POSTANOWIENIE Z DNIA 24 LUTEGO 2006 R.
I KZP 55/05


Zakaz stosowania przepisu art. 84 § 1 k.k. określony w § 2 tego
przepisu, obowiązuje wyłącznie w sytuacji orzeczenia środka karnego za-
kazu prowadzenia pojazdów na podstawie art. 42 § 2 lub 3 k.k., a nie
obejmuje wypadków orzeczenia kary dodatkowej takiego zakazu na pod-
stawie art. 38 pkt 4 k.k. z 1969 r.

Przewodniczący: sędzia SN S. Zabłocki.
Sędziowie SN: P. Hofmański (sprawozdawca), W. Płóciennik.
Prokurator Prokuratury Krajowej: A. Herzog.

Sąd Najwyższy w sprawie Tadeusza S., po rozpoznaniu przedsta-
wionego na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. przez Sąd Okręgowy w Ł., posta-
nowieniem z dnia 2 listopada 2005 r., zagadnienia prawnego wymagające-
go zasadniczej wykładni ustawy:

,,Czy do rozpoznania wniosku o uznaniu za wykonany środka karnego za-
kazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, prawomocnie orzeczonego
przed dniem 1 września 1998 r. wobec sprawcy będącego w stanie nie-
trzeźwości, mają zastosowanie zasady określone w art. 84 § 1 i 2 k.k., czy
też określone w art. 89 k.k. z 1969 r., w kontekście przepisu art. 4 § 1 k.k. i
art. 12 § 2, art. 14 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Przepisy wprowadza-
jące Kodeks Karny (Dz. U. Nr 88, poz. 554 z późn. zm.)".

p o s t a n o w i ł odmówić podjęcia uchwały.

U Z A S A D N I E N I E

Przedstawione Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne wyłoniło
się na tle następującej sytuacji procesowej.
Wyrokiem Sądu Rejonowego w Ł. z dnia 16 listopada 1994 r., skaza-
no Tadeusza S. za popełnienie przestępstwa określonego w art. 145 § 2 i
3 k.k. z 1969 r., między innymi na karę dodatkową 10 lat zakazu prowa-
dzenia pojazdów mechanicznych, na podstawie art. 43 § 2 k.k. z 1969 r.
W dniu 6 maja 2005 r. obrońca skazanego wystąpił z wnioskiem o
uznanie kary dodatkowej za wykonaną,na podstawie art. 89 k.k. z 1969 r. w
zw. z art. 4 § 1 k.k., ponieważ skazany odbył już połowę tej kary, a spełnio-
ne zostały także pozostałe przesłanki określone w art. 89 k.k. z 1969 r.,
który jako korzystniejszy dla sprawcy niż art. 84 k.k. powinien być zastoso-
wany w sprawie.
Sąd Rejonowy w Ł. nie uwzględnił tego wniosku, postanowieniem z
dnia 21 września 2005 r. przyjmując, że w sprawie ma zastosowanie art. 84
§ 2 k.k., który wyklucza wcześniejsze uznanie za wykonany środka karne-
go, jeżeli został on wymierzony na podstawie art. 42 § 2 k.k. z 1969 r. Tym
samym Sąd Rejonowy nie zastosował w sprawie art. 4 § 1 k.k. uznając, że
zachodzą wątpliwości co do tego, czy należy stosować prawo nowe czy też
poprzednio obowiązujące, i w związku z tym, należy orzec po myśli art. 12
§ 2 przepisów wprowadzających Kodeks karny.
Postanowienie to zostało poddane kontroli instancyjnej na skutek za-
żalenia obrońcy skazanego. Rozpoznając to zażalenie Sąd Okręgowy w Ł.
doszedł do przekonania, że w sprawie wyłoniło się zagadnienie prawne
wymagające zasadniczej wykładni ustawy i przedstawił je do rozstrzygnię-
cia Sądowi Najwyższemu na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. Wątpliwość swo-
ją Sąd Okręgowy obszernie uzasadnił, dochodząc do przekonania, że w
sprawie rysuje się alternatywa pomiędzy zastosowaniem art. 84 § 1 i 2 k.k.,
albo też zastosowaniem art. 89 k.k. z 1969 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. Swoje
wywody poświęcił kwestii stosowania w zastanym układzie procesowym
reguł intertemporalnych, koncentrując się na zagadnieniu odnoszenia za-
sady określonej w art. 4 § 1 k.k. do przepisów o charakterze karnowyko-
nawczym oraz ewentualnej analogii do art. 14 pkt 2 przep. wprow. k.k., do-
strzegając, że brak jest w tych przepisach reguł intertemporalnych odno-
szących się do kwestii wykonywania kar dodatkowych prawomocnie orze-
czonych przed dniem wejścia w życie nowych kodyfikacji karnych i nie wy-
konanych do tegoż dnia.
W ocenie Sądu Najwyższego wszystkie te rozważania są na tle roz-
poznawanej sprawy zbędne. W sprawie wcale nie rysuje się alternatywa
wskazana w przedstawionym do rozstrzygnięcia zagadnieniu prawnym, co
przesądza o tym, że zagadnienie to nie wymaga zasadniczej wykładni
ustawy w rozumieniu art. 441 § 1 k.p.k.
Punktem wyjścia jest założenie, że po wejściu w życie Kodeksu kar-
nego i Kodeksu karnego wykonawczego stosuje się przepisy tych kodek-
sów, chyba że ustawa stanowi inaczej (por. art. 4 § 1 k.k. i art. 243 § 1
k.k.w.). Wyjątek od tej reguły dotyczy sytuacji, w której ustawa poprzednio
obowiązująca jest względniejsza dla sprawcy, co jednak w układzie wystę-
pującym w rozpoznawanej sprawy nie ma miejsca. Reguły uznania za wy-
konane środków karnych, określone w art. 84 § 1 k.k., są przecież dokład-
nie takie same, jak reguły uznania za wykonane kar dodatkowych, określo-
ne w art. 89 k.k. z 1969 r., pomimo nieco odmiennych redakcji tych przepi-
sów. Dla oceny względności wchodzących tu w grę podstaw decyzji sądu
nie może mieć zaś znaczenia treść art. 84 § 2 k.k., albowiem ten przepis
odnosi się jedynie do środków karnych orzeczonych na podstawie art. 41 §
1a, art. 41a § 3 oraz art. 42 § 2 lub 3. Przepis ten, jako odnoszący się do
środków karnych orzeczonych na podstawie wskazanych w nim enumera-
tywnie przepisów Kodeksu karnego, nie może mieć zastosowania do kar
dodatkowych, orzeczonych na podstawie przepisów Kodeksu karnego z
1969 r. Taka interpretacja miałaby wszelkie cechy wykładni rozszerzającej,
dokonywanej na niekorzyść skazanego, i to polegającej na odejściu od wy-
kładni językowej art. 84 § 2 k.k. Nie jest kwestią przypadku to, że ustawo-
dawca w tym przepisie stanowi o środkach karnych orzeczonych na pod-
stawie art. 42 § 2 lub 3 k.k., nie zaś o środkach orzeczonych wobec spraw-
cy, o którym mowa w art. 42 § 2 lub 3 k.k. (jak np. w art. 78 § 1 k.k.), czy
też o środkach orzeczonych w warunkach, o których mowa w art. 42 § 2
lub 3 k.k. (jak np. w art. 64 § 2 k.k.). Tak więc, zakaz stosowania przepisu
art. 84 § 1 k.k. określony w § 2 tego przepisu, obowiązuje wyłącznie w sy-
tuacji orzeczenia środka karnego zakazu prowadzenia pojazdów na pod-
stawie art. 42 § 2 lub 3 k.k., a nie obejmuje wypadków orzeczenia kary do-
datkowej takiego zakazu na podstawie art. 38 pkt 4 k.k. z 1969 r.
Godzi się przy tym zauważyć, że jedynie przy wskazanym powyżej
rozumieniu treści art. 84 k.k. za usprawiedliwione można uznać pominięcie
w art. 14 przep. wprow. k.k., kwestii wykonywania po wejściu w życie Ko-
deksu karnego kar dodatkowych, orzeczonych na podstawie przepisów po-
przednio obowiązującego Kodeksu z 1969 r.
Ponieważ odrzucenie dopuszczalności rozszerzającej wykładni art.
84 § 2 k.k. dezaktualizuje zagadnienie prawne przedstawione Sądowi Naj-
wyższemu do rozstrzygnięcia, orzeczono jak w postanowieniu.