POSTANOWIENIE Z DNIA 15 GRUDNIA 2005 R.
I KZP 46/05


Wpis do wykazu, o którym mowa w art. 49a § 2 zd. 2 k.k., ma charak-
ter konstytutywny.

Przewodniczący: Prezes SN L. Paprzycki.
Sędziowie SN: K. Cesarz (sprawozdawca), W. Kozielewicz.
Prokurator Prokuratury Krajowej: A. Herzog.

Sąd Najwyższy w sprawie Krzysztofa S., po rozpoznaniu, przedsta-
wionego na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. przez Sąd Okręgowy w Z., posta-
nowieniem z dnia 4 października 2005 r., zagadnienia prawnego wymaga-
jącego zasadniczej wykładni ustawy:

,,Czy wpis do wykazu, o którym mowa w art. 49 a § 2 k.k. zd. drugie, jest
wystarczający do zasądzenia na rzecz tego podmiotu nawiązek i świad-
czeń pieniężnych, czy też niezbędne jest opublikowanie tego wykazu w
formie obwieszczenia w Dzienniku Urzędowym Ministra Sprawiedliwości
(art. 49a § 2 k.k. zd. ostatnie)".

p o s t a n o w i ł odmówić podjęcia uchwały.


U Z A S A D N I E N I E

Sąd Okręgowy w Z. wystąpił z przedstawionym wyżej pytaniem
prawnym w następującej sytuacji procesowej.
Sąd Rejonowy w T. wyrokiem z dnia 20 czerwca 2005 r., uznawszy
Krzysztofa S. za winnego dokonania czynu z art. 178a § 2 k.k., między in-
nymi orzekł od oskarżonego na podstawie art. 49 § 2 k.k. świadczenie pie-
niężne w kwocie 100 zł na rzecz Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Reha-
bilitacji i Pomocy Poszkodowanym w Wypadkach Komunikacyjnych w Z.
Wyrok ten zaskarżył prokurator, zarzucając obrazę przepisów prawa
materialnego w postaci art. 49 § 2 k.k. przez orzeczenie świadczenia pie-
niężnego na rzecz organizacji, która nie widnieje w wykazie stanowiącym
załącznik do obwieszczenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 4 marca 2005
r. w sprawie wykazu instytucji, organizacji społecznych, fundacji i stowarzy-
szeń, o których mowa w art. 47 k.k. i art. 49 k.k., opublikowanym w Dzien-
niku Urzędowym Ministra Sprawiedliwości nr 2 z 2005 r., poz. 6.
Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez zasądzenie
świadczenia pieniężnego na rzecz organizacji podanej w tym wykazie.
Na rozprawie w dniu 4 października 2005 r., przed przekazaniem za-
gadnienia do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu, Sąd odwoławczy uzu-
pełnił przewód sądowy o decyzję Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 lipca
2005 r. DNWO I 528-261/05, podjętą na podstawie art. 104 § 1 k.p.a. oraz
art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 8 października 2004 r. o zmianie ustawy - Ko-
deks karny i ustawy - Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 243, poz.
2426), o wpisaniu Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Rehabilitacji i Pomo-
cy Poszkodowanym w Wypadkach Komunikacyjnych, do wykazu instytucji,
organizacji społecznych, fundacji i stowarzyszeń, o których mowa w art. 47
i 49 k.k.
Rozpoznając apelację, Sąd Okręgowy ,,powziął wątpliwość w przed-
miocie charakteru publikacji wykazu, o którym mowa w art. 49a § 2 k.k., w
Dzienniku Urzędowym Ministra Sprawiedliwości", na kanwie której sformu-
łował przedstawione zagadnienie prawne.
Prokurator Prokuratury Krajowej wniósł o odmowę podjęcia uchwały.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Na wstępie zauważyć należy zbyt szeroki zakres sformułowanego
pytania. Obejmuje ono również nawiązkę, mimo że żadna kwestia prawna,
dotycząca tego środka karnego, nie wyłoniła się przy rozpoznawaniu ape-
lacji. Przede wszystkim jednak, warunkiem wystąpienia w trybie art. 441 §
1 k.p.k. jest konieczność dokonania zasadniczej wykładni ustawy. Taka
wykładnia wchodzi w rachubę jedynie w odniesieniu do niejasno lub wadli-
wie zbudowanych przepisów prawnych, które z tych powodów mogą być
rozbieżnie interpretowane i, co za tym idzie, stosowane. Zawężanie prawa
Sądu Najwyższego do autorytatywnej wykładni wynika z samodzielności
jurysdykcyjnej sądu rozpoznającego sprawę (art. 8 § 1 k.p.k.). Zasada ta
ulega ograniczeniu w razie udzielenia odpowiedzi na zagadnienie prawne,
ponieważ uchwała Sądu Najwyższego jest w danej sprawie wiążąca (art.
441 § 3 k.p.k.).
W niniejszej sprawie nie ma potrzeby takiej ingerencji, ponieważ in-
terpretacja art. 49a § 2 k.k., w poddanym rozważeniu zakresie, nie nastrę-
cza obiektywnych trudności. Norma zawarta w zdaniu pierwszym art. 49a §
2 k.k., co do świadczenia pieniężnego orzekanego w razie skazania
sprawcy za przestępstwo określone w art. 178a k.k., odsyła m. in. do art.
49 § 2 k.k., a ten z kolei do art. 47 § 3 k.k. To odesłanie, służące osiągnię-
ciu skrótowości tekstu, powinno skupić uwagę Sądu odwoławczego na tym
ostatnim przepisie, bowiem w jego treści znajduje się odpowiedź na posta-
wione pytanie. Warunkiem koniecznym, a zarazem wystarczającym, orze-
czenia świadczenia pieniężnego, wymienionego w art. 39 pkt 7 k.k., jest
uprzednie wpisanie uprawnionego podmiotu (instytucji, stowarzyszenia,
fundacji lub organizacji społecznej) do wykazu prowadzonego przez Mini-
stra Sprawiedliwości. Do takiego wniosku prowadzi nie tylko wykładnia ję-
zykowa przepisu art. 47 § 3 k.k., ale również znaczenie prawne użytego w
tym przepisie pojęcia ,,wpis". Minister Sprawiedliwości, jako organ admini-
stracji publicznej, załatwia sprawy przez wydanie decyzji (art. 104 § 1
k.p.a.). Decyzja uwzględniająca wniosek zainteresowanego podmiotu o
wpisaniu go do wykazu, o którym mowa w art. 49a § 2 k.k., ma normatyw-
ne umocowanie również w treści art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 8 października
2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny i ustawy - Kodeks karny wyko-
nawczy (Dz. U. Nr 243, poz. 2426). Dlatego decyzja o wpisie nie jest tylko
czynnością władczą, ale również ma charakter konstytutywny (na temat
natury wpisów dokonywanych przez organy administracji publicznej zob. T.
Stawecki: Rejestry publiczne. Funkcje instytucji, Warszawa 2005, s. 62-71,
89, 91-92). Wpis do wykazu (mówiąc językiem użytym w art. 49a § 2 zd. 2
k.k.) tworzy więc prawo podmiotu do orzekania na jego rzecz świadczenia
pieniężnego wymienionego w art. 39 pkt 7 k.k. Publikowanie wykazu, mimo
że następuje w formie obwieszczenia, nie spełnia takiej roli. Publikowanie
realizuje funkcję informacyjną rejestrów publicznych, do których zaliczyć
należy omawiany wykaz (zob. T. Stawecki, op. cit., s. 28-30, 42-43). Usta-
wodawca nie bez powodu (zasada racjonalności ustawodawcy) określił w
art. 49a § 2 k.k., że ,,wykaz jest publikowany", a nie ogłaszany. Termin
,,ogłaszanie" wiązany jest przede wszystkim z czynnością urzędowego
podania treści aktu normatywnego do wiadomości publicznej (S. Wronkow-
ska: Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa, Poznań 2003, s. 124).
To ogłoszenie aktu normatywnego warunkuje jego wejście w życie (art. 88
ust. 1 Konstytucji RP, zob. także A. Redelbach: Wstęp do prawoznawstwa,
Toruń 1999, s. 188). Katalog źródeł powszechnie obowiązującego prawa
jest określony w Konstytucji i ma charakter zamknięty. Nie zawiera ob-
wieszczeń (art. 87 ust. 1). Przepis art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 20 lipca 2000
r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych
(Dz. U. z 2005 r. Nr 5, poz. 1606 ze zm.), wydany na podstawie art. 88 ust.
2 Konstytucji, określa, że w dziennikach urzędowych, o których mowa w
ust. 1 art. 12 tej ustawy, a więc i w Dzienniku Urzędowym Ministra Spra-
wiedliwości, publikuje się obwieszczenia. Podobnie stanowi art. 3 ust. 2
wskazanej wyżej ustawy z dnia 8 października 2004 r., a mianowicie, że
wykaz jest publikowany w formie obwieszczenia. O tym, że publikacja wy-
dana w formie obwieszczenia w Dzienniku Urzędowym Ministra Sprawie-
dliwości nie wywołuje skutków prawotwórczych, świadczy również, wynika-
jąca z tego ostatniego przepisu, rozbieżność czasowa między początkiem
prowadzenia wykazu a jego publikacją. Minister Sprawiedliwości prowadzi
wykaz od dnia ogłoszenia tej ustawy, tj. od dnia 15 listopada 2004 r., ale
miał obowiązek jego opublikowania dopiero po upływie 4 miesięcy od ogło-
szenia tej ustawy. Na realizację tylko funkcji informacyjnej wykazu wskazu-
je również nieregularność jego publikowania (patrz zd. ostatnie art. 49a § 2
k.k.). Wykluczone jest uzależnianie istnienia ustawowo przyznanego pod-
miotowi prawa (art. 47 § 3 k.k.) od czasu opublikowania źródła poznania
prawa; czasu wybranego arbitralnie przez organ administracji publicznej
(organ wykonawczy), a nie przez ustawodawcę. Podsumowując: jest oczy-
wiste, że tylko wpis do wykazu, o którym mowa w art. 49a § 2 zd. 2 k.k., ma
charakter konstytutywny. Dlatego opublikowanie tego wykazu (art. 49a § 2
zd. ostatnie k.k.) nie warunkuje orzekania świadczenia pieniężnego wymie-
nionego w art. 39 pkt 7 k.k., co oczywiście dotyczy także nawiązki (art. 47
k.k.).
Na marginesie należy zauważyć, że gdyby przed przekazaniem za-
gadnienia prawnego, w kręgu rozważań Sądu Okręgowego znalazła się
kwestia dopuszczalności konwalidacji braku określonego podmiotu na wy-
kazie prowadzonym przez Ministra Sprawiedliwości, przez wpisanie tego
podmiotu do wykazu w dniu 5 lipca 2005 r., mogłoby się okazać, że rów-
nież z tego powodu nie było przesłanek do wyłonienia się zagadnienia
prawnego.
Mając na względzie powyższe, należało odmówić podjęcia uchwały.