Postanowienie z dnia 20 lipca 2001 r.
I PKN 100/01

W sprawie z powództwa nauczyciela o ustalenie, że jego umowny stosu-
nek pracy przekształcił się w stosunek pracy z mianowania, wartość przedmio-
tu zaskarżenia - decydującą o dopuszczalności kasacji (art. 3921 § 1 KPC) -
określa się według reguł przewidzianych w art. 231 KPC.


Sędzia SN: Katarzyna Gonera.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 20 lipca
2001 r. sprawy z powództwa Hanny W. przeciwko Szkole Podstawowej Specjalnej
przy Sanatorium Rehabilitacyjnym dla Dzieci ,,P." w Z.Ś. o uznanie mianowania, na
skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Świdnicy z dnia 7 września 2000 r. [...]


o d r z u c ił kasację.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Świdnicy wyrokiem z
7 września 2000 r. oddalił apelację powódki Haliny W. od wyroku Sądu Rejonowego-
Sądu Pracy w Wałbrzychu z 22 lutego 2000 r., którym oddalone zostało jej powódz-
two przeciwko pozwanej Szkole Podstawowej Specjalnej przy Sanatorium Rehabili-
tacyjnym dla Dzieci ,,P." w Z.Ś. o ustalenie, że z mocy prawa stała się nauczycielem
mianowanym. Sąd Rejonowy ponadto umorzył postępowanie w przedmiocie uznania
przeniesienia powódki w stan nieczynny za bezzasadne, w związku z cofnięciem po-
zwu w tej części, lecz tego rozstrzygnięcia powódka nie skarżyła.
Kasację od wyroku Sądu Okręgowego ,,oraz poprzedzającego go wyroku
Sądu Rejonowego w Wałbrzychu" złożył w imieniu powódki jej pełnomocnik, wno-
sząc o zmianę zaskarżonych wyroków oraz uwzględnienie powództwa przez ustale-
nie, że powódka nabyła mianowanie z mocy prawa lub o uchylenie zaskarżonych
wyroków i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Sąd pierwszej in-
stancji. Jako podstawy kasacji wskazano: 1) naruszenie prawa materialnego, a mia-
nowicie art. 10 ust. 2 pkt 7 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela
(Dz.U. Nr 3, poz. 19 ze zm., w brzmieniu obowiązującym do 6 sierpnia 1996 r.) oraz
art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1996 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela
(Dz.U. Nr 87, poz. 396), 2) naruszenie zasad postępowania - art. 213 § 2 KPC, 3)
niewyjaśnienie wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy i inne
uchybienia procesowe, które miały wpływ na wynik sprawy. Wartość przedmiotu
zaskarżenia oznaczono na kwotę 5.043,30 zł wyliczoną za okres trzymiesięcznego
wynagrodzenia powódki po 1.681,10 zł za każdy miesiąc.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zaskarżony wyrok został wydany 7 września 2000 r., a zatem do złożenia i
rozpoznania kasacji mają zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania cywilnego
w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks po-
stępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i
egzekucji (Dz.U. Nr 48, poz. 554), która weszła w życie z dniem 1 lipca 2000 r.
Zgodnie z art. 3921 § 1 KPC kasacja nie przysługuje w sprawach o prawa ma-
jątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż dziesięć tysięcy
złotych. W rozpoznawanej sprawie mamy do czynienia z żądaniem, którego przed-
miotem jest prawo majątkowe, chodzi bowiem o ustalenie rodzaju (charakteru) za-
trudnienia powódki na stanowisku nauczyciela, w szczególności o ustalenie, że jej
umowny stosunek pracy przekształcił się z mocy prawa w stosunek pracy z miano-
wania. Ocena dopuszczalności kasacji powinna być zatem dokonana również z
punktu widzenia wartości przedmiotu zaskarżenia. Skarżąca oznaczyła w kasacji tę
wartość na kwotę niższą niż dziesięć tysięcy złotych. Nie wpływa to jednak na ocenę
dopuszczalności kasacji, ponieważ jest to oznaczenie błędne. Sąd, do którego wnie-
siono kasację, jest zobowiązany do kontroli jej dopuszczalności, w związku z czym
może (na podstawie art. 25 § 1 KPC w związku z art. 3921 § 1 KPC) z urzędu spraw-
dzić podaną wartość przedmiotu zaskarżenia (por. postanowienie SN z dnia 2 kwiet-
nia 1998 r., II UZ 24/98, OSNAPiUS 1999 nr 8, poz. 291). Sąd Okręgowy nie dokonał
formalnego sprawdzenia wartości przedmiotu zaskarżenia, jednak nadanie biegu
kasacji (przedstawienie kasacji Sądowi Najwyższemu) - zamiast jej odrzucenia ze
względu na ewentualną niedopuszczalność z punktu widzenia przesłanek określo-
nych w art. 3921 § 1 KPC - oznacza w istocie, że Sąd ten uznał, iż wartość przed-
miotu zaskarżenia została wskazana przez powódkę w sposób niewadliwy, nie mogła
być zatem podstawą oceny dopuszczalności kasacji. Prawidłowo oznaczona wartość
przedmiotu zaskarżenia - stosownie do reguł wynikających z art. 231 KPC - prowa-
dzić musi do wniosku, że w rozpoznawanej sprawie kasacja jest dopuszczalna ze
względu na tę wartość, ponieważ jest ona wyższa niż dziesięć tysięcy złotych, skoro
miesięczne wynagrodzenie powódki, stanowiące podstawę ustalenia tej wartości,
wynosiło 1.681,10 zł.
Kasacja jest jednak niedopuszczalna z innych przyczyn, z powodu których zo-
stała ostatecznie odrzucona przez Sąd Najwyższy.
Zgodnie z art. 393 § 1 KPC w nowym brzmieniu, Sąd Najwyższy, z zastrzeże-
niem wyjątków przewidzianych w § 2, może odmówić przyjęcia kasacji do rozpozna-
nia, jeżeli w sprawie nie występuje istotne zagadnienie prawne, nie istnieje potrzeba
wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących
rozbieżności w orzecznictwie sądów albo gdy kasacja jest oczywiście bezzasadna,
zaś stosownie do przepisu art. 3933 § 1 KPC, kasacja - obok oznaczenia zaskarżo-
nego orzeczenia ze wskazaniem zakresu zaskarżenia, przytoczenia podstaw kasa-
cyjnych i ich uzasadnienia oraz wniosku o uchylenie lub zmianę orzeczenia z ozna-
czeniem zakresu uchylenia lub zmiany - powinna zawierać także przedstawienie
okoliczności uzasadniających jej rozpoznanie (art. 3933 § 1 pkt 3 KPC). Ten nowy
wymóg wiąże się z tzw. przedsądem, polegającym między innymi na możliwości od-
mowy przyjęcia kasacji do rozpoznania (art. 393 KPC w związku z art. 3937 § 1
KPC). Właśnie z uwagi na ten nowy sposób zakończenia postępowania kasacyjnego,
kolidujący z intencją strony skarżącej, nadano obowiązkowi z art. 3933 § 1 pkt 3 KPC
walor zrównany z obowiązkiem przytoczenia podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia
(art. 3933 § 1 pkt 2 KPC).
Już na tle poprzednio obowiązującego stanu normatywnego (art. 3933 KPC)
orzecznictwo odróżniało wymogi formalne kasacji przewidziane dla wszystkich pism
procesowych od szczególnych wymagań odnoszących się tylko do tego środka od-
woławczego, decydujących o jego charakterze. Niespełnienie tych drugich wymagań
(co do oznaczenia zaskarżonego orzeczenia, przytoczenia podstaw kasacyjnych i ich
uzasadnienia oraz wniosku kasacyjnego) nie podlegało sanacji i powodowało odrzu-
cenie a limine takiej kasacji jako niedopuszczalnej (por. orzeczenia Sądu Najwyższe-
go: z dnia 11 marca 1997 r., III CKN 13/97, OSNC 1997 z. 8, poz. 114; z dnia 7
kwietnia 1997 r., III CKN 29/97, OSNC 1997 z. 6-7, poz. 96; z dnia 3 kwietnia 1997 r.,
I PKN 57/97, OSNAPiUS nr 24, poz. 495; z dnia 16 października 1997 r., II CKN
404/97, OSNC 1998 z. 4, poz. 59; z dnia 21 marca 2000 r., II CKN 711/00, OSNC
2000 z. 7-8, poz. 115).
Po nowelizacji, przedstawiona dwoistość wymagań stawianych kasacji znala-
zła wyraźne potwierdzenie normatywne w art. 3933 KPC. Mianowicie, w paragrafie
pierwszym tego przepisu skatalogowane zostały wymagania dotyczące tylko kasacji
jako szczególnego środka odwoławczego, z podkreśleniem ich rangi, natomiast pa-
ragraf drugi objął wymagania stawiane kasacji jako pismu procesowemu (art. 126 -
128 KPC), podlegające uzupełnieniu w trybie przewidzianym dla pism procesowych
(art. 130 § 1 KPC), tyle że pod rygorem odrzucenia, a nie zwrotu pisma. Z przedsta-
wionych przyczyn nie może być wątpliwości co do tego, że niedomogi przy kreowa-
niu istotnych cech kasacji, określonych w art. 3933 § 1 KPC, nie podlegają uzupeł-
nieniu, a kasacja dotknięta takim nieusuwalnym brakiem podlega odrzuceniu.
Nie jest spełnieniem wymogu z art. 3933 § 1 pkt 3 KPC odwołanie się przez
skarżącego do uzasadnienia podstaw kasacyjnych, bez wyraźnego przedstawienia
okoliczności wskazanych w art. 393 KPC (por. postanowienie Sądu Najwyższego z
dnia 12 grudnia 2000 r., V CKN 1780/00, OSNC 2001 z. 3, poz. 52). Nie są to bo-
wiem obowiązki tożsame, co wynika z jednoznacznej treści ustawy (art. 3933 § 1 pkt
2 i 3 KPC), wskazującej na odmienny przedmiot regulacji. Jakkolwiek argumentacja
strony skarżącej może się w obu sytuacjach częściowo pokrywać, to przyjęcie kasa-
cji do rozpoznania następuje tylko z przyczyn kwalifikowanych, gdyż tylko one decy-
dują o wyniku przedsądu.
Zważywszy, że wstępne badanie kasacji odbywa się przed jej rozpoznaniem,
a więc przed podjęciem oceny, czy przytoczone w kasacji podstawy są usprawiedli-
wione (art. 39311 - art. 39313 KPC), należy dojść do wniosku, iż Sąd Najwyższy powi-
nien dysponować także tymi argumentami strony skarżącej, które - jej zdaniem -
uzasadniają przyjęcie kasacji do rozpoznania. Bez tych argumentów, nawiązujących
wprost do treści art. 393 KPC, kasacja byłaby środkiem odwoławczym niezupełnym,
a selekcja wnoszonych kasacji, dokonywana przez Sąd Najwyższy w ramach bada-
nia wstępnego - dowolna.
Kasacja wniesiona w rozpoznawanej sprawie nie zawiera przedstawienia oko-
liczności uzasadniających jej rozpoznanie, a więc dotknięta jest istotnym brakiem
konstrukcyjnym. Tego rodzaju brak - jak trafnie wskazał Sąd Najwyższy w postano-
wieniu z dnia 9 listopada 2000 r., II CKN 1385/00 (OSNC 2001 z. 3, poz. 51) - powo-
duje odrzucenie kasacji a limine. Należało więc orzec jak w sentencji na podstawie
art. 3937 § 2 KPC.
========================================