Postanowienie SN - II KZ 32/09
Izba:Izba Karna
Sygnatura:II KZ 32/09
Typ:Postanowienie SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego-Izba Karna i Wojskowa 2009/8/71
Data wydania:2009-06-09

POSTANOWIENIE Z DNIA 9 CZERWCA 2009 R.
II KZ 32/09


Przepisy regulujące przebieg postępowania karnego nie przewidują
procedury sprostowania nieścisłości oraz opuszczeń w protokołach roz-
prawy lub posiedzenia po prawomocnym zakończeniu procesu.

Przewodniczący: sędzia SN J. Grubba.

Sąd Najwyższy w sprawie Józefa B. po rozpoznaniu w Izbie Karnej
na posiedzeniu w dniu 9 czerwca 2009 r., zażalenia skazanego na zarzą-
dzenie Przewodniczącego Wydziału VI Karnego Odwoławczego Sądu
Okręgowego w W. z dnia 1 kwietnia 2009 r. o odmowie przyjęcia wniosku o
sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku na podstawie art. 437 § 1
k.p.k.

po s t a n o w i ł u c h y l i ć zaskarżone zarządzenie.

U Z A S A D N I E N I E

Zażalenie skazanego jest zasadne. Wprawdzie, słusznie wskazano w
uzasadnieniu zaskarżonego zarządzenia, że termin do wniesienia wniosku
o sporządzenie uzasadnienia wyroku zgodnie z dyspozycją art. 458 k.p.k.
w zw. z art. 422 § 1 k.p.k. jest terminem zawitym, biegnie od ogłoszenia
wyroku i wynosi 7 dni. Termin ten zatem zawsze rozpoczyna swój bieg do-
piero od chwili ogłoszenia wyroku. Rzecz jednak w tym, że jak wynika z
protokołu z dnia 23 marca 2009 r. rozprawę apelacyjną wywołano o godzi-
nie 13.00 i zakończono ją o godzinie 14.30. Oskarżony Józef B. był na niej
obecny i protokół nie zawiera adnotacji, by opuszczał on salę rozpraw. Na-
leżałoby zatem przyjąć, że złożenie przez oskarżonego w Biurze Podaw-
czym wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku o godzinie 14.00 było
niemożliwe, gdyż nastąpiłoby to w trakcie rozprawy, w której fizycznie
uczestniczył. Sąd powinien zatem przed podjęciem decyzji o odmowie
przyjęcia wniosku wyjaśnić, jak mogło dojść do zaistnienia takiej sytuacji, a
w szczególności, czy wskazane w protokole oraz na pieczęci Biura Po-
dawczego godziny odpowiadają rzeczywistemu czasowi dokonania wska-
zanych czynności. Dopiero w konsekwencji powyższego będzie możliwe
ustalenie, czy oskarżony złożył swój wniosek przed, czy po ogłoszeniu wy-
roku.
Sąd podjął co prawda czynności we wskazanym powyżej kierunku,
lecz nie sposób przyjąć, że notatka służbowa z dnia 30 kwietnia 2009 r.
sporządzona została w trybie art. 150 § 2 k.p.k.
Zagadnienie sprostowania protokołu rozprawy lub posiedzenia z po-
wodu jego braków zostało kompleksowo uregulowane w art. 152 - 155
k.p.k. Zwrócić należy uwagę na to, że ustawodawca wyszczególnia dwie
kategorie owych braków protokołów i różnicuje je zarówno pod względem
przedmiotowym, jak i trybu usuwania.
Do pierwszej z nich należą ,,oczywiste omyłki pisarskie i rachunko-
we", a więc zapisy uczynione co prawda w sposób błędny, ale ta ich wada
jest dla sądu, stron i ewentualnych innych uczestników postępowania bez-
sporna. Tylko te omyłki można sprostować w każdym czasie, a więc za-
równo w czasie trwania procesu, jak i po jego prawomocnym zakończeniu.
Może to też nastąpić zarówno na wniosek stron i innych osób wskazanych
w art. 152 k.p.k., jak i z urzędu.
Do drugiej kategorii należą ,,nieścisłości i opuszczenia". O ,,nieścisło-
ściach" możemy mówić wtedy, gdy zapisy w protokole są niewystarczająco
precyzyjne. W wypadku ,,opuszczenia" niezgodność protokołu z rzeczywi-
stością polega na tym, że brak jest pełnej informacji co do zdarzeń, które
miały miejsce (tak również wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca
2000 r., V KKN 400/99, OSPr. i Pr. 2001, nr 3, poz. 10). W art. 152 k.p.k.
regulującym kwestię jakie podmioty mogą złożyć wniosek o sprostowanie
protokołu nie przewidziano możliwości dokonania takiej czynności z urzę-
du. Spowodowane jest to tym, że co prawda za rzetelność spisania proto-
kołu odpowiada protokolant, ale po jego sporządzeniu niezwłocznie powi-
nien być on poddany kontroli przewodniczącego (art. 149 § 1 k.p.k.), który
swym podpisem potwierdza, że spisany dokument odpowiada rzeczywi-
stemu przebiegowi czynności, z której go spisano - w tym momencie na-
stępuje, niejako ,,z urzędu", weryfikacja treści tych zapisów. Wniosek o
sprostowanie protokołu mogą złożyć zatem jedynie strony i osoby mające
ku temu interes prawny - sprostowanie następuje wówczas w trybie opisa-
nym w art. 153 k.p.k. Zwrócić jednak uwagę należy na to, że sprostowanie
takie może nastąpić tylko do czasu przekazania akt sprawy do wyższej in-
stancji. Później, kwestie nieścisłości i opuszczeń mogą być podnoszone
jedynie w ramach rozpoznawania środka zaskarżenia. Zauważyć należy
przy tym, że Sąd Najwyższy, jako właściwy w postępowaniu kasacyjnym,
nie jest sądem ,,wyższej instancji". Art. 153 k.p.k. wskazuje zatem jedynie
na możliwość sprostowania protokołów sporządzonych przez sąd pierwszej
instancji lub tych, które co prawda sporządzono w trakcie trwania postępo-
wania odwoławczego, lecz wniosek o sprostowanie protokołu został złożo-
ny przed prawomocnym zakończeniem procesu. Natomiast przepisy regu-
lujące przebieg postępowania karnego nie przewidują procedury sprosto-
wania nieścisłości oraz opuszczeń w protokołach rozprawy lub posiedzenia
po prawomocnym zakończeniu procesu.
Nadmienić należy, że takie rozumienie przedstawianej instytucji pro-
cesu karnego znajduje oparcie również w wykładni historycznej. Obecny
przepis art. 152 k.p.k. stanowi bowiem prawie dosłowne powtórzenia art.
241 § 1 k.p.k. z 1928 r., który przewidywał, że: ,,dopóki sąd, w którym pro-
tokół rozprawy sporządzono, nie przesłał akt do wyższej instancji, strony
mają prawo żądać sprostowania protokołu, wskazując na nieścisłości lub
opuszczenia". Już wówczas komentatorzy (J. Nisenson i M. Siewierski red.:
Kodeks postępowania karnego z komentarzem i orzecznictwem Sądu Naj-
wyższego Warszawa 1939, tezy 4 i 5 do art. 241) opierając się na ówcze-
snym orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazywali, że ,,k.p.k. nie przewi-
duje sprostowania protokołu po uprawomocnieniu się wyroku (Nr 76/35 -
Zbiór Orzeczeń Izby Karnej)" i ,,sąd wówczas tylko może sprostować proto-
kół rozprawy, gdy zgłoszone zostaną przez strony uwagi do tegoż protoko-
łu; z własnej inicjatywy sąd prawa tego nie posiada" (orzeczenie SN w
sprawie 2 K. 1206/31). Jednocześnie przyznać jednak trzeba, że wyżej
przedstawione rozwiązania ówczesny ustawodawca zakotwiczył w stanow-
czej treści art. 238 k.p.k. z 1928 r. wskazującej, że ,,protokół stanowi wy-
łączny dowód zachowania form postępowania, chyba że udowodniono
świadomy fałsz".
Przypomnieć zatem raz jeszcze wypada, że obowiązek ciążący na
przewodniczącym rozprawy nie polega jedynie na formalnym podpisaniu
protokołu, ale przede wszystkim na kontroli zgodności zapisu z faktycznym
przebiegiem rozprawy. Tak więc podpisując protokół rozprawy, przewodni-
czący potwierdził zarówno godziny w jakich ona odbywała się, jak i to, że
oskarżony był obecny podczas całego jej trwania - od wywołania do za-
kończenia. Rzetelność tych zapisów z pewnością nie może zostać podwa-
żona treścią notatki dołączonej do akt sprawy.
Kierując się przestawionymi względami Sąd Najwyższy orzekł jak na
wstępie.
Izba Karna - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IK] II KZ 43/08   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego-Izba Karna i Wojskowa 2008/10/86
2008-09-10 
[IK] II KZ 7/08   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego-Izba Karna i Wojskowa 2008/9/67
2008-03-28 
[IK] II KZ 3/08   Postanowienie SN
2008-03-12 
[IK] II KZ 25/07   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego-Izba Karna i Wojskowa 2007/9/66
2007-08-30 
[IK] II KZ 2/07   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego-Izba Karna i Wojskowa 2007/5/44
2007-03-09 
  • Adres publikacyjny: