Postanowienie z dnia 5 lutego 2007 r.
I BU 12/06

Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzecze-
nia podlega odrzuceniu, jeżeli była możliwa zmiana lub uchylenie zaskarżo-
nego orzeczenia w drodze innych środków prawnych (np. skargi kasacyjnej), a
skarżący nie skorzystał z możliwości wniesienia tych środków (art. 4248 § 2
k.p.c. w związku z art. 4241 § 1 k.p.c.).

Sędzia SN Katarzyna Gonera.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 5 lutego
2007 r. sprawie z odwołania Wiesława H. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Spo-
łecznych-Oddziałowi w B. o emeryturę, na skutek skargi ubezpieczonego o stwier-
dzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia - wyroku Sądu Apelacyj-
nego w Białymstoku z dnia 10 stycznia 2006 r. [...]

o d r z u c i ł skargę.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku wyro-
kiem z 10 stycznia 2006 r. [...] oddalił apelację wnioskodawcy Wiesława H. od wy-
roku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Suwałkach z 4
lutego 2005 r. [...] w sprawie przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Od-
działowi w B. o emeryturę.
Pełnomocnik wnioskodawcy wniósł w jego imieniu skargę o stwierdzenie nie-
zgodności z prawem prawomocnego orzeczenia - wyroku Sądu Apelacyjnego z 10
stycznia 2006 r. [...]. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie prawa material-
nego polegające na naruszeniu przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o eme-
ryturach i rentach w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118
zez zm.) oraz naruszeniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego
1983 r w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych
warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), przez co
Wiesławowi H. odmówiono prawa do emerytury. Skarżący podniósł, że zaskarżony
wyrok jest sprzeczny z treścią zebranego materiału dowodowego. Został bowiem
wydany w oparciu o budzącą wątpliwości opinię biegłego sądowego. Skarżący
stwierdził, że wyrok Sądu Apelacyjnego jest niezgodny z treścią art. 32 ustawy o
emeryturach i rentach z FUS, ,,które to świadczenie przysługuje w niższym wieku niż
powszechny pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczegól-
nym charakterze". Pełnomocnik wnioskodawcy wskazał, że oddalenie roszczenia
skarżącego naraziło go na szkodę w postaci braku świadczenia emerytalnego jako
źródła jego egzystencji. Stwierdził także, że ze względu na treść art. 3982 k.p.c. ,,ka-
sacja" była niedopuszczalna.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

1

Zgodnie z art. 424 § 1 k.p.c., skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia przysługuje od prawomocnego orzeczenia sądu drugiej
instancji kończącego postępowanie w sprawie, gdy przez jego wydanie stronie zo-
stała wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego orzeczenia w drodze przysłu-
gujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe.
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia jest
nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, przysługującym tylko wtedy, gdy zmiana lub
uchylenie tego orzeczenia w drodze przysługujących stronie środków prawnych nie
było i nie jest możliwe. W związku z tym skarga jest dopuszczalna, gdy strona wyka-
że, że skorzystała ze wszystkich środków procesowych lub że środki te nie przysłu-
giwały i nie przysługują jej w tej sprawie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 27
stycznia 2006 r., III CNP 23/05, OSNC 2006 nr 7-8, poz. 140).
5
Według art. 424 § 1 k.p.c., skarga powinna zawierać: 1) oznaczenie orzecze-
nia, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest ono zaskarżone w całości
czy w części, 2) przytoczenie jej podstaw oraz ich uzasadnienie, 3) wskazanie prze-
pisu prawa, z którym zaskarżone orzeczenie jest niezgodne, 4) uprawdopodobnienie
wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie orzeczenia, którego skarga doty-
czy, 5) wykazanie, że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w drodze innych środ-
ków prawnych nie było i nie jest możliwe, a ponadto - gdy skargę wniesiono stosując
1
art. 424 § 2 k.p.c. - że występuje wyjątkowy wypadek uzasadniający wniesienie
skargi, 6) wniosek o stwierdzenie niezgodności orzeczenia z prawem.
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku Sądu
Apelacyjnego w Białymstoku wydanego w sprawie o ustalenie prawa do wcześniej-
szej emerytury i przyznanie tego prawa jest niedopuszczalna przede wszystkim z tej
przyczyny, że możliwe było wniesienie od zaskarżonego wyroku skargi kasacyjnej.
Skarżący nie wykazał w jakikolwiek sposób, że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia
w drodze innych środków prawnych nie było i nie jest możliwe (art. 4245 § 1 pkt 5
k.p.c.). Wymaganie wykazania tej przesłanki skargi jest spełnione, gdy skarżący
przeprowadzi wywód prawny, z którego wynika, że ani skarga kasacyjna, ani skarga
o wznowienie postępowania nie są w rozpoznawanej sprawie dopuszczalne albo z
innych przyczyn nie mogą zostać skutecznie wniesione oraz że wzruszenie orzecze-
nia w drodze innych środków procesowych nie jest dopuszczalne lub zostało prze-
prowadzone w sposób nieskuteczny (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 27
stycznia 2006 r., III CNP 23/05, OSNC 2006 nr 7-8, poz. 140). Wywód prawny jest
zbędny tylko wtedy, gdy skarżący dołączy do skargi odpisy orzeczeń dowodzących,
że uruchomienie innych środków procesowych okazało się nieskuteczne (np. odpis
prawomocnego postanowienia o odrzuceniu skargi o wznowienie postępowania albo
o odrzuceniu skargi kasacyjnej z powodu jej przedmiotowej niedopuszczalności).
Skarżący musi zatem przedstawić w skardze te okoliczności w sposób wyczerpujący
i niebudzący wątpliwości oraz dowieść ich istnienia i odpowiednio uzasadnić.
W rozpoznawanej sprawie skarżący poprzestał na stwierdzeniu, że ze
względu na treść art. 3982 k.p.c. ,,kasacja" była niedopuszczalna. Takie stwierdzenie
nie odpowiada obowiązującemu stanowi prawnemu. Skarżący przyjął, że skarga ka-
sacyjna była niedopuszczalna z uwagi na treść art. 3982 k.p.c. Zgodnie z art. 3982 §
1 k.p.c., skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe, w
których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych,
w sprawach gospodarczych - niższa niż siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, a w
sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych - niższa niż dziesięć
tysięcy złotych. Jednakże w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych skarga
kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o
przyznanie i o wstrzymanie emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpie-
czenia społecznego.
Rozpatrywana sprawa mieści się niewątpliwie w kategorii spraw o przyznanie
emerytury. Przedmiotem odwołania, które rozpoczęło postępowanie sądowe przed
sądem ubezpieczeń społecznych, były bowiem decyzje ZUS z 31 kwietnia 2004 r. i
17 maja 2004 r. odmawiające wnioskodawcy prawa do wcześniejszej emerytury ze
względu na pracę w szczególnych warunkach. Od zaskarżonego wyroku Sądu Ape-
lacyjnego skarga kasacyjna przysługiwała wnioskodawcy niezależnie od wartości
przedmiotu zaskarżenia. Po ogłoszeniu wyroku Sądu Apelacyjnego skarżący został
pouczony o prawie wniesienia skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego, z którego to
prawa jednak nie skorzystał. Mimo stosownego pouczenia przez Sąd drugiej instancji
o dopuszczalności skargi kasacyjnej, skarżący nie wniósł tego środka zaskarżenia.
Zmiana lub uchylenie zaskarżonego orzeczenia w drodze przysługujących stronie
środków prawnych było zatem możliwe. Skoro wnioskodawca możliwości tej nie wy-
korzystał i nie zaskarżył wyroku Sądu Apelacyjnego niewątpliwie przysługującą mu -
wbrew twierdzeniom jego pełnomocnika - skargą kasacyjną, w której mógł zakwe-
stionować legalność prawomocnego orzeczenia Sądu Apelacyjnego, a tym samym -
ewentualnie - doprowadzić do jego zmiany lub uchylenia, to skarga o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia jest niedopuszczalna.

Zgodnie z art. 4248 § 2 k.p.c., skarga podlega odrzuceniu, jeżeli zmiana za-
skarżonego orzeczenia w drodze innych środków prawnych była lub jest możliwa.
Sąd Najwyższy odrzuca także skargę niespełniającą wymagań określonych w
art. 4245 § 1 k.p.c. Skarga wniesiona w rozpoznawanej sprawie podlega odrzuceniu
również z tej przyczyny, że skarżący nie przytoczył jej podstaw oraz ich uzasadnie-
nia, czego w sposób bezwzględny wymaga art. 4245 § 1 pkt 2 k.p.c. Skarżący powo-
łał się jedynie ogólnie na naruszenie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o
emeryturach i rentach w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisów rozpo-
rządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r w sprawie wieku emerytalnego pra-
cowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
jednak nie wskazał żadnego konkretnego przepisu, który został naruszony zaskarżo-
nym orzeczeniem. Przytoczenie podstaw skargi o stwierdzenie niegodności z pra-
wem prawomocnego orzeczenia polega tymczasem na wskazaniu konkretnych naru-
szeń prawa materialnego lub przepisów postępowania, które spowodowały niezgod-
ność orzeczenia z prawem, gdy przez jego wydanie stronie została wyrządzona
szkoda (art. 4244 k.p.c.). Nie jest możliwe wskazanie jako podstaw skargi całych ak-
tów prawnych.
Nie sanuje powyższego braku konstrukcyjnego skargi wskazanie przepisu
prawa, z którym - w ocenie skarżącego - zaskarżone orzeczenie jest niezgodne (art.
4245 § 1 pkt 3 k.p.c.) , skoro wymagania konstrukcyjne skargi przewidziane w pkt 2 i
pkt 3 art. 4245 § 1 k.p.c. są niezależne od siebie i spełniają, jako istotne elementy
skargi, różne funkcje (por. postanowienia Sądu Najwyższego z 20 lipca 2005 r., IV
CNP 1/05 oraz z 18 stycznia 2006 r., III CNP 21/05, niepublikowane, a także z 27
stycznia 2006 r., III CNP 23/05, OSNC 2006 nr 7-8, poz. 140).
Ponadto skarga nie spełnia wymagania przewidzianego w art. 4245 § 1 pkt 4
k.p.c. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyjaśniono, że przewidziany w art. 4245 §
1 pkt 4 k.p.c. obowiązek uprawdopodobnienia wyrządzenia szkody polega na złoże-
niu przez skarżącego oświadczenia, że szkoda wystąpiła - ze wskazaniem jej rodzaju
i rozmiaru - oraz uwiarygodnieniu tego oświadczenia przez powołanie i przedstawie-
nie dowodów (por. postanowienia Sądu Najwyższego z 11 sierpnia 2005 r., III CNP
4/05, OSNC 2006 nr 1, poz. 16 i z 13 grudnia 2005 r., I CNP 28/05, niepublikowane).
Niezbędne jest przy tym przeprowadzenie wywodu wykazującego czas powstania
szkody oraz związek przyczynowy między jej powstaniem a wydaniem zaskarżonego
orzeczenia (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 31 stycznia 2006 r., IV CNP
38/05, Biuletyn SN 2006 nr 4, s. 10). Tymczasem skarżący ograniczył się do stwier-
dzenia, że oddalenie roszczenia wnioskodawcy naraziło go na szkodę w postaci
braku świadczenia emerytalnego jako źródła jego egzystencji. Oświadczenie to -
bardzo ogólnikowe i nieuprawdopodobnione wnioskami dowodowymi - nie może zo-
stać uznane za spełniające wymaganie z art. 4245 § 1 pkt 4 k.p.c.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 4248 § 2 k.p.c. odrzucił
skargę.
========================================