 dni żadnego peł-
nomocnictwa, zaś pisma złożone przez przełożoną (wizytatorkę) Prowincji Zakonnej
jednoznacznie wskazują, że to s. Bożena D. pełni funkcję organu tej Prowincji, jest
upoważniona do jej reprezentowania i podejmowania wszelkich działań prawnych.
Zatem odrzucenie zażalenia przez Sąd Rejonowy ze względu na niezłożenie w za-
kreślonym terminie pełnomocnictwa przez s. Aleksandrę K., która wniosła zażalenie
na postanowienie o umorzeniu postępowania, było zgodne z art. 370 w związku z art.
397 § 2 KPC.

W kasacji opartej na podstawie przewidzianej w art. 3931 pkt 2 KPC strona
pozwana zarzuciła naruszenie art. 232 KPC wskutek niewyjaśnienia przez Sąd
Okręgowy wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy i niezażąda-
nie przez ten Sąd pełnomocnictwa dla s. Aleksandry K., choć w zażaleniu z dnia 1
marca 2000 r. strona pozwana powoływała się na ten dokument. Strona pozwana
podniosła, że w dniu 16 września 1999 r. zostało udzielone pełnomocnictwo s. Alek-
sandrze K., co do którego przełożona s. Bożena D. była przekonana, że zostało zło-
żone do akt sprawy. Dlatego też, podpisując zażalenie na postanowienie Sądu Rejo-
nowego z dnia 10 lutego 2000 r., powołała się na to pełnomocnictwo. W tej sytuacji
Sąd Okręgowy powinien z własnej inicjatywy zażądać złożenia pełnomocnictwa,
skoro wiedział, że ono istnieje. Tak więc zaskarżone kasacją postanowienie jest wa-
dliwe, ponieważ nie obejmuje całości materiału dowodowego.

W konkluzji strona pozwana wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Tarno-
brzegu.

Sąd Najwyższy uznał, że z następujących przyczyn nie ma podstaw do
uwzględnienia kasacji.

Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu przy rozpoznawaniu zażalenia na postanowie-
nie Sądu Rejonowego w Staszowie z dnia 10 marca 1999 r. o umorzeniu postępo-
wania powziął uzasadnione wątpliwości co do tego, czy s. Aleksandra K., która jest
kierownikiem Schroniska dla Kobiet w L., była osobą uprawnioną do dokonania
czynności polegającej na wniesieniu zażalenia. Dołączone do odpowiedzi na pozew
zaświadczenie Departamentu Wyznań MSWiA z dnia 2 lutego 1999 r. wskazało bo-
wiem jako osobę upoważnioną do reprezentowania Prowincji Zgromadzenia Sióstr
Miłosierdzia [...] przełożoną (wizytatorkę) tej Prowincji s. Bożenę Marię D. W związku
z tym Sąd Rejonowy, który miał wyjaśnić tę okoliczność, wezwał stronę pozwaną do
złożenia w terminie tygodniowym dokumentu świadczącego o tym, że w dniu wnie-
sienia zażalenia, tj. 17 marca 1999 r., s. Aleksandra K. była osobą umocowaną (bądź
uprawnioną z innego tytułu niż pełnomocnictwo) do działania w imieniu strony poz-
wanej. Wezwanie to zostało dokonane pod rygorem odrzucenia zażalenia i doręczo-
ne stronie pozwanej dnia 23 grudnia 1999 r. Jest niesporne, że w oznaczonym przez
Sąd Rejonowy terminie strona pozwana nie złożyła pełnomocnictwa dla s. Aleksan-
dry K. ani innego dokumentu, z którego wynikałoby, że była osobą uprawnioną do
wniesienia zażalenia. Pełnomocnictwo dla s. Aleksandry K., pochodzące wprawdzie
z dnia 16 września 1999 r., zostało bowiem złożone dopiero wraz z kasacją dnia 13
czerwca 2000 r. Trafnie zatem Sąd Rejonowy odrzucił zażalenie postanowieniem z
dnia 10 lutego 2000 r. Przepis art. 370 KPC, który z mocy art. 397 § 2 KPC ma od-
powiednie zastosowanie do postępowania toczącego się na skutek zażalenia, sta-
nowi bowiem, że sąd pierwszej instancji odrzuca na posiedzeniu niejawnym apelację
wniesioną po upływie przepisanego terminu lub z innych przyczyn niedopuszczalną,
jak również apelację, której braków strona nie uzupełniła w wyznaczonym terminie.
Trafnie również postąpił Sąd Okręgowy, który oddalił zażalenie na postanowienie
Sądu Rejonowego o odrzuceniu zażalenia.

Niezasadny jest zarzut postawiony w kasacji, że Sąd Okręgowy naruszył za-
skarżonym postanowieniem art. 232 KPC, gdyż nie zażądał od s. Aleksandry K. zło-
żenia pełnomocnictwa, chociaż wiedział, że takie pełnomocnictwo istnieje, gdyż
strona pozwana powołała się na nie w zażaleniu złożonym do tego Sądu na posta-
nowienie Sądu Rejonowego z dnia 10 lutego 2000 r. o odrzuceniu wcześniejszego
zażalenia. Nietrafność powyższego zarzutu wynika stąd, że zarządzeniem z dnia 20
października 1999 r., o treści nie budzącej żadnych wątpliwości, wymieniona osoba
została wezwana do wykazania w terminie tygodniowym swoich uprawnień do dzia-
łania w procesie w imieniu strony pozwanej, i nie uczyniła tego. Natomiast przełożo-
na (wizytatorka) Prowincji W. s. Bożena D., która jest organem kościelnej osoby
prawnej, poinformowała, że ,,patent" świadczący o powołaniu s. Aleksandry K. na
stanowisko przełożonej Domu Sióstr Miłosierdzia w L., a zarazem kierownika Schro-
niska dla Kobiet, mający ją upoważniać do dokonywania czynności procesowych,
okaże na rozprawie. Wprawdzie patent ów został złożony do akt sprawy w terminie
tygodniowym, ale - jak słusznie ocenił Sąd Rejonowy i zaakceptował Sąd Okręgowy
- nie było to pełnomocnictwo procesowe, lecz akt mianowania na służebną Domu
Sióstr Miłosierdzia w L.

Nie ulega wątpliwości, że przełożona Prowincji W. Zgromadzenia Sióstr Miło-
sierdzia s. Bożena D., pełniąca funkcję organu tej Prowincji, była uprawniona do wy-
znaczenia s. Aleksandry K. do dokonywania czynności z zakresu prawa pracy, zgod-
nie z art. 31 § 1 KP. Jest jednak niesporne, że dokument stwierdzający powyższe jej
uprawnienia również nie został przedstawiony w wyznaczonym terminie, lecz dopiero
przy kasacji. Wreszcie, pełnomocnictwo upoważniające s. Aleksandrę K. do ,,repre-
zentowania Zgromadzenia w postępowaniu sądowym w sprawie z powództwa Wła-
dysława G. i Zofii G." zostało jej udzielone dopiero dnia 16 września 1999 r., zatem
nie istniało w chwili wniesienia zażalenia na postanowienie o umorzeniu postępowa-
nia, czyli w dniu 17 marca 1999 r.

Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł o oddaleniu kasacji (art. 39312 i art.
3938 § 2 KPC).
========================================