POSTANOWIENIE Z DNIA 6 LISTOPADA 2008 R.
IV KK 143/08

Zakaz określony w art. 443 k.p.k. współkształtuje właściwość i skład
sądu pierwszej instancji ponownie rozpoznającego sprawę.

Przewodniczący: sędzia SN K.Cesarz (sprawozdawca).
Sędziowie SN: H. Gordon-Krakowska, W. Płóciennik.
Prokurator Prokuratury Krajowej: B. Mik.

Sąd Najwyższy w sprawie Wacława Ś., skazanego z art. 216 § 1 k.k.
w zw. z art. 12 k.k. i innych, po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w
dniu 6 listopada 2008 r. kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego od
wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 30 października 2007 r., utrzymują-
cego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w K. z dnia 25 czerwca 2007 r.,

o d d a l i ł kasację (...).

U Z A S A D N I E N I E

Wacław Ś. został oskarżony przez prokuratora, który wszczął postę-
powanie na podstawie art. 60 § 1 k.p.k., o to, że:
I. w okresie od stycznia 2004 r. do dnia 3 marca 2006 r. w K., działa-
jąc w wykonaniu z góry powziętego zamiaru i w krótkich odstępach czasu,
a w szczególności bliżej nieustalonego dnia stycznia 2004 r. oraz w dniach
12 maja 2004 r., 31 stycznia 2005 r., 21 lutego 2005 r., 4 lipca 2005 r., 10
grudnia 2005 r., 1 lutego 2006 r. i 3 marca 2006 r. znieważał publicznie
Andrzeja W. słowami powszechnie uważanymi za obelżywe, pomawiając
go równocześnie o takie właściwości i postępowanie, które mogły go poni-
żyć w opinii publicznej i narazić na utratę zaufania potrzebnego dla pełnie-
nia funkcji członka Zarządu Wspólnoty Mieszkaniowej (...), tj. o przestęp-
stwo z art. 212 § 1 k.k. i 216 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12
k.k., a także o czyny z art. 217 § 1 k.k. (czyn II) z art. 157 § 2 k.k. (czyn III) i
z art. 216 § 1 k.k. (czyn IV).
Sąd Rejonowy w K. wyrokiem z dnia 22 czerwca 2006 r. w miejsce
czynu z pkt I, uznał oskarżonego za winnego tego, że w okresie od stycz-
nia 2004 r. do dnia 3 marca 2006 r. w K., działając w wykonaniu z góry po-
wziętego zamiaru i w krótkich odstępach czasu, a w szczególności bliżej
nieustalonego dnia stycznia 2004 r. oraz w dniach 12 maja 2004 r., 31
stycznia 2005 r., 21 lutego 2005 r., 4 lipca 2005 r., 10 grudnia 2005 r., 1
lutego 2006 r. i 3 marca 2006 r., znieważał Andrzeja W. w jego obecności
słowami powszechnie uznanymi za obelżywe, to jest czynu wyczerpujące-
go dyspozycję art. 216 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i na podstawie art. 216 §
1 k.k. w zw. z art. 33 § 1 i 3 k.k. wymierzył karę 35 stawek dziennych
grzywny, po 10 zł za stawkę, a nadto skazał oskarżonego za pozostałe
czyny na kary po 35 stawek dziennych grzywny, po 10 zł za stawkę. Na-
stępnie Sąd na podstawie art. 85 i 86 § 1 i 2 k.k. wymierzył karę łączną 60
stawek dziennych grzywny, po 10 zł za stawkę.
Apelację od tego wyroku złożył jedynie oskarżony, który zarzucił nie-
przeprowadzenie przez Sąd pierwszej instancji wszystkich niezbędnych
dowodów, niewyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności i wybiórczą
ocenę materiału dowodowego.
Sąd Okręgowy w K., podzielając zarzut obrazy art. 4 k.p.k., przez za-
niechanie przesłuchania matki oskarżonego - Danuty Ś., wyrokiem z dnia
25 stycznia 2007 r. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi
pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.
Sąd Rejonowy w K. w dniu 25 czerwca 2007 r., wydał analogiczny wyrok
jak w dniu 26 czerwca 2006 r., w tym w miejsce zarzucanego czynu z pkt I
uznał oskarżonego za winnego jedynie przestępstwa znieważenia Andrzeja
W.; czynu opisanego i zakwalifikowanego identycznie jak w poprzednim
wyroku, po czym wymierzył tożsame kary: jednostkowe i łączną.
Oskarżony w osobistej apelacji zarzucił obrazę art. 5 § 2 k.p.k. i art. 7
k.p.k. oraz błąd w ustaleniach faktycznych, a następnie wniósł o zmianę
wyroku i uniewinnienie go od zarzucanych czynów.
Sąd Okręgowy w K., wyrokiem z dnia 30 października 2007 r., utrzy-
mał w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasad-
ną.
Kasację od wyroku Sądu odwoławczego wniósł obrońca skazanego,
który zarzucił uchybienie wymienione w art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k., polegające
na nienależytej obsadzie Sądu pierwszej instancji, który rozpoznał sprawę i
wydał wyrok w składzie jednoosobowym, wbrew dyspozycji art. 486 § 2
k.p.k. obowiązującego do dnia 27 lipca 2004 r. Bowiem dopiero następne-
go dnia stracił moc wymieniony przepis, uchylony ustawą z dnia 15 marca
2007 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz zmianie
niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 112, poz. 766).
W konkluzji obrońca wniósł o ,,uchylenie zaskarżonego wyroku i prze-
kazanie sprawy do ponownego rozpoznania właściwemu Sądowi".
Prokurator w pisemnej odpowiedzi na kasację i na rozprawie kasa-
cyjnej wnosił o oddalenie skargi.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja nie jest zasadna, ponieważ oparta została na błędnej prze-
słance, że o składzie sądu pierwszej instancji decyduje kwalifikacja prawna
czynu przyjęta w akcie oskarżenia, oraz pomija sytuację procesową po-
wstałą po uchyleniu pierwszego wyroku Sądu Rejonowego. Z uwagi na za-
skarżenie go tylko na korzyść oskarżonego i taki sam kierunek uchylenia
tego wyroku, ponownie sprawa nie była już rozpoznawana o przestępstwo
określone w art. 212 k.k., lecz jedynie o czyn ciągły z art. 216 § 1 k.k. w zw.
z art. 12 k.k. Wszak Sąd pierwszej instancji był związany pośrednim zaka-
zem reformationis in peius, przewidzianym w art. 443 k.p.k., wykluczającym
możliwość wydania orzeczenia surowszego niż uchylone. W opisie przypi-
sanego na nowo czynu w pkt I nie mogły więc znaleźć się elementy odpo-
wiadające znamionom zniesławienia, a w kwalifikacji prawnej przypisanego
czynu - powołany być art. 212 § 1 k.k. Sąd Rejonowy ponownie nie rozpo-
znawał zatem sprawy o przestępstwo określone w tym ostatnim przepisie,
ale o czyn z art. 216 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. Skutki czynności proceso-
wych zaistniałych po pierwszym wyroku tego Sądu (apelacja i uchylenie
wyroku - tylko na korzyść) determinowały przedmiot rozpoznania, podwa-
żając tezę, że o właściwości rzeczowej sądu i jego składzie decyduje kwali-
fikacja prawna czynu, zaproponowana w akcie oskarżenia. Pozostaje aktu-
alny, utrwalony w judykaturze pogląd, że rozstrzygające dla oceny, czy Sąd
był nienależycie obsadzony w rozumieniu art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k., ma za-
istniały czyn przestępczy (zdarzenie faktyczne), a nie jego opis lub kwalifi-
kacja prawna z aktu oskarżenia, które przy określaniu właściwości sądu, a
w konsekwencji - jego składu, nie są dla sądu wiążące (zob. m.in. uchwała
Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2000 r., I KZP 35/00, OSNKW
2000, z. 11-12, poz. 92, wyrok Sądu Apelacyjnego w K. z dnia 25 stycznia
2005 r., II AKa 252/05, KZS 2006, nr 1, poz. 35).
Uogólniając, uprawnione jest stwierdzenie, że zakaz określony w art.
443 k.p.k. współkształtuje właściwość i skład sądu pierwszej instancji po-
nownie rozpoznającego sprawę.
Z przytoczonych względów oddalono kasację, co powoduje, że nie
wymagała bliższego rozważania kwestia zakresu zaskarżenia i wadliwego
sformułowania wniosku kasacyjnego (w grę mogłoby wchodzić tylko uchy-
lenie obu wyroków i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do po-
nownego rozpoznania i to jedynie w odniesieniu do czynu z pkt I, skoro
czyny z art. 157 § 2 k.k., 216 § 1 k.k. i 217 § 1 k.k., to znaczy czyny z pkt II-
IV, nigdy nie były objęte dyspozycją art. 486 § 2 k.p.k.).