POSTANOWIENIE Z DNIA 28 KWIETNIA 2008 R.
I KZP 7/08

Reguła petryfikacji właściwości sądu, która ma zastosowanie w
związku z wejściem w życie przepisów ustawy z dnia 29 marca 2007 r. o
zmianie ustawy o prokuraturze, ustawy - Kodeks postępowania karnego
oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 64, poz. 432), powoduje, że sąd
właściwy rzeczowo do rozpoznania sprawy według przepisów obowiązują-
cych przed zmianą stanu prawnego, począwszy od chwili wniesienia aktu
oskarżenia, zachowuje swą właściwość do zakończenia sprawy w danej
instancji - analogia do art. 7 przepisów wprowadzających Kodeks postę-
powania karnego z 1997 r.

Przewodniczący: Prezes SN L. Paprzycki.
Sędziowie SN: K. Cesarz, W. Płóciennik (sprawozdawca).
Prokurator Prokuratury Krajowej: A. Herzog.

Sąd Najwyższy w sprawie Zdzisława G., po rozpoznaniu przedsta-
wionego na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. przez Sąd Okręgowy w S. posta-
nowieniem z dnia 14 lutego 2008 r., zagadnienia prawnego wymagającego
zasadniczej wykładni ustawy:

,,Czy zasada petryfikacji właściwości rzeczowej sądów rejonowych w spra-
wach o czyny, o które została z dniem 12 lipca 2007 r. poszerzona właści-
wość rzeczowa sądów okręgowych, obejmuje także sprawy, w których akt
oskarżenia został wniesiony przed 12 lipca 2007 r. i przed tym dniem nie
został rozpoczęty przewód sądowy?"

p o s t a n o w i ł odmówić podjęcia uchwały.

U Z A S A D N I E N I E

Zagadnienie prawne przedstawione Sądowi Najwyższemu do roz-
strzygnięcia sformułowane zostało przez Sąd Okręgowy w S. w następują-
cej sytuacji procesowej.
W dniu 6 lutego 2007 r. do Sądu Rejonowego w S. wpłynął akt oskar-
żenia skierowany przeciwko Zdzisławowi G., w którym prokurator Prokura-
tury Rejonowej zarzucił oskarżonemu popełnienie przestępstwa z art. 286 §
1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2
k.k. Postanowieniem z dnia 31 lipca 2007 r., Sąd Rejonowy w S. przekazał
sprawę według właściwości Sądowi Okręgowemu w S. wskazując, że po
wejściu w życie ustawy z dnia 29 marca 2007 r. o zmianie ustawy o proku-
raturze, ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych
ustaw (Dz. U. Nr 64, poz. 432), zgodnie z art. 25 § 1 pkt 2 k.p.k., sądem
właściwym do rozpoznania sprawy stał się sąd okręgowy, przy czym zmia-
na właściwości nastąpiła niezależnie od etapu, na którym znajdują się
sprawy, których nowelizacja dotyczy. Sąd Okręgowy w S., postanowieniem
z dnia 5 października 2007 r., stwierdził swoją niewłaściwość i przekazał
sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w S. W uzasadnieniu roz-
strzygnięcia wskazano, że ustawodawca ,,dostrzegł ewidentny błąd w
ustawie z 29 marca 2007 r." i ustawą z dnia 23 sierpnia 2007 r. poprawił
powyższy wadliwy akt prawny dodając do niego art. 6a stwierdzający, że
sprawy, w których akt oskarżenia wniesiono przed dniem wejścia w życie
ustawy, rozpoznaje sąd dotychczas właściwy. W dniu 30 listopada 2007 r.
do Sądu Rejonowego w S. wpłynął wniosek prokuratora o przekazanie
sprawy według właściwości Sądowi Okręgowemu w S., bowiem - skrótowo
rzecz ujmując - wspomniany wyżej przepis art. 6a, który wszedł w życie w
dniu 27 września 2007 r., nie może działać wstecz. Postanowieniem z dnia
4 grudnia 2007 r., Sąd Rejonowy w S. wniosku prokuratora nie uwzględnił
stwierdzając, że choć jego autor formułuje istotne argumenty wywołujące
wątpliwości co do możliwości działania przepisów wstecz, to jednak jest
związany decyzją Sądu Okręgowego. Orzeczenie to zostało zaskarżone w
drodze zażalenia przez asesora Prokuratury Rejonowej, który zarzucił: ,,ob-
razę przepisu art. 25 § 1 k.p.k. w związku z art. 6 i 6a ustawy z dnia 29
marca 2007 r. o zmianie ustawy o prokuraturze, ustawy - Kodeks postę-
powania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z dnia 11 kwietnia
2007 r.) mającą wpływ na treść orzeczenia, polegającą na uznaniu przez
Sąd pierwszej instancji, iż właściwym rzeczowo do rozpoznania niniejszej
sprawy jest Sąd Rejonowy, podczas gdy kwalifikacja prawna zarzuconego
Zdzisławowi G. czynu w świetle art. 25 § 1 k.p.k., uwzględniając treść art. 6
ustawy z dnia 29 marca 2007 r. o zmianie ustawy o prokuraturze, ustawy -
Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw i okoliczność,
że w chwili przekazania niniejszej sprawy do rozpoznania Sądowi Okręgo-
wemu w Szczecinie nie obowiązywał przepis art. 6a ustawy z dnia 29 mar-
ca 2007 r. o zmianie ustawy o prokuraturze, ustawy - Kodeks postępowa-
nia karnego oraz niektórych innych ustaw uzasadnia przyjęcie, iż rzeczowo
właściwym do rozpoznania przedmiotowej sprawy jest Sąd Okręgowy". W
konsekwencji tak sformułowanego zarzutu, skarżący wniósł o zmianę za-
skarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w
S. do merytorycznego rozpoznania.
Rozpoznając zażalenie, Sąd Okręgowy w S. uznał, że w sprawie wy-
łoniło się zagadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni przepisu
art. 25 § 1 pkt 2 k.p.k., w brzmieniu obowiązującym od dnia 12 lipca 2007
r., w związku z art. 6 i 6a ustawy z dnia 29 marca 2007 r. o zmianie ustawy
o prokuraturze, ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych
innych ustaw (Dz. U. Nr 64, poz. 432), wobec czego, formułując przedsta-
wione wyżej pytanie, przekazał to zagadnienie do rozstrzygnięcia Sądowi
Najwyższemu. Uzasadniając swoje stanowisko Sąd Okręgowy w S. przy-
znał, że zna treść uchwały Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2007 r.,
podjętej w sprawie I KZP 38/07 i dodał, że w pełni akceptuje zawartą w niej
wykładnię przepisów prawa. Uchwała ta jednak, w ocenie Sądu, nie poru-
sza, ,,bo z racji treści pytania poruszana być nie mogła", kwestii właściwości
rzeczowej sądów powszechnych w sprawach, w których przewód sądowy
nie został rozpoczęty przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej,
czyli przez dniem 12 lipca 2007 r. Zagadnienie prawne wymagające za-
sadniczej wykładni ustawy wiązać się ma, skrótowo rzecz ujmując, z wąt-
pliwościami Sądu co do tego, czy względy celowościowe, korespondujące
z ekonomiką postępowania, przywoływane przez Sąd Najwyższy we
wspomnianej wyżej uchwale, jako przemawiające za właściwością rzeczo-
wą sądów rejonowych w sprawach, w których postępowania były zaawan-
sowane, determinują tę właściwość także w sprawach, w których przewód
sądowy nie został rozpoczęty. Wątpliwości te wynikają, z jednej strony, z
tego, że według Sądu Najwyższego, zasada petryfikacji właściwości rze-
czowej doznaje jednak ograniczeń, a przesądzenie właściwości rzeczowej
sądu rejonowego, niezależnie od fazy postępowania, utrwalałoby stan
przejściowy, w którym do rozpoznania tych samych kategorii czynów były-
by właściwe sądy różnych szczebli, z drugiej zaś strony, różnicowanie wła-
ściwości rzeczowej sądu, w zależności od fazy prowadzonego przed są-
dem postępowania, prowadziłoby do nierówności stron procesowych wo-
bec prawa. Rozwijając argumentację przemawiającą za drugim ze wskaza-
nych stanowisk, Sąd odwołał się do ugruntowanego orzecznictwa Sądu
Apelacyjnego w S. i w następstwie obszernego wywodu stwierdził, że wła-
ściwość sądu nie może zależeć od woli stron lub sądu. Zauważył również,
że żaden z przepisów ustawy nowelizującej z dnia 29 marca 2007 r. nie
różnicuje właściwości sądu w zależności od fazy postępowania przed są-
dem, a jedyną cezurą, wynikającą z art. 6a tej noweli, jest data wpływu aktu
oskarżenia do sądu. Na zakończenie swoich rozważań Sąd Okręgowy wy-
wiódł, że, w jego ocenie, wprowadzenie wspomnianego art. 6a nie miało
służyć ekonomice postępowania, ale zmierzało do wyeliminowania dowol-
ności w zakresie właściwości sądu, wynikającej z woli, czy to sądu prowa-
dzącego sprawę, czy też stron procesowych. Należy więc kierować się wy-
łącznie wykładnią gramatyczną tego przepisu, bowiem jest on jasny i jed-
noznaczny. Przyjęcie, że nie ma on żadnego znaczenia prawnego prowa-
dzi do tego, że istnieje przepis zbędny i niemający zastosowania w żadnej
sytuacji, co pozostaje w sprzeczności z założeniem racjonalności ustawo-
dawcy.
Prokurator Prokuratury Krajowej, w pisemnym stanowisku złożonym
do akt sprawy, wniósł o odmowę podjęcia uchwały albowiem przywoływany
przez Sąd Okręgowy przepis art. 6 ustawy z dnia 29 marca 2007 r. nie mo-
że mieć znaczenia dla ustalania reguł intertemporalnych w zakresie wła-
ściwości rzeczowej sądów, a ponadto przedstawione zagadnienie prawne
zostało już jednoznacznie rozstrzygnięte w uchwale Sądu Najwyższego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Jak trafnie dostrzeżono w pisemnym stanowisku prokuratora Proku-
ratury Krajowej, w sprawie brak jest podstaw do podjęcia przez Sąd Naj-
wyższy uchwały w trybie art. 441 § 1 k.p.k. Wiąże się to, w pierwszej kolej-
ności, z błędnym założeniem Sądu Okręgowego w S., że wykładnia treści
art. 6 ustawy z dnia 29 marca 2007 r. o zmianie ustawy o prokuraturze,
ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.
U. Nr 64, poz. 432) może mieć znaczenie dla ustalenia reguł intertemporal-
nych w zakresie właściwości rzeczowej sądów po wejściu w życie wskaza-
nej ustawy. Po wtóre, sformułowany przez Sąd Okręgowy problem prawny
został już jednoznacznie rozstrzygnięty przez Sąd Najwyższy w uchwale z
dnia 19 grudnia 2007 r., I KZP 38/07, OSNKW 2007, z. 12, poz. 87 i w po-
stanowieniu z dnia 20 marca 2008 r., I KZP 42/07, OSNKW 2008, z. 5. poz.
33. Trzeba przy tym zauważyć, że treść opisanej uchwały była znana Są-
dowi Okręgowemu w S., który przyznając tę okoliczność, zaakceptował
nadto rezultaty dokonanej przez Sąd Najwyższy wykładni. Po trzecie, lektu-
ra uzasadnienia postanowienia Sądu Okręgowego zdaje się wskazywać,
że zawarte w pytaniu prawnym wątpliwości mają w istocie charakter pozor-
ny, bowiem Sąd - mając już wypracowane stanowisko w zakresie reguł in-
tertemporalnych związanych z właściwością rzeczową sądu, zgodne z
ugruntowanym orzecznictwem Sądu Apelacyjnego w S. - dąży jedynie do
uzyskania od Sądu Najwyższego potwierdzenia zaprezentowanego sposo-
bu rozumowania. Wreszcie po czwarte, odpowiedź na zawarte w postano-
wieniu Sądu Okręgowego w S. zagadnienie prawne nie ma znaczenia dla
rozstrzygnięcia wniesionego środka odwoławczego. W wypadku, gdy sąd
wyższego rzędu, działający na podstawie art. 35 § 1 k.p.k., stwierdził swoją
niewłaściwość rzeczową i przekazał sprawę do rozpoznania sądowi niż-
szego rzędu, sąd ten jest związany tym stanowiskiem, chyba że w toku
dalszego postępowania ujawniły się nowe, istotne okoliczności, mające
znaczenie w kwestii właściwości, co w rozważanej sprawie nie miało jed-
nak miejsca (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 października
1991 r., I KZP 24/91, OSNKW 1992, z. 1-2, poz. 9). O wiążącym charakte-
rze takiego orzeczenia decyduje powaga rzeczy osądzonej, odnosząca się
również do postanowień w kwestii właściwości. Mając to na względzie Sąd
Okręgowy powinien rozważyć potrzebę wydania na podstawie art. 17 § 1
pkt 7 k.p.k. postanowienia o umorzeniu postępowania w przedmiocie wła-
ściwości.
Nieprecyzyjna technika legislacyjna, którą posłużył się ustawodawca
uchwalając ustawę z dnia 29 marca 2007 r. o zmianie ustawy o prokuratu-
rze, ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. Nr 64, poz. 432), a następnie niefortunna próba wyjaśnienia wątpli-
wości wiążących się z właściwością rzeczową sądów, podjęta w ustawie z
dnia 23 sierpnia 2007 r. zmieniającej wskazaną wyżej ustawę (Dz. U. Nr
178, poz. 1250), która wątpliwości te tylko pomnożyła, doprowadziły do
rozbieżności w orzecznictwie sądów powszechnych. Sformułowane przez
Sąd Okręgowy pytanie prawne, niezależnie od braku podstaw do podjęcia
przez Sąd Najwyższy uchwały, jest próbą rozwiązania problemu poprzez
wykładnię sprowadzającą się do oceny wpływu przepisów art. 6 i 6a ustawy
nowelizującej procedurę karną na właściwość rzeczową sądów. Przywołu-
jąc art. 6 ustawy z dnia 29 marca 2007 r., Sąd Okręgowy w S. w ogóle nie
uzasadnił swego przekonania, że regulacja zawarta w tym przepisie może
mieć jakiekolwiek znaczenie dla ustalenia reguł intertemporalnych w zakre-
sie właściwości rzeczowej sądów po wejściu w życie tej ustawy. Zważyw-
szy na tę okoliczność oraz na fakt, że z wywodów Sądu wynika, że zna
treść uchwały Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2007 r., I KZP 38/07 i
akceptuje zawarte w niej argumenty, należy skoncentrować się na najistot-
niejszych kwestiach. Nie istnieje jakikolwiek racjonalny powód, by występu-
jące w treści art. 6 ustawy sformułowanie ,,postępowanie toczy się" odnosić
- poza ,,kinetyką", także do ,,statyki" procesu. Odsyłając do utrwalonego
orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz poglądów piśmiennictwa (por. m.in.
uchwała z dnia 19 grudnia 2007 r., I KZP 38/07, OSNKW 2007, z. 12, poz.
87; postanowienie z dnia 20 marca 2008, I KZP 42/07, OSNKW 2008, z. 5,
poz. 33; uchwała 7 sędziów z dnia 30 września 1998 r., I KZP 14/98,
OSNKW 1998, z. 9-10, poz. 42; uchwała z dnia 21 października 2003 r., I
KZP 27/03, OSNKW 2003, z. 11-12, poz. 90, postanowienie z dnia 3
kwietnia 2006 r., II KK 157/05, OSNKW 2006, z. 6, poz. 58; P. Hofmański,
E. Sadzik, K. Zgryzek: Kodeks postępowania karnego, Komentarz, tom III,
Warszawa 2007, s. 861) stwierdzić zatem należy, że z omawianego prze-
pisu wcale nie wynika rozstrzygnięcie problemu właściwości rzeczowej są-
du po wejściu w życie ustawy z dnia 29 marca 2007 r. w stosunku do
spraw, które wpłynęły do sądu przed dniem 12 lipca 2007 r. Inaczej mó-
wiąc, art. 6 ustawy nowelizacyjnej wskazuje to ,,jak sądzić", a nie ,,kto ma
sądzić" - jaki sąd i przy jakiej obsadzie ma sprawę rozpoznać.
Podstawą do ustalenia reguł właściwości rzeczowej sądów w związku
z wejściem w życie ustawy z dnia 29 marca 2007 r. nie jest też art. 6a, do-
dany do tej ustawy kolejną ustawą nowelizacyjną z dnia 23 sierpnia 2007 r.
Stanowisko Sądu Okręgowego w S. nie jest konsekwentne. Z jednej strony
deklaruje znajomość i akceptację dla uchwały Sądu Najwyższego z dnia 19
grudnia 2007 r., I KZP 38/07, w której wywiedziono, że omawiany przepis
nie ma żadnego znaczenia normatywnego, z drugiej natomiast upatruje
rozstrzygnięcia właśnie w treści tego przepisu wskazując w uzasadnieniu
swego postanowienia, że stanowisko Sądu Najwyższego prowadzi do sy-
tuacji, w której istnieje niemający zastosowania, zbędny przepis, co pozo-
staje w sprzeczności z założeniem racjonalności ustawodawcy. Pogląd
powyższy, jak się wydaje, wiąże się z niezbyt uważnym zapoznaniem się z
uzasadnieniem uchwały Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2007 r. Po-
dzielając argumentację zawartą w tym orzeczeniu, powtórzoną następnie w
postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 2008 r., I KZP 42/07,
trzeba przypomnieć jedynie kwestie o znaczeniu zasadniczym. O tym, że
przepis art. 6a nie mógł stanowić podstawy prawnej podejmowania decyzji
procesowych w przedmiocie właściwości rzeczowej sądów w związku z
wejściem w życie ustawy z dnia 29 marca 2007 r., w okresie od dnia 12 lip-
ca 2007 r. (data wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 29 marca 2007 r.)
do dnia 27 września 2007 r. (data wejścia w życie przepisów nowelizacyj-
nych) przesądza już sam fakt, że w tym okresie przepis ten w ogóle nie
obowiązywał. Rozwiązania intertemporalne zawarte w ustawie z dnia 29
marca 2007 r., po wejściu w życie z dniem 12 lipca 2007 r., pociągały za
sobą zasadnicze wątpliwości co do reguł określania właściwości rzeczowej
sądów. Intencją uchwalenia ustawy nowelizacyjnej z dnia 23 sierpnia 2007
r., czego dowodzi uzasadnienie projektu ustawy (zob. druk nr 2033 Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej V kadencji), było jedynie usunięcie tych wątpli-
wości przez wskazanie, że jeżeli na podstawie nowelizowanej ustawy na-
stąpiła zmiana właściwości sądu, orzeka sąd właściwy w dniu wniesienia
aktu oskarżenia, a nie zmiana stanu normatywnego wprowadzonego usta-
wą z dnia 29 marca 2007 r. Sam ustawodawca uznał więc, że przepis art.
6a noweli sierpniowej, będący przepisem przechodnim, nie może działać
ex nunc, skoro zmiany właściwości, wywołane wejściem w życie ustawy z
dnia 29 marca 2007 r., nastąpiły w dniu 12 lipca 2007 r. Gdyby zatem
ustawodawca zamierzał inaczej, niż nastąpiło to w dniu 12 lipca 2007 r.,
uregulować kwestię właściwości sądów, to znowelizowałby treść przepisów
Kodeksu postępowania karnego dotyczących właściwości sądów, a nie
treść przepisów wprowadzających ustawę z dnia 29 marca 2007 r. W
związku z tym powtórzyć należy w ślad za uchwałą Sądu Najwyższego z
dnia 19 grudnia 2007 r., że ,,ustawę z dnia 23 sierpnia 2007 r. można
uznać co najwyżej za nieudolną próbę bardziej precyzyjnego wyrażenia już
wcześniej (a więc w ustawie z dnia 29 marca 2007 r.) określonej reguły pe-
tryfikacji właściwości. Można więc, jak to czynią niektórzy, przyjąć, że
uchwalenie przepisu art. 6a miało charakter <> a nie norma-
tywny."
W związku z tym, że przepisy art. 6 i 6a ustawy z dnia 29 marca 2007
r. nie mogą stanowić podstawy do podjęcia decyzji, czy w związku z wej-
ściem w życie tej ustawy nastąpiła petryfikacja właściwości rzeczowej są-
dów, a nadto przepisy te nie mogą stanowić podstawy ustalenia, jakie eta-
py postępowania są objęte ewentualną petryfikacją, stwierdzić należy, że
we wskazanym zakresie istnieje luka prawna. Nie ma ona jednak charakte-
ru aksjologicznego, wynikającego z zamierzenia ustawodawcy wprowa-
dzenia reguły bezpośredniego stosowania nowej ustawy. Ewentualności
takiej sprzeciwia się zarówno treść art. 6a, jak i uzasadnienie projektu
ustawy nowelizującej z dnia 23 sierpnia 2007 r. Zmiana ustawy z dnia 29
marca 2007 r. dowodzi, że ustawodawcy od początku przyświecał zamysł
objęcia kwestii właściwości sądu regułą dalszego obowiązywania dotych-
czasowego prawa. Takie rozumienie art. 6a eliminuje zastrzeżenie Sądu
Okręgowego w S. dotyczące sprzeczności poglądu o braku normatywnego
charakteru tego przepisu z zasadą racjonalności ustawodawcy.
Stwierdzenie istnienia luki prawnej, niemającej jednak charakteru ak-
sjologicznego, pozwala, zważywszy na racje celowościowe, na sięgnięcie
przy dokonywaniu wykładni przepisów intertemporalnych ustawy z dnia 29
marca 2007 r. do analogii z art. 7 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Prze-
pisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 556
ze zm.). Wobec tego, że Sąd Najwyższy w obecnym składzie podziela sta-
nowisko i argumentację Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z dnia 19
grudnia 2007 r. i postanowieniu z dnia 20 marca 2008 r., zbędne jest po-
wtarzanie całości szczegółowych rozważań, które doprowadziły do wnio-
sków zawartych we wskazanych orzeczeniach. Wystarczy jedynie wska-
zać, że skoro na gruncie art. 7 przepisów wprowadzających Kodeks po-
stępowania karnego zastosowanie znalazła w obszarze ,,statyki" procesu
reguła petryfikacji właściwości sądu, to zważywszy, że racje leżące u pod-
staw tej regulacji nie uległy przewartościowaniu po wejściu w życie noweli z
dnia 29 marca 2007 r., nie ma podstaw by twierdzić, przy zastosowaniu
wykładni per analogiam, że w dniu wejścia w życie tej ostatniej ustawy,
kwestia właściwości sądu nie została poddana regule dalszego obowiązy-
wania dotychczasowego prawa, mimo że zasada petryfikacji nie została w
przepisach noweli marcowej wyrażona jednoznacznie w odniesieniu do
znowelizowanych przepisów dotyczących ,,statyki" procesu.
Na koniec należy odnieść się do wątpliwości Sądu występującego z
pytaniem prawnym dotyczących tego, czy reguła petryfikacji właściwości
sądu nie doznaje ograniczenia w sytuacji, gdy przewód sądowy nie został
jeszcze rozpoczęty. Wątpliwości te ocenić należy jako całkowicie nieza-
sadne, bowiem - wbrew stanowisku Sądu - kwestia ta została jedno-
znacznie wyjaśniona w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2007
r. (argumentacja związana z tym zagadnieniem została powtórzona także
w uzasadnieniu postanowienia z dnia 20 marca 2008 r.). W świetle przeko-
nywających wywodów zawartych we wspomnianej uchwale, stosowanie
reguły petryfikacji właściwości sądu ograniczone zostało do postępowania
pierwszoinstancyjnego. Oznacza to, że o ile rozpoznający środek odwo-
ławczy sąd okręgowy dojdzie do przekonania o konieczności wydania
orzeczenia kasatoryjnego, to, po uchyleniu zaskarżonego orzeczenia,
przekazuje sprawę sądowi właściwemu według znowelizowanego brzmie-
nia przepisu, a więc niekiedy, także sądowi okręgowemu, orzekającemu
jako sąd pierwszej instancji. Stanowisko to wynika z tego, że z chwilą za-
kończenia postępowania w danej instancji ustają wszelkie zagrożenia dla
efektywności postępowania związane z funkcjonowaniem reguły bezpo-
średniego stosowania nowego prawa, tracą zatem rację bytu argumenty
przemawiające za stosowaniem reguły petryfikacji właściwości. Ponadto,
aczkolwiek wyrok kasatoryjny sądu odwoławczego nie może być traktowa-
ny jako akt oskarżenia inicjujący postępowanie jurysdykcyjne, z czym prze-
pis art. 7 przepisów wprowadzających Kodeks postępowania karnego wią-
że skutki dla ustalenia właściwości rzeczowej, jednakże wyrok ten inicjuje
na nowo postępowanie pierwszoinstancyjne, które ma nastąpić już po za-
kończeniu wcześniejszych etapów postępowań: głównego i odwoławczego.
Ograniczenie to, z oczywistych względów, nie może dotyczyć sytuacji
przedstawionej w pytaniu Sądu Okręgowego w S. Z treści art. 7 przepisów
wprowadzających Kodeks postępowania karnego wynika, że decydujące
dla oceny właściwości rzeczowej sądu jest wniesienie aktu oskarżenia,
wówczas bowiem proces wkracza w fazę postępowania sądowego. Skoro
wynikająca z tego przepisu reguła petryfikacji właściwości sądu ma zasto-
sowanie w drodze analogii do ustawy z dnia 29 marca 2007 r., to nie spo-
sób racjonalnie wywodzić, że z powodów celowościowych kryterium decy-
dującym o właściwości sądu ma być zaawansowanie postępowania sądo-
wego, a nie wniesienie aktu oskarżenia. Przyjęcie odmiennego stanowiska
oznaczałoby, że właściwość sądu zależy nie od pociągającego za sobą
skutki prawne zdarzenia w postaci wniesienia aktu oskarżenia, inicjującego
postępowanie sądowe, a od stopnia zaawansowania procesu, który może
być zależny m.in. od decyzji sądu, sędziego, organów sądu, stron, czy też
okoliczności obiektywnych uniemożliwiających rozpoczęcie przewodu są-
dowego. Stanowisko to mogłoby prowadzić w konsekwencji do nierówności
stron procesowych wobec prawa (w sprawie, w której akt oskarżenia wpły-
nął do sądu wcześniej, organem właściwym do jej rozpoznania mógłby
okazać się sąd wyższego rzędu) oraz do naruszenia zasady efektywności
postępowania (np. wówczas, gdy zmiana właściwości sądu wiązała się z
faktem, że do otwarcia przewodu sądowego nie doszło z powodu zależnej
od sądu przewlekłości postępowania).
Podsumowując stwierdzić zatem należy, że reguła petryfikacji wła-
ściwości sądu, która ma zastosowanie w związku z wejściem w życie prze-
pisów ustawy z dnia 29 marca 2007 roku o zmianie ustawy o prokuraturze,
ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.
U. Nr 64, poz. 432), powoduje, że sąd właściwy rzeczowo do rozpoznania
sprawy według przepisów obowiązujących przed zmianą stanu prawnego,
począwszy od chwili wniesienia aktu oskarżenia, zachowuje swą właści-
wość do zakończenia sprawy w danej instancji - analogia do art. 7 przepi-
sów wprowadzających Kodeks postępowania karnego z 1997 r.