Postanowienie SN - I PKN 128/01
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:I PKN 128/01
Typ:Postanowienie SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2003/15/358
Data wydania:2001-08-10

Postanowienie z dnia 10 sierpnia 2001 r.
I PKN 128/01

Przedstawienie okoliczności uzasadniających rozpoznanie kasacji (art.
3933 § 1 pkt 3 KPC) nie pozwala odrzucić kasacji, ale nie zapewnia przyjęcia jej
do rozpoznania (art. 393 § 1 i 2 KPC).


Sędzia SN: Jadwiga Skibińska-Adamowicz.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 10 sierpnia
2001 r. sprawy z powództwa Zbigniewa P. przeciwko Ł. Regionalnej Kasie Chorych
w Ł. o odszkodowanie, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego w
Łodzi z dnia 29 listopada 2000 r. [...]

o d m ó w i ł przyjęcia kasacji do rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi wyrokiem z
dnia 11 sierpnia 2000 r. oddalił powództwo Zbigniewa P. przeciwko Ł. Regionalnej
Kasie Chorych w Ł. o odszkodowanie za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o
pracę. Ustalił, że powód, powołany na stanowisko dyrektora Ł. Regionalnej Kasy
Chorych od dnia 1 stycznia 1999 r., został odwołany przez Radę tej Kasy pismem z
dnia 9 listopada 1999 r. z uwagi na ,,oczywiste i rażące" naruszenie przepisów
ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz.U. Nr
28, poz. 153 ze zm.) oraz statutu Ł. Regionalnej Kasy Chorych. Naruszenie to pole-
gało na niezgodnym z § 8 pkt 5 statutu dokonaniu zmian w regulaminie wynagradza-
nia przez przyznanie dyrektorowi oraz członkom zarządu Kasy odpraw pieniężnych
(co należy do wyłącznej kompetencji Rady), niepoinformowaniu Rady Kasy o wystą-
pieniu dnia 3 września 1999 r. do Sądu Rejestrowego w Łodzi o dokonanie zmian w
statucie wprowadzonym przez Pełnomocnika Rządu i niepoinformowaniu tej Rady o
wyniku postępowania przed Sądem Rejestrowym. Sąd Okręgowy podkreślił, że w
myśl § 14 ust. 2 statutu Ł. Regionalnej Kasy Chorych, Rada Kasy może odwołać dy-
rektora w każdym czasie w przypadku oczywistego i rażącego naruszenia przepisów
ustawy, statutu oraz regulaminu pracy zarządu. Zmiany w regulaminie wynagradza-
nia wprowadzone przez powoda były korzystne dla samego powoda, gdyż sprowa-
dzały się w istocie do uchylenia § 14 ust. 2 regulaminu przez wyłączenie możliwości
pozbawienia dyrektora i członków zarządu Kasy prawa do odprawy pieniężnej w ra-
zie ich odwołania ze stanowiska. Postępowanie powoda było więc rażące, a to uza-
sadniałoby jego odwołanie. Jeżeli przy tym odwołanie to nastąpiło w sposób równo-
znaczny z wypowiedzeniem umowy o pracę (kończącym się z dniem 31 grudnia
1999 r.), brak było podstaw do zasądzenia odszkodowania. Stosownie bowiem do
art. 70 § 2 w związku z art. 69 pkt 2 lit. b KP, odwołanie pracownika ze stanowiska ze
skutkiem równoznacznym z wypowiedzeniem umowy o pracę wyłącza możliwość
dochodzenia odszkodowania przewidzianego w razie wypowiedzenia umowy o
pracę.

Sąd Apelacyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 29 listopada 2000 r. oddalił apelację
powoda i zasądził od niego na rzecz strony pozwanej kwotę 1 500 zł tytułem zwrotu
kosztów procesu za drugą instancję.

Sąd Apelacyjny uznał, że rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji znajduje
uzasadnienie w materiale dowodowym sprawy oraz w przepisach prawa. Nie podzie-
lił poglądu powoda, według którego jego roszczenie o odszkodowanie miałoby mieć
oparcie w umowie o pracę zawartej w dniu 4 sierpnia 1999 r. przez Podsekretarza
Stanu [...] działającą jako Rada Ł. Regionalnej Kasy Chorych, gwarantującej mu za-
trudnienie do dnia odbycia posiedzenia Rady Kasy, na którym zostanie przyjęte
roczne sprawozdanie finansowe za 1999 rok. W tym bowiem czasie źródłem stosun-
ku pracy było powołanie, które trwało od dnia 1 stycznia 1999 r. i które stanowiło
przeszkodę prawną do zawarcia z powodem umowy o pracę dotyczącej tych samych
obowiązków. Powód nie został ponadto odwołany ze stanowiska. W tym stanie rze-
czy przepis art. 58 KC stanowiący, że czynność prawna sprzeczna z ustawą albo
mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, pozwalał Sądowi Okręgowemu przy-
jąć, że wymieniona umowa nie mogła wywrzeć skutków prawnych, to znaczy dopro-
wadzić do powstania między powodem i stroną pozwaną umownego stosunku pracy
na stanowisku dyrektora. Z tego też względu umowa ta nie mogła stanowić podstawy
żądania odszkodowania przewidzianego w art. 58 KP.

W kasacji od powyższego wyroku powód zarzucił naruszenie art. 22 KP w
związku z art. 65 § 1 i art. 353 KC wskutek pominięcia zasady swobodnej oceny
umów, obowiązującej także w prawie pracy, która pozwala nie tylko na swobodne
ukształtowanie przez strony stosunku pracy, ale stanowi także sposób wykładni
oświadczeń woli. Jako okoliczności uzasadniające rozpoznanie kasacji skarżący
wskazał ,,konieczność wykładni przepisów prawa materialnego w zakresie ingerencji
przez organ sądowy w treść umowy (w tym także umowy o pracę) z interpretacją (lub
nadinterpretacją) tej umowy, zmieniając diametralnie jej charakter, oraz uznanie, że
umowa zawarta przez strony, z których jedna jest przedstawicielką Rządu RP, jest
nieważna. Stanowi to polemikę co do sposobu stosowania wykładni prawa, bez pre-
zentowania własnego stanowiska i poglądów w sprawie." W konkluzji skarżący
wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa wraz z
kosztami procesu według norm przepisanych za wszystkie instancje.

Strona pozwana wniosła o oddalenie kasacji i zasądzenie od powoda na jej
rzecz kosztów postępowania kasacyjnego według norm przepisanych.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Przedstawienie przez stronę wnoszącą kasację okoliczności uzasadniających
jej rozpoznanie nie oznacza, że Sąd Najwyższy przyjmie kasację do rozpoznania.
Spełnienie powyższego wymagania, przewidzianego w art. 3933 § 1 pkt 3 KPC w
brzmieniu obowiązującym od nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego dokona-
nej ustawą z dnia 24 maja 2000 r., nie pozwala jedynie odrzucić kasacji: sądowi dru-
giej instancji na podstawie art. 3935 KPC, natomiast Sądowi Najwyższemu - na pod-
stawie art. 3937 § 2 w związku z art. 3935 KPC. Nie zapewnia jednak przyjęcia kasa-
cji do rozpoznania. Przyjęcie to zależy bowiem od braku okoliczności, które upraw-
niają Sąd Najwyższy do wydania postanowienia o odmowie przyjęcia kasacji do roz-
poznania. Okoliczności te zostały wymienione w art.393 § 1 i § 2 KPC. Według po-
wyższych przepisów, Sąd Najwyższy może odmówić przyjęcia kasacji do rozpozna-
nia, jeżeli w sprawie nie występuje istotne zagadnienie prawne, nie istnieje potrzeba
wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących
rozbieżności w orzecznictwie ani nieważność postępowania, a ponadto gdy zaskar-
żone orzeczenie nie narusza w sposób oczywisty prawa lub gdy kasacja jest oczywi-
ście bezzasadna.

W ocenie Sądu Najwyższego, w przedmiotowej sprawie nie było podstaw do
przyjęcia kasacji do rozpoznania. Również skarżący nie wskazał ich istnienia, ograni-
czając wywody do stwierdzenia, że ocenie Sądu Najwyższego powinna podlegać
,,wykładnia dwu umów": jednej dotyczącej ,,powołania" powoda na stanowisko oraz
drugiej dotyczącej ,,stosunku pracy o określonych warunkach na czas oznaczony".
Zdaniem skarżącego, w świetle tych umów, kwestia istnienia przepisów odrębnych
regulujących stosunek pracy na podstawie powołania nie ma żadnego znaczenia.
Zasada swobody umów wyrażona w ,,art. 353 KC" pozwoliła bowiem stronom swo-
bodnie ukształtować łączący je stosunek pracy, zaś dodatkowym argumentem na
rzecz tej tezy jest przepis art. 65 § 2 KC, który na podstawie zawartych w nim kryte-
riów dopuszczał ustalenie treści oświadczeń woli stron - zgodnie z ich rzeczywistymi
intencjami, a nie na podstawie nazwy umowy.

Odnosząc się do stanowiska strony powodowej trzeba podnieść, że nie mogło
być ono rozumiane jako sytuacja świadcząca o występowaniu w sprawie istotnego
zagadnienia prawnego ani o potrzebie wykładni przepisów budzących poważne wąt-
pliwości. Potrzeba ,,wykładni dwu umów" nie świadczy bowiem o potrzebie wykładni
przepisów budzących poważne wątpliwości. Sąd Apelacyjny, a wcześniej także Sąd
Okręgowy, trafnie stwierdził, że na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 lutego 1997
r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz.U. Nr 28, poz. 153 ze zm.) stosu-
nek pracy powoda jako dyrektora pozwanej Ł. Regionalnej Kasy chorych mógł po-
wstać na podstawie powołania (art. 76 ust. 3), i tak się stało, jak również mógł ustać
w wyniku odwołania, co także nastąpiło. Sąd Apelacyjny ustalił przy tym, że umowa z
dnia 4 sierpnia 1999 r. nie przekształciła stosunku pracy z powołania w umowny sto-
sunek pracy, gdyż ,,w tym samym czasie źródłem wykonywania obowiązków przez
powoda było powołanie pochodzące z dnia 4 stycznia 1999 r. i nie zachodziła po-
trzeba, a wręcz zachodziły przeszkody prawne do zawierania z powodem umowy o
pracę". Gdyby zaś przyjąć założenie odwrotne, to - zdaniem Sądu Apelacyjnego -
trzeba uznać, że czynność prawna w postaci umowy została dokonana sprzecznie z
ustawą o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, a zatem nie wywołała skutku
prawnego, tj. nie doprowadziła do powstania umownego stosunku pracy.

Przepis art. 3531 KC (błędnie powołany w kasacji jako art. 353 KP, który defi-
niuje istotę zobowiązania) wyraża obowiązującą w prawie zobowiązaniowym zasadę
wolności umów. W myśl powyższego przepisu, zasada ta doznaje ograniczeń wtedy,
gdy treść i cel umowy sprzeciwiają się właściwości (naturze) stosunku prawnego,
ustawie lub zasadom współżycia społecznego. Przepis jest więc jasny i stan faktycz-
ny sprawy nie wymagał jego wykładni. Również wskazany w kasacji art. 65 § 2 KC
nie wymagał wykładni, gdyż zawiera oczywistą dyrektywę, według której w umowach
należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na
jej dosłownym brzmieniu.

W uzasadnieniu postanowienia z dnia 5 kwietnia 2001 r., I CZ 30/01, a także
postanowienia z dnia 5 czerwca 2001 r., IV CZ 45/01, Sąd Najwyższy wyjaśnił, że
ocenie Sądu Najwyższego dokonywanej w ramach tzw. przedsądu podlegają prze-
słanki z art. 393 § 1 pkt 1 i pkt 2 KPC, co oznacza, że powinnością strony wnoszącej
kasację jest wyraźne i umotywowane stwierdzenie, że występuje w sprawie istotne
zagadnienie prawne lub istnieje potrzeba wykładni przepisów budzących poważne
wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów. Tak więc do po-
woda należało przedstawienie racji i argumentów odpowiadających warunkom prze-
widzianym w art. 393 § 1 pkt 1 i pkt 2 KPC i uzasadniających przyjęcie kasacji do
rozpoznania.

Wobec tego że kasacja powoda nie spełniła tych wymagań, Sąd Najwyższy na
podstawie art. 3937 § 1 KPC w związku z art. 393 § 1 pkt 1 i pkt 2 KPC postanowił jak
w sentencji.
========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] I PKN 693/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/205
2002-12-18 
[IA] I PKN 685/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/10/168
2002-10-02 
[IA] I PKN 684/01   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/212
2002-09-16 
[IA] I PKN 682/01   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/211 Monitor Prawa Pracy 2004/11/14
2002-09-04 
[IA] I PKN 668/01   Wyrok SN
Prawo Pracy 2003/7-8/50 Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/3/47
2002-12-18 
  • Adres publikacyjny: