Postanowienie SN - II KZ 61/02
Izba:Izba Karna
Sygnatura:II KZ 61/02
Typ:Postanowienie SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego-Izba Karna i Wojskowa 2003/5-6/46
Wokanda 2004/5/19
Data wydania:2003-02-03
POSTANOWIENIE Z DNIA 3 LUTEGO 2003 R.
II KZ 61/02


Adwokat ma prawo sporządzić i podpisać kasację we własnej spra-
wie, to znaczy w sprawie, w której występuje w charakterze oskarżyciela
posiłkowego, powoda cywilnego bądź oskarżonego.

Przewodniczący: sędzia SN W. Kozielewicz.
Prokurator Prokuratury Krajowej: B. Drozdowska.

Sąd Najwyższy w sprawie Andrzeja Ś., skazanego z art. 282 § 1 pkt
2 k.p. w zw. z art. 161 i 168 k.p., art. 283 § 1 k.p. w zw. z art. 229 § 1 i 4
k.p., po rozpoznaniu w Izbie Karnej, na posiedzeniu w dniu 3 lutego 2003
r., zażalenia wniesionego przez obrońcę skazanego na zarządzenie Prze-
wodniczącego Wydziału Karnego Sądu Rejonowego w Ł. z dnia 24 paź-
dziernika 2002 r., w przedmiocie odmowy przyjęcia kasacji wniesionej
przez skazanego od wyroku Sądu Rejonowego w Ł. z dnia 24 stycznia
2002 r., utrzymującego w mocy orzeczenie Kolegium do Spraw Wykroczeń
przy Sądzie Rejonowym w Ł. z dnia 25 września 2001 r.

p o s t a n o w i ł zaskarżone zarządzenie u t r z y m a ć w m o c y .


Z u z a s a d n i e n i a :

Kolegium do Spraw Wykroczeń w Ł. przy Sądzie Rejonowym w Ł.
orzeczeniem z dnia 25 września 2001 r. uznało Andrzeja Ś. za winnego
tego, że jako syndyk Spółki Handlu Zagranicznego ,,G." - Spółka z o.o. w
Upadłości z siedzibą w Ł., wbrew obowiązkowi, do dnia 31 marca 2001 r.
nie udzielił 25 pracownikom zaległego urlopu wypoczynkowego za rok
2000, oraz, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pra-
cy w zakładzie w Ł., nie przestrzegał przepisów stan bezpieczeństwa i hi-
gieny pracy poprzez to, że dopuścił pracowników do wykonywania pracy
bez aktualnych orzeczeń lekarskich, stwierdzających brak przeciwwskazań
zdrowotnych do wykonywania pracy na danych stanowiskach, tj. czynów
wyczerpujących znamiona wykroczeń określonych w art. 282 § 1 pkt 1 k.p.
w zw. z art. 161 i 168 k.p., art. 283 § 1 k.p. w zw. z art. 229 § 1 i 4 k.p., i za
to, na podstawie art. 283 § 1 k.p. i art. 9 § 2 k.w., wymierzył mu karę
grzywny w wysokości 500 zł.
Od tego orzeczenia odwołanie złożył Andrzej Ś.
Sąd Rejonowy w Ł., po rozpoznaniu odwołania, wyrokiem z dnia 24
stycznia 2002 r. zaskarżone orzeczenie utrzymał w mocy.
Od wyroku tego kasację złożył skazany (...).
Zarządzeniem z dnia 6 sierpnia 2002 r. Przewodniczący Wydziału
Karnego wezwał skazanego do złożenia w terminie siedmiu dni od daty
otrzymania wezwania oświadczenia, ,,czy posiada uprawnienia adwokac-
kie". W odpowiedzi na to pismo skazany oświadczył, iż jest adwokatem
wpisanym na listę adwokatów, prowadzoną w Okręgowej Radzie Adwo-
kackiej w Ł. Po otrzymaniu tego oświadczenia Przewodniczący Wydziału
Karnego zarządzeniem z dnia 3 października 2002 r.,wezwał skazanego
do uzupełnienia w terminie siedmiu dni braku formalnego kasacji przez
sporządzenie i podpisanie kasacji przez obrońcę będącego adwokatem -
pod rygorem odmowy przyjęcia kasacji. W zarządzeniu tym powołano się
na treść art. 526 § 2 k.p.k., art. 120 § 1 k.p.k. W odpowiedzi na to wezwa-
nie do usunięcia braku formalnego skazany oświadczył, iż według niego
złożona kasacja została sporządzona i podpisana przez stronę, broniącą
się osobiście, będącą adwokatem, co spełnia wymaganie przewidziane w
art. 526 § 2 k.p.k.
Zarządzeniem z dnia 24 października 2002 r. Przewodniczący Wy-
działu Karnego Sądu Rejonowego w Ł. odmówił przyjęcia kasacji z uwagi
na nieuzupełnienie braku formalnego (tj. niesporządzenie i niepodpisanie
kasacji przez obrońcę będącego adwokatem w zakreślonym terminie sied-
miu dni).
Zażalenie na to zarządzenie złożył obrońca ustanowiony na tym eta-
pie przez skazanego (pełnomocnictwo z dnia 21 listopada 2002 r.), zarzu-
cając naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 526 § 2
k.p.k. przez błędne przyjęcie, że kasacji nie może sporządzić i podpisać
sam skazany, będący adwokatem, i wniósł o uchylenie zaskarżonego za-
rządzenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
I. Nie budzi wątpliwości, że wprowadzony w procedurach karnej i
cywilnej przymus sporządzania i podpisywania skargi kasacyjnej przez fa-
chowego prawnika ma za zadanie zapewnienie prawidłowego, pod wzglę-
dem formalnym i merytorycznym, opracowania skargi kasacyjnej. Uboczny
cel regulacji wprowadzającej tzw. przymus adwokacki to oczekiwanie, iż w
tej sytuacji kasacje będą wnoszone jedynie w uzasadnionych przypadkach
(por. M. Rogacka-Rzewnicka: Kasacja w polskim procesie karnym, War-
szawa 2002, s. 130-141; Z. Doda, J. Grajewski, A. Murzynowski: Kasacja w
postępowaniu karnym - Komentarz, Warszawa 1996, s. 36-37).
Kierując się tymi przesłankami, ustawą z dnia 29 czerwca 1995 r. o
zmianie Kodeksu postępowania karnego, ustawy o ustroju sądów wojsko-
wych, ustawy o opłatach w sprawach karnych i ustawy o postępowaniu w
sprawach nieletnich (Dz. U. Nr 89, poz. 443), w której przywrócono pol-
skiemu systemowi prawnemu instytucję kasacji w sprawach karnych,
wprowadzono wymaganie, że kasacja, jeżeli pochodzi od innej strony niż
prokurator, powinna być sporządzona i podpisana przez adwokata (por.
treść art. 464 § 2 k.p.k. z 1969 r. wprowadzona tą ustawą). Także ustawa -
kodeks postępowania karnego, w brzmieniu uchwalonym 6 czerwca 1997
r., zawierała wymaganie, że jeżeli kasacjianie pochodzi od prokuratora, Mi-
nistra Sprawiedliwości - Prokuratora Generalnego albo Rzecznika Praw
Obywatelskich, powinna być sporządzona i podpisana przez adwokata (art.
526 § 2 k.p.k. w brzmieniu sprzed dnia1 września 2000 r.). W ustawie z
dnia 20 lipca 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego,
ustawy - Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego oraz
ustawy - Kodeks karny skarbowy, która weszła w życie w dniu 1 września
2000 r., dokonano zmiany art. 526 § 2 k.p.k. upoważniając także radcę
prawnego do sporządzania i podpisywania kasacji, w sytuacji gdy,
występuje on jako pełnomocnik strony będącej instytucją państwową,
samorządową lub społeczną, a w zakresie roszczeń majątkowych również
innej osoby prawnej, jednostki organizacyjnej niemającej osobowości
prawnej oraz osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą.
Jednocześnie z tą zmianą dokonano w tym przepisie także innej i, jak się
zauważa w doktrynie, chyba niepożądanej przez ustawodawcę zmiany
(por.
P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek: Kodeks postępowania karnego, Su-
plement do tomu II, Komentarz, pod reda. prof. P. Hofmańskiego, Warsza-
wa 2000, s. 110; S. Zabłocki: Nowela k.p.k. z dnia 20 lipca 2000 r. Komen-
tarz, Warszawa 2000, s. 232-233). Przepis ten bowiem przed wejściem w
życie noweli z dnia 20 lipca 2000 r. wyraźnie upoważniał - obok prokurato-
ra i podmiotów wymienionych w art. 521 k.p.k. - także adwokata do spo-
rządzenia i podpisania kasacji, ozaśobecnie w przepisie tym nie ma mowy
o adwokacie, lecz o obrońcy lub pełnomocniku będącym adwokatem albo
radcą prawnym. Czy zatem ta zmiana powoduje, że nie jest uprawniona do
wniesienia kasacji strona, która jest adwokatem?
W orzecznictwie Sądu Najwyższego do tej pory przyjmowano, że w
sytuacji, gdy strona jest adwokatem, to sporządzona i podpisana przez nią
osobiście kasacja spełnia ustawowe wymagania ,,sporządzenia i podpisa-
nia przez adwokata" (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20
października 1998 r., III KZ 118/98, OSNKW 1998, z. 11-12, poz. 54; glosa
M. Wąsek-Wiaderek, OSP 1999, nr 10, s. 494). Argumentowano wówczas,
że skoro ustawa nie wymaga, aby kasację sporządził i podpisał ,,obrońca"
lub ,,pełnomocnik", przeto jeżeli strona jest adwokatem, to sporządzona i
podpisana przez nią osobiście skarga kasacyjna spełnia ustawowe wyma-
gania ,,sporządzenia i podpisania przez adwokata".
Nie można nie dostrzec, że przytoczona argumentacja w stanie
prawnym istniejącym, co do omawianej kwestii, po dniu 1 września 2000 r.
straciła aktualność. Mimo to Sąd Najwyższy w rozpoznający niniejsze
zażalenie opowiada się za kontynuowaniem linii orzeczniczej Sądu Najwyż-
szego, zapoczątkowanej przed tą datą wymienionym postanowieniem z
dnia 20 października 1998 r., chociaż, co jest oczywiste, towarzyszyć temu
musi inna, od powołanej, argumentacja.
Sąd Najwyższy podziela bowiem w tym względzie pogląd wypowie-
dziany w doktrynie, iż ratio legis instytucji przymusu adwokackiego, tj. ko-
nieczność zapewnienia odpowiedniego poziomu fachowego skarg kasacyj-
nych, ich merytorycznej i formalnej poprawności, pozwala, przy nadaniu
prymatu wykładni celowościowej i funkcjonalnej, przyjąć, że adwokat ma
prawo sporządzić i podpisać kasację we własnej sprawie, to znaczy w
sprawie, w której występuje w charakterze oskarżyciela posiłkowego, po-
woda cywilnego bądź oskarżonego (por. S. Zabłocki: op. cit. s. 232). Zda-
niem Sądu Najwyższego, żadne poważne racje nie przemawiają ponadto
za tym, aby instytucji przymusu adwokackiego przy sporządzaniu kasacji
nadawać inne rozumienie niż instytucji przymusu adwokackiego obowiązu-
jącej przy sporządzaniu wniosku o wznowienie postępowania (por. art. 545
§ 2 k.p.k.), czy też wniosku o stwierdzenie nieważności orzeczenia (por.
art. 102 § 3 k.p.k.).
II. Mimo błędnego uzasadnienia, zaskarżone zarządzenie należało
jednak utrzymać w mocy. Takie też stanowisko zajął Prokurator Prokuratu-
ry Krajowej obecny na posiedzeniu.
Otóż, zgodnie z art. 110 § 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Ko-
deks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1148),
kasację w sprawach o wykroczenia może wnieść wyłącznie Minister Spra-
wiedliwości - Prokurator Generalny lub Rzecznik Praw Obywatelskich, a w
sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych także Naczelny
Prokurator Wojskowy. Oznacza to, że tylko od orzeczeń sądów wydanych
w sprawach o wykroczenia przed dniem 17 października 2001 r. strony
mogły jeszcze wnieść kasację na dotychczasowych zasadach, ale, co jest
oczywiste, kasacja ta musiała być wniesiona przed dniem 17 października
2001 r. Po tej dacie bowiem kasacja może być wniesiona tylko według za-
sad określonych w powołanym kodeksie postępowania w sprawach o wy-
kroczenia, który wszedł w życie właśnie tego dnia. Należy przy tym też za-
uważyć, iż poczynając już od dnia 1 września 2000 r. kasacja w sprawach
o wykroczenia została w dość istotny sposób ograniczona (por. T. Grze-
gorczyk: Komentarz. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia,
2002, s. 370-371).
W tym stanie rzeczy, skoro kasacja został w niniejszej sprawie wnie-
siona przez osobę nieuprawnioną, to nie mogła zostać przyjęta (por. art.
112 k.p.w. oraz art. 530 § 2 k.p.k. i 429 § 1 k.p.k.).
Kierując się przedstawionymi względami,Sąd Najwyższy orzekł jak w
postanowieniu.



Izba Karna - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IK] II KZ 32/09   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego-Izba Karna i Wojskowa 2009/8/71
2009-06-09 
[IK] II KZ 43/08   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego-Izba Karna i Wojskowa 2008/10/86
2008-09-10 
[IK] II KZ 7/08   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego-Izba Karna i Wojskowa 2008/9/67
2008-03-28 
[IK] II KZ 3/08   Postanowienie SN
2008-03-12 
[IK] II KZ 25/07   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego-Izba Karna i Wojskowa 2007/9/66
2007-08-30 
  • Adres publikacyjny: