POSTANOWIENIE Z DNIA 7 WRZEŚNIA 2001 R.
III KO 13/01


Konsekwencje procesowe złożenia wniosku o wznowienie postępo-
wania, naruszającego dozwolony kierunek zaskarżenia, wskazany w art.
540 § 1 pkt 2 k.p.k., określają przepisy art. 429 § 1 i 430 k.p.k., mające od-
powiednie zastosowanie w tym postępowaniu (art. 545 § 1 k.p.k.). Obligują
one - prezesa sądu do odmowy przyjęcia takiego wniosku, a sąd, w razie
skierowania wniosku na posiedzenie, do pozostawienia go bez rozpozna-
nia.

Przewodniczący - sędzia SN H. Gradzik (sprawozdawca).
Sędziowie SN: P. Kalinowski, Z. Stefaniak.

Sąd Najwyższy w sprawie Jana H., na posiedzeniu bez udziału stron,
w dniu 7 września 2001 r., po sprawdzeniu wymogów formalnych wniosku
pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego Jana C. o wznowienie postępo-
wania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w L.
z dnia 3 czerwca 1988 r., zmienionego wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia
20 grudnia 1988 r.

p o s t a n o w i ł pozostawić wniosek bez rozpoznania (...).


U Z A S A D N I E N I E


Wyrokiem z dnia 3 czerwca 1988 r. Sąd Wojewódzki w L. uznał Jana
H. za winnego tego, że w dniu 1 sierpnia 1986 r. w L., w stanie ograniczo-
nej w znacznym stopniu poczytalności, w zamiarze pozbawienia życia Eu-
genii M. uderzył ją kilkakrotnie siekierą w głowę, w następstwie czego na-
stąpił jej zgon - tj. przestępstwa z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 25 § 2 k.k. i
na podstawie tych przepisów, przy zastosowaniu nadzwyczajnego złago-
dzenia kary skazał go na karę 5 lat pozbawienia wolności.

Po rozpoznaniu rewizji obrońcy Sąd Najwyższy zmienił zaskarżony
wyrok w ten sposób, że oskarżonego Jana H. uniewinnił od popełnienia
zarzuconego mu czynu (wyrok SN z dnia 20 grudnia 1988 r.).

W dniu 22 marca 2001 r. pełnomocnik Jana C., który uczestniczył w
postępowaniu sądowym w charakterze oskarżyciela posiłkowego, złożył
wniosek o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyro-
kiem.

Jako podstawę dochodzonego wznowienia powołał nowe fakty i do-
wody nie znane przedtem sądowi, wskazujące na to, że Jan H., ,,był narzę-
dziem innych osób, które zdecydowały o śmierci Eugenii M. i dlatego po-
zbawił ją życia". Wskazał osoby, które mogłyby potwierdzić te fakty.

Sąd Najwyższy zważył:

Treść złożonego wniosku skłania do skonfrontowania go z nowymi
uregulowaniami proceduralnymi co do wznowienia postępowania wprowa-
dzonymi do kodeksu postępowania karnego z 1997 r. Ukształtowane
zostały one, między innymi, przepisem art. 545 § 1 k.p.k., który, odsyłając
do odpowiednio stosowanych przepisów, zamieszczonych w innych
rozdziałach kodeksu, silniej niż uczyniono to w kodeksie postępowania
karnego z 1969 r., związał postępowanie ,,wznowieniowe" z modelem
postępowania odwoławczego.

Zmiany dotyczą zwłaszcza wstępnej kontroli wniosku o wznowienie
postępowania. O ile w poprzedniej kodyfikacji w ogóle nie przewidziano
możliwości odmowy przyjęcia wniosku przez prezesa sądu, gdyż przepis
art. 479 § 1 d.k.p.k. nie odsyłał do art. 377 § 2 d.k.p.k., a pozostawienie
wniosku bez rozpoznania, w trybie art. 479 § 1 w zw. z art. 381 d.k.p.k.,
przewidywał tylko w wypadku jego cofnięcia (por. M. Biłyj, A. Murzynowski
- Wznowienie postępowania karnego w świetle prawa i praktyki, Warszawa
1980, s. 69 i 134), to w aktualnym stanie prawnym obie te kwestie przed-
stawiają się inaczej. Poprzez odesłanie w art. 545 § 1 k.p.k. do odpowied-
nio stosowanych przepisów art. 429 i 430 § 1 k.p.k., ustawodawca nałożył
na prezesa sądu, a także na sąd, obowiązek kontroli wymogów formalnych
wniosku w takim w zasadzie zakresie, jak w odniesieniu do zwykłego środ-
ka odwoławczego.

Sprawdzeniu podlega zatem, czy wniosek o wznowienie postępowa-
nia spełnia wymogi formalne przewidziane dla pisma procesowego w art.
119 § 1 k.p.k. i dodatkowo określone w przepisach art. 541 § 2 i 545 § 2
k.p.k., czy wniosek pochodzi od osoby uprawnionej, czy przedmiotem za-
skarżenia jest rozstrzygnięcie naruszające prawa wnioskodawcy lub szko-
dzące jego interesom oraz czy jest prawnie dopuszczalny. Przy niespeł-
nieniu któregokolwiek z tych warunków prezes sądu wzywa wnioskodawcę
do uzupełnienia braku w terminie 7 dni, a po jego bezskutecznym upływie,
bądź wtedy, gdy braku nie można usunąć (okoliczności wymienione w art.
429 § 1 k.p.k.), odmawia przyjęcia wniosku. W wypadku, gdyby niespełnia-
jący wymogów formalnych wniosek został skierowany na posiedzenie, sąd
winien pozostawić go bez rozpoznania. Tylko wniosek czyniący zadość
wszystkim wskazanym wyżej warunkom może być merytorycznie rozpo-
znany.

Dla oceny wniosku złożonego przez pełnomocnika oskarżyciela po-
siłkowego, z punktu widzenia dopuszczalności, istotne znaczenie ma
powołana podstawa prawna żądanego wznowienia postępowania. Stanowi
ją przepis art. 540 § 1 pkt 2 k.p.k. Skarżący wskazuje na ujawnienie się po
wydaniu prawomocnego orzeczenia nowych faktów i dowodów, nie zna-
nych przedtem sądowi (propter nova). Domaga się wznowienia postępo-
wania zakończonego wyrokiem uniewinniającym i powołuje dowody mają-
ce potwierdzić, że Jan H. popełnił zarzucony mu w akcie oskarżenia czyn
przestępny.

Z brzmienia art. 540 § 1 pkt 2 lit. a, b, c k.p.k. wynika jednakowoż, że
wznowienie postępowania na jego podstawie może nastąpić tylko na ko-
rzyść skazanego (oskarżonego). A skoro tak, to zauważyć należy, że żą-
danie wnioskodawcy nie mieści się w granicach dopuszczalnego ustawowo
wzruszenia prawomocnego orzeczenia tym nadzwyczajnym środkiem za-
skarżenia. Konsekwencje procesowe złożenia wniosku o wznowienie po-
stępowania, naruszającego dozwolony kierunek zaskarżenia, wskazany w
art. 540 § 1 pkt 2 k.p.k., określają przepisy art. 429 § 1 i 430 k.p.k., mające
odpowiednie zastosowanie w tym postępowaniu (art. 545 § 1 k.p.k.). Obli-
gują one - prezesa sądu do odmowy przyjęcia takiego wniosku, a sąd, w
razie skierowania wniosku na posiedzenie, do pozostawienia go bez roz-
poznania.

Kierując się powyższymi motywami, Sąd Najwyższy uznał złożony
wniosek o wznowienie postępowania za niedopuszczalny z mocy ustawy i
jako taki pozostawił bez rozpoznania, a o kosztach sądowych orzekł zgod-
nie z art. 639 k.p.k.