Postanowienie z dnia 25 sierpnia 1998 r.
I PKN 241/98

Do uchylenia się od skutków prawnych ugody zawartej w sprawie z za-
kresu prawa pracy w postępowaniu o ustalenie istnienia stosunku pracy (art.
476 § 1 pkt 11 KPC) ma zastosowanie art. 918 § 1 KC.


Przewodniczący SSN: Maria Mańkowska, Sędziowie SN: Adam Józefowicz
(sprawozdawca), Zbigniew Myszka.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 25 sierpnia 1998 r. sprawy z po-
wództwa Marii R. przeciwko Bogdanowi T. - Z.P.H.U. ,,B." w K. o uznanie za bezs-
kuteczne wypowiedzenia umowy o pracę, na skutek kasacji powódki od postanowie-
nia Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze z
dnia 19 marca 1998 r. [...]

p o s t a n o w i ł:


o d d a l i ć kasację i nie obciążyć powódki kosztami postępowania kasacyj-
nego.

U z a s a d n i e n i e


Powódka Maria R. wystąpiła z powództwem przeciwko Bogdanowi T. - ZPHU
,,B." w K. o uznanie wypowiedzenia umowy o pracę z dnia 17 marca 1997 r. za bezs-
kuteczne, ustalenie istnienia stosunku pracy w okresie od dnia 1 grudnia 1992 r. do
dnia 28 stycznia 1996 r., zasądzenie ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy i wyna-
grodzenia za pracę za okres od 1993 do 28 stycznia 1996 r.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa twierdząc, że powódka była zatrud-
niona u niego od grudnia 1992 r. na podstawie umowy zlecenia, a od 28 stycznia
1996 r. na podstawie umowy o pracę i otrzymała należne jej świadczenia. Ponadto
po ustaniu stosunku pracy przekazano powódce ekwiwalent za urlop w kwocie
1223,48 zł.

Na rozprawie przed Sądem Rejonowym-Sądem Pracy w Zielonej Górze w
dniu 24 lutego 1998 r. strony zawarły ugodę, na mocy której pozwany zobowiązał się
zapłacić kwotę 4.000 zł odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy
o pracę, płatne w dwu ratach bez potrącenia wcześniej wypłaconych należności oraz
wydać powódce nowe w treści świadectwo pracy. Powódka w pozostałym zakresie
cofnęła pozew i zrzekła się dochodzonych roszczeń.

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Zielonej Górze postanowieniem z dnia 24 lutego
1998 r. [...] umorzył postępowanie w sprawie, nakazał ściągnąć od pozwanego na
rzecz Skarbu Państwa kwotę 250 zł tytułem zwrotu części nie uiszczonych opłat są-
dowych i nie obciążył powódki kosztami postępowania. W uzasadnieniu postano-
wienia Sąd stwierdził, że w związku z zawarciem ugody sądowej, wydanie wyroku
stało się zbędne i dlatego na zasadzie art. 355 § 1 i art. 203 KPC postępowanie w
sprawie umorzył. Po uzgodnieniu treści ugody, która była trzykrotnie odczytana po-
wódka dokładnie zapoznała się z jej treścią. Dokonując oceny ugody w aspekcie
przepisu art. 467, art. 203 § 4 i art. 223 § 2 KPC. Sąd uznał, że nie narusza ona inte-
resu powódki ani zasad współżycia społecznego, a ponadto jest ona zgodna z pra-
wem i nie zmierza do jego obejścia. Analiza materiału dowodowego w sprawie - zda-
niem Sądu Rejonowego - wskazuje, że ugoda jest szczególnie korzystna dla powód-
ki, która pracowała u pozwanego jedynie w 1/4 wymiaru czasu pracy. Ustalona
ugodą kwota odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę
w znacznym stopniu przekracza jego ustawową wysokość. Pozwany wyraził zgodę
na taką wysokość odszkodowania, gdyż dążył do szybkiego zakończenia sporu. Cof-
nięcie pozwu w pozostałym zakresie i zrzeczenie się dochodzonych roszczeń nie
krzywdzi powódki w świetle opinii biegłego z dziedziny księgowości. Rozstrzygając o
kosztach postępowania Sąd przyjął, że zebrany materiał dowodowy wskazuje na za-
sadność roszczeń powódki w około 1/4 części.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze po
rozpoznaniu zażalenia powódki postanowieniem z dnia 19 marca 1998 r. [...] oddalił
zażalenie, w którym powódka domagała się ,,unieważnienia ustalonej kwoty odszko-
dowania i zasądzenia kwoty 5.785 zł 20 gr wraz z ustawowymi odsetkami". W uza-
sadnieniu postanowienia Sąd stwierdził, że uchylenie się od skutków prawnych
ugody sądowej może nastąpić zgodnie z art. 918 § 1 KC w związku z art. 300 KP
jedynie wówczas, gdy zawierając ugodę strony działały pod wpływem błędu dotyczą-
cego stanu faktycznego, który obie strony uważały za niewątpliwy, a spór nie pows-
tałby, gdyby w chwili zawierania ugody wiedziały o prawidłowym stanie rzeczy. W
rozpatrywanej sprawie nie istniała sytuacja przewidziana w powyższym przepisie.
Powódka nie działała w błędzie co do stanu faktycznego. Zawarta między stronami
ugoda nie narusza prawa ani zasad współżycia społecznego oraz zabezpiecza
słuszny interes powódki. Powódka pomija fakt odczytania ugody stronom przed jej
podpisaniem. Z tego względu brak było podstaw do uwzględnienia zażalenia.

Od powyższego postanowienia powódka wniosła kasację zarzucając w niej
naruszenie przepisu art. 469 KPC przez nieuwzględnienie słusznego interesu pra-
cownika w zawartej ugodzie, w której zrzekła się dochodzonych pozwem roszczeń
oraz naruszenie art. 203 § 4 KPC przez nieuwzględnienie zasad współżycia spo-
łecznego przy zrzeczeniu się przez powódkę dochodzonych roszczeń. Skarżąca
wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi
Wojewódzkiemu do ponownego rozpoznania z uwzględnieniem kosztów postępowa-
nia.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja jest nieuzasadniona, gdyż zawarte w niej zarzuty są bezpodstawne.
Nietrafne są twierdzenia kasacji, że Sąd Wojewódzki nie dokonał oceny zawartej
ugody z punktu widzenia art. 469 i art. 203 § 4 KPC poprzez nieuwzględnienie
słusznego interesu pracownika i zasad współżycia społecznego. Wręcz przeciwnie,
Sąd Wojewódzki kontrolując dopuszczalność zawartej między stronami ugody nie
podzielił zarzutów apelacji powódki, gdyż stwierdził, że ,,zawarta między stronami
ugoda nie narusza prawa, ani zasad współżycia społecznego oraz zabezpiecza
słuszny interes powódki". Sąd ten potwierdził ocenę ugody dokonaną przez Sąd
pierwszej instancji, który uznał, że zrzeczenie się dochodzonych roszczeń nie
krzywdzi powódki w świetle opinii biegłego sądowego z dziedziny księgowości. Biegły
po zbadaniu dokumentacji dotyczącej stosunków prawnych łączących strony i wypłat
dokonanych przez pozwanego na rzecz powódki ustalił jej należność na kwotę
227,60 zł. Opinia tego biegłego potwierdziła, że strony łączyła w spornym okresie
umowa zlecenia, gdyż wynika to z zapisów księgi podatkowej przychodów i rozcho-
dów, którą prowadziła powódka na zlecenie pozwanego. Z umowy zlecenia nie
przysługiwałyby powódce roszczenia, których się zrzekła. Żądanie ustalenia istnienia
stosunku pracy w spornym okresie oraz zasądzenia ekwiwalentu za urlop i wy-
nagrodzenia nie zostało poparte dowodami, które mogłaby podważyć treść doku-
mentów wskazujących, że strony łączyła umowa zlecenia. Brak było podstaw w
sprawie do odmiennej oceny tych dokumentów i potraktowania zawartej w nich
umowy jako umowy o pracę. W tym świetle zarzuty kasacji naruszenia przez Sąd
Wojewódzki art. 469 i art. 203 § 4 KPC są bezzasadne. W ramach zebranego mate-
riału w sprawie należy uznać, że Sąd Wojewódzki dokonał prawidłowej oceny praw-
nej zawartej przez strony ugody.

Zdaniem Sądu Najwyższego, do uchylenia się od skutków prawnych zawartej
ugody w sprawie z zakresu prawa pracy, w postępowaniu o ustalenie, że strony łą-
czyła umowa o pracę, a nie stosunek cywilnoprawny zlecenia, ma zastosowanie art.
918 § 1 KC w związku z art. 300 KP. Z tego względu w sprawie o ustalenie istnienia
stosunku pracy, jeżeli łączący strony stosunek prawny wbrew zawartej między nimi
umowie ma cechy stosunku pracy (art. 476 § 1 pkt 11 KPC), uchylenie się od skutków
prawnych ugody podlega ocenie z punktu widzenia art. 918 § 1 KC. Dokonując w tym
zakresie oceny uchylenia się powódki od skutków zawartej ugody Sąd Wojewódzki
zasadnie stwierdził, że w chwili zawarcia ugody strony nie działały w błędzie co do
stanu faktycznego i znały prawidłowy stan rzeczy. W związku z tym - zdaniem Sądu
Najwyższego - trafnie Sąd Wojewódzki uznał, iż brak jest podstaw do uchylenia się
przez powódkę od skutków prawnych ugody sądowej.

Mając to na uwadze Sąd Najwyższy doszedł do przekonania, że kasacja nie
ma usprawiedliwionych podstaw i dlatego na zasadzie art. 39312 KPC orzekł, jak w
sentencji.
========================================