Postanowienie SN - I KZP 39/08
Izba:Izba Karna
Sygnatura:I KZP 39/08
Typ:Postanowienie SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego-Izba Karna i Wojskowa 2009/5/36
Data wydania:2009-03-26

POSTANOWIENIE Z DNIA 26 MARCA 2009 R.
I KZP 39/08

Nie wywołuje skutku procesowego w postaci wniesienia środka
odwoławczego oświadczenie procesowe strony przesłane w formie
dokumentu elektronicznego, zgodnie z wymogami ustawy z dnia 18
września 2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz. U. Nr 130, poz. 1450 ze
zm.), albowiem zarówno w procedurze wykroczeniowej, jak i w procedurze
karnej taka forma czynności procesowej nie jest przewidziana.

Przewodniczący: sędzia SN W. Kozielewicz.
Sędziowie: SN D. Świecki (sprawozdawca),
SA (del. do SN) E. Wildowicz.
Prokurator. Prokuratury Krajowej: W. Grzeszczyk.

Sąd Najwyższy w sprawie Piotra B., po rozpoznaniu w Izbie Karnej
na posiedzeniu, przekazanego na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. przez Sąd
Okręgowy w K., postanowieniem z dnia 11 grudnia 2008 r., zagadnienia
prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy:

,,Czy przesłanie do sądu pisma procesowego - apelacji w formie dokumen-
tu elektronicznego opatrzonego bezpiecznym podpisem elektronicznym
weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu o jakim
mowa w art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektro-
nicznym (Dz. U. z 2001 r. Nr 130, poz. 1450 ze zm.) czyni zadość, w kon-
tekście brzmienia art. 5 ust. 2 wskazanej ustawy, wynikającym z art. 105 §
1 k.p.s.w. i art. 119 § 1 k.p.k. w zw. z art. 38 § 1 k.p.s.w. wymogom formal-
nym apelacji, jako pisma procesowego."

p o s t a n o w i ł odmówić podjęcia uchwały.


U Z A S A D N I E N I E

Przedstawione Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne wyłoniło
się w następującej sytuacji procesowej.
Sąd Rejonowy w K. wyrokiem z dnia 3 września 2008 r. uznał Piotra
B. za winnego popełnienia wykroczeń z art. 90 k.w. i art. 65 § 2 k.w. i przy
zastosowaniu art. 9 § 2 k.w. wymierzył karę 300 zł grzywny. W dniu 5
września 2008 r. obwiniony złożył pisemny wniosek o sporządzenie i dorę-
czenie uzasadnienia wyroku, co nastąpiło w dniu 7 października 2008 r. W
dniu 14 października 2008 r. do elektronicznej skrzynki podawczej Sądu
Rejonowego w K. wpłynął w formie elektronicznej dokument adresowany
do Sądu Okręgowego w K. za pośrednictwem Sądu Rejonowego, zawiera-
jący oznaczenie jako autora Piotra B., sygnaturę akt sprawy, datę 14 paź-
dziernika 2008 r. oraz wskazanie, że jest to apelacja od wyroku, ,,albowiem
został wydany w wyniku licznych przestępstw". Z urzędowego poświadcze-
nia przedłożenia wynikało, że dokument przesłany w formie elektronicznej
został opatrzony bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym
przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu zgodnie z wymogiem
ustawy z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz. U. Nr
130, poz. 1450 ze zm.). Treść tego dokumentu w formie wydruku kompute-
rowego została załączona do akt sprawy. W dniu 23 października 2008 r.
przewodniczący Wydziału Sądu Rejonowego w K. po stwierdzeniu, że ape-
lacja odpowiada wymogom formalnym, zarządził jej przyjęcie, a następnie
akta zostały przesłane do Sądu Okręgowego w K. W dniu 25 listopada
2008 r. upoważniony sędzia Sądu Okręgowego wydał zarządzenie o wy-

znaczeniu rozprawy apelacyjnej. Na tej rozprawie Sąd Okręgowy w K. po-
wziął wątpliwości, które spowodowały przekazanie Sądowi Najwyższemu,
formułując przedstawione pytanie prawne. W uzasadnieniu postanowienia
zwrócono uwagę, że oprócz braku formalnego apelacji, tj. niewskazania
czego domaga się skarżący, za dyskusyjne w ocenie Sądu należy uznać,
czy wniesienie apelacji w postaci dokumentu elektronicznego, spełnia wy-
nikający z art. 105 § 1 k.p.s.w. wymóg pisemnej formy tego środka odwo-
ławczego, a to wobec treści art. 119 § 1 k.p.k. w zw. z art. 38 § 1 k.p.s.w.
Dlatego też Sąd Okręgowy dostrzegając konieczność wezwania obwinio-
nego do uzupełnienia braku formalnego apelacji przez wskazanie czego
się domaga, rozważał również zasadność wezwania go do uzupełnienia
braku formy pisemnej środka odwoławczego. Sąd Okręgowy stwierdził bo-
wiem, że dopiero gdy dojdzie do rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy
sformułowanego zagadnienia prawnego, możliwe będzie określenie fak-
tycznego zakresu uchybień formalnych apelacji, a co za tym idzie wezwa-
nie obwinionego do ich usunięcia. Zdaniem Sądu pytającego nie budzi na-
tomiast wątpliwości, że w świetle art. 105 § 1 k.p.s.w. istnieje wymóg za-
chowania formy pisemnej apelacji, jak również, iż zgodnie z recypowanym
art. 119 § 1 k.p.k. zachodzi konieczność własnoręcznego podpisania ape-
lacji, poza wyjątkiem wskazanym w art. 119 § 2 k.p.k. W ocenie Sądu
Okręgowego wątpliwości interpretacyjne wzbudza treść art. 5 ust. 2 ustawy
o podpisie elektronicznym, a mianowicie, czy przepis ten obejmuje zakre-
sem swojego normowania postępowanie w sprawach o wykroczenia z
uwagi na przepisy art. 105 § 1 k.p.s.w. i art. 119 § 1 k.p.k.
Prokurator Prokuratury Krajowej złożył wniosek o odmowę podjęcia
uchwały z uwagi na niespełnienie przesłanek z art. 441 § 1 k.p.k.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Stanowisko prokuratora Prokuratury Krajowej jest zasadne, albowiem
w rozpoznawanej sprawie nie zostały spełnione warunki do udzielenia od-

powiedzi na zadane pytanie prawne. Nie ma potrzeby ponownego powta-
rzania przesłanek wypracowanych w doktrynie i orzecznictwie Sądu Naj-
wyższego, od których spełnienia uzależnione jest podjęcie uchwały (zob.
na ten temat R.A. Stefański: Instytucja pytań prawnych do Sądu Najwyż-
szego w sprawach karnych, Kraków 2001, s. 252 i n.). Wystarczy na użytek
tej sprawy przypomnieć, że jedną z nich jest istnienie związku pomiędzy
zadanym pytaniem prawnym a rozstrzygnięciem sądu odwoławczego w
konkretnej sprawie. Innymi słowy od udzielonej odpowiedzi zależeć musi
treść orzeczenia sądu w związku z rozpoznawanym środkiem odwoław-
czym. Pytanie prawne nie może zatem dotyczyć problemu prawnego po-
wstałego przy okazji rozpoznawania środka odwoławczego i zmierzać do
wyjaśnienia wątpliwości, choćby zasadnych, ale nie związanych z przed-
miotem rozstrzygnięcia (por. R.A. Stefański, Instytucja.., op. cit., s. 352-
361, a także uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 26 lip-
ca 2007 r., I KZP 20/07, OSNKW 2007, z. 9, poz. 63). Wskazanego warun-
ku nie spełnia pytanie prawne Sądu Okręgowego w K. W zaistniałym ukła-
dzie procesowym Sąd ten nie rozpoznawał bowiem środka odwoławczego
wniesionego na decyzję procesową o odmowie przyjęcia apelacji (art. 429
k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.s.w.) albo o pozostawieniu jej bez rozpozna-
nia (art. 430 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.s.w.), lecz powziął wątpliwości,
czy z uwagi na sporządzenie apelacji w formie dokumentu elektronicznego,
została ona zasadnie przyjęta, a następnie skierowana na rozprawę apela-
cyjną. Tym samym przedstawione pytanie prawne dotyczy zagadnienia,
którego wyjaśnienie nie ma wpływu na merytoryczne rozpoznanie apelacji,
lecz jest związane z formą wniesienia środka odwoławczego. Z tych też
względów Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały.
Niemniej jednak, dostrzegając wagę poruszonego zagadnienia dla
praktyki sądowej należy poczynić kilka uwag. Otóż z treści pytania i jego
uzasadnienia wynika, że wyjaśnienia wymaga kwestia możliwości składa-

nia w procedurze wykroczeniowej, ale także w procedurze karnej, której
przepisy są stosowane w sprawach o wykroczenia (art. 1 § 2 k.p.s.w.),
pism procesowych drogą elektroniczną. W rozpoznawanej sprawie dotyczy
to wniesienia apelacji. Problem ten pojawił się w związku z wejściem w ży-
cie ustawy z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz. U. Nr
130, poz. 1450 - dalej w skrócie u.p.e.), gdyż art. 5 ust. 2 tej ustawy wpro-
wadza tzw. zasadę równoważności, zgodnie z którą dokument w postaci
elektronicznej, opatrzony bezpiecznym podpisem elektronicznym złożonym
na podstawie ważnego kwalifikowanego certyfikatu, wywołuje te same
skutki prawne co dokument opatrzony podpisem własnoręcznym, chyba że
przepisy odrębne stanowią inaczej. Podpis elektroniczny to dane w postaci
elektronicznej, które wraz z innymi danymi, do których zostały dołączone
lub z którymi są logicznie powiązane, służą do identyfikacji osoby składają-
cej podpis elektroniczny (art. 3 pkt 1 u.p.e.), zaś bezpieczny podpis elek-
troniczny powinien spełniać warunki wymienione w art. 3 pkt 2a-c u.p.e. W
piśmiennictwie wskazuje się, że podpis elektroniczny może znaleźć zasto-
sowanie oprócz czynności prawnych również w pismach procesowych, zaś
ograniczenia w zastąpieniu dokumentów tradycyjnych dokumentami podpi-
sanymi bezpiecznym podpisem elektronicznym mogą wynikać z braku
możliwości zastosowania postaci elektronicznej ze względu na zakaz wyni-
kający z przepisów szczególnych, bądź z uwagi na brak odpowiednich
przepisów (por. R. Podpłoński, P. Popis: Podpis elektroniczny. Komentarz,
Warszawa 2004, s. 167 - 169; J. Janowski: Podpis elektroniczny w obrocie
prawnym, Warszawa 2007, s. 269 i n.; J. Rzymowski, M. Kamiński: Podpis
elektroniczny. Komentarz, Łódź 2002, s. 19 - 21). Ograniczenia wynikające
z przepisów szczególnych wprowadził ustawodawca np. w art. 125 § 2
k.p.c. Natomiast ograniczenia spowodowane brakiem odpowiednich prze-
pisów wiążą się z obowiązkiem wdrożenia przepisów ustawy o podpisie
elektronicznym, który ustawodawca nałożył na organy władzy publicznej w

art. 58 ust. 2 u.p.e., albowiem w terminie do dnia 1 maja 2008 r. organy te
powinny umożliwić odbiorcom usług certyfikacyjnych wnoszenie podań i
wniosków oraz innych czynności w postaci elektronicznej w przypadkach,
gdy przepisy prawa wymagają składania ich w określonej formie lub według
określonego wzoru. W procedurze cywilnej, jeszcze przed wejściem w ży-
cie ustawy o podpisie elektronicznym, wprowadzono unormowanie, że pi-
sma procesowe wnosi się na urzędowych formularzach lub na elektronicz-
nych nośnikach informatycznych tylko wówczas, gdy przepis szczególny
tak stanowi (art. 125 § 2 k.p.c. w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 24 ma-
ja 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego (...) - Dz.
U. Nr 48, poz. 554). W kolejnych nowelizacjach tego przepisu (ustawa z
dnia 4 września 2008 r. o zmianie ustaw w celu ujednolicenia terminologii
informatycznej - Dz. U. Nr 171, poz. 1056 i ustawa z dnia 9 stycznia 2009
r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych in-
nych ustaw - Dz. U. Nr 26, poz. 156), a więc już w czasie obowiązywania
ustawy o podpisie elektronicznym, ustawodawca nie zmienił zasady, że pi-
smo procesowe można wnieść drogą elektroniczną, jeżeli przepis szcze-
gólny na to zezwala. Natomiast wprowadził warunek, że wówczas powinno
zostać opatrzone podpisem elektronicznym w rozumieniu art. 3 pkt 1 u.p.e.
(art. 126 § 5 k.p.c. - dodany ustawą z dnia 9 stycznia 2009 r.). Podobnie w
kodeksie postępowania administracyjnego, jeszcze przed wejściem w życie
ustawy o podpisie elektronicznym w art. 63 § 1 k.p.a (po nowelizacji ustawą
z dnia 29 grudnia 1998 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z wdroże-
niem reformy ustrojowej państwa - Dz. U. Nr 162, poz. 1126) wprowadzo-
no możliwość wnoszenia podań za pomocą poczty elektronicznej, zaś
ustawą z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji podmiotów realizujących
zadania publiczne (Dz. U. Nr 64, poz. 565) dodano do art. 63 § 3a, zgodnie
z którym podanie wniesione w formie dokumentu elektronicznego powinno
być opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za

pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu, przy zachowaniu zasad
przewidzianych w przepisach o podpisie elektronicznym (§ 3a pkt 1). Nie
wprowadzono podobnego unormowania w postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępo-
waniu przed sądami administracyjnymi, Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).
Dlatego też w orzecznictwie sądów administracyjnych wyrażono pogląd, że
w postępowaniu sądowoadministracyjnym strona nie może złożyć skutecz-
nie pisma procesowego drogą elektroniczną (por. postanowienie Naczel-
nego Sądu Administracyjnego z dnia 10 września 2008 r., I OZ 673/08, Lex
nr 460225).
W procedurze wykroczeniowej ustawodawca dopuszcza doręczenie
pisma za pośrednictwem poczty elektronicznej (art. 132 § 3 k.p.k. w zw. z
art. 38 § 1 k.p.s.w. - przepis ten wprowadzono ustawą z dnia 10 stycznia
2003 r. o zmianie ustawy (...) - Dz. U. Nr 17, poz. 155). Jednakże przepisy
dotyczące doręczeń zawarte w rozdziale 15 Kodeksu postępowania karne-
go (recypowane do procedury wykroczeniowej w art. 38 § 1 k.p.s.w.) adre-
sowane są do organów procesowych, a nie do stron, nie odnoszą się więc
do zasad wnoszenia przez stronę pisma procesowego (por. uzasadnienie
uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2005 r., I KZP 28/04,
OSNKW 2005, z. 1, poz. 1).
Trzeba nadto zauważyć, że ustawa z dnia 17 lutego 2005 r. o infor-
matyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U.
Nr 64, poz. 565), obejmująca swym zakresem podmiotowym również sądy
(art. 2 ust. 1 pkt 1), nakłada obowiązek zapewnienia możliwości wymiany
informacji również w formie elektronicznej, przez wymianę dokumentów
elektronicznych związanych z załatwianiem spraw należących do zakresu
działania podmiotu publicznego, przy wykorzystaniu informatycznych no-
śników danych lub środków komunikacji elektronicznej (art. 16 ust. 1 usta-
wy). Obowiązek ten jest realizowany m.in. przez dostęp do elektronicznej

skrzynki podawczej (por. rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia
29 września 2005 r. w sprawie warunków organizacyjno-technicznych do-
ręczania dokumentów elektronicznych podmiotom publicznym, Dz. U. Nr
200, poz. 1651). Należy jednak uznać, że elektroniczna forma wymiany do-
kumentów (art. 1 pkt 6 ustawy) nie odnosi się do czynności procesowych w
postępowaniu sądowym, albowiem określenie ,,wymiana informacji" zwią-
zanych z załatwianiem spraw wiązać należy z czynnościami administracji
sądowej, a nie z czynnościami procesowymi, co do których w ustawach
procesowych nie operuje się pojęciem ,,informacji". Przyjąć więc trzeba, że
użyte w tej ustawie określenie ,,sąd" oznacza sąd w znaczeniu organizacyj-
no-ustrojowym, a nie procesowym (por. G. Szpor, Cz. Martysz, K. Wojsyk:
Ustawa o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania pu-
bliczne. Komentarz, Warszawa 2007, s. 16).
Z przedstawionej prezentacji aktów prawnych dotyczących rozważa-
nego zagadnienia wynika, że pomimo wprowadzonej przez ustawę o pod-
pisie elektronicznym zasady równoważności skutków prawnych dokumen-
tów elektronicznych z dokumentami tradycyjnymi (art. 5 ust. 2 u.p.e.),
ustawodawca odrębnie reguluje w ustawach procesowych kwestię dopusz-
czalności wnoszenia pism procesowych drogą elektroniczną, a nadto
wprowadza wymóg posługiwania się podpisem elektronicznym. W Kodek-
sie postępowania w sprawach o wykroczenia, a także w Kodeksie postę-
powania karnego, nie ma takich unormowań. W postępowaniu w sprawach
o wykroczenia, zgodnie art. 116 k.p.k. w zw. z art. 38 § 1 k.p.s.w., strony
mogą składać oświadczenia procesowe na piśmie albo ustnie do protokołu.
Apelację i zażalenie wnosi się na piśmie, z tym że ten ostatni środek moż-
na wnieść też ustnie do protokołu rozprawy lub posiedzenia (art. 105 § 1 i
art. 108 k.p.s.w.), zaś pismo procesowe powinno zawierać podpis składa-
jącego pismo (art. 119 § 1 pkt 4 k.p.k. w zw. z art. 38 § 1 k.p.s.w.). Treść
tych przepisów prowadzi do jednoznacznego wniosku, że apelacja musi

mieć postać pisemnego dokumentu opatrzonego własnoręcznym podpisem
osoby go sporządzającej (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z
dnia 20 grudnia 2006 r., I KZP 29/06, OSNKW 2007, z. 1, poz. 1). W aktu-
alnym stanie prawnym trzeba więc przyjąć, kierując się dyrektywą wykładni
systemowej zewnętrznej zapewnienia spójności systemu prawnego w za-
kresie przyjętych rozwiązań prawnych, że brak w Kodeksie postępowania
w sprawach o wykroczenia, a także Kodeksie postępowania karnego od-
powiednich przepisów dotyczących wnoszenia pism procesowych drogą
elektroniczną, stanowi lukę aksjologiczną, co musi zostać odczytane jako
regulacja negatywna (por. L. Morawski: Wykładnia w orzecznictwie sądów.
Komentarz, Toruń 2002, s. 193). Ustawa o podpisie elektronicznym normu-
je dziedzinę w prawie polskim zupełnie nową, technicznie zaawansowaną,
a więc wprowadzenie zawartych w niej rozwiązań do poszczególnych pro-
cedur wymaga odpowiedniego przygotowania. Dlatego też ustawodawca,
pomimo treści art. 5 ust. 2 u.p.e., dopiero w drodze odrębnych aktów praw-
nych wskazuje zakres stosowania dokumentu elektronicznego. W procedu-
rze wykroczeniowej, tak jak i w procedurze karnej de lege ferenda kwestia
ta wymaga więc unormowania (por. K. Woźniewski: Glosa do uchwały Są-
du Najwyższego z dnia 20 grudnia 2006 r., I KZP 29/06, Gdańskie Studia
Prawnicze 2007, nr 4, s. 149 i n.).
Podsumowując powyższe rozważania należy wyrazić pogląd, że nie
wywołuje skutku procesowego w postaci wniesienia środka odwoławczego
oświadczenie procesowe strony przesłane w formie dokumentu elektro-
nicznego, zgodnie z wymogami ustawy z dnia 18 września 2001 r. o podpi-
sie elektronicznym (Dz. U. Nr 130, poz. 1450 ze zm.), albowiem zarówno w
procedurze wykroczeniowej, jak i w procedurze karnej taka forma czynno-
ści procesowej nie jest przewidziana. Z treści art. 105 § 1 k.p.s.w. i art. 116
k.p.k. w zw. z art. 38 § 1 k.p.s.w. wynika, że apelację składa się wyłącznie
na piśmie, zaś tylko do pism procesowych ma zastosowanie art. 120 § 1

k.p.k. Jeżeli więc strona złożyła apelację w formie dokumentu elektronicz-
nego, to brak jest podstaw do wezwania w trybie tego przepisu do uzupeł-
nienia braku formy pisemnej. Inna forma zaskarżenia wyroku zastosowana
przez stronę nie może zostać uznana za wniesienie apelacji (por. T. Grze-
gorczyk: Komentarz do K.P.K., Warszawa 2008, s. 905; W. Grzeszczyk:
Komentarz do K.P.K., Warszawa 2008, s. 437; S. Zabłocki w: R.A. Stefań-
ski red., S. Zabłocki: Komentarz do K.P.K., wyd. II, t. III, Warszawa 2004, s.
42). Odrębną natomiast kwestią jest możliwość ubiegania się o przywróce-
nie terminu do wniesienia apelacji z powodu błędnego przekonania o sku-
teczności dokonanej czynności procesowej w formie innej niż prawnie wy-
magana (art. 126 § 1 k.p.k. w zw. z art. 38 § 1 k.p.s.w.).
Mając to wszystko na uwadze Sąd Najwyższy orzekł jak w części
dyspozytywnej postanowienia.


Izba Karna - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IK] I KZP 24/09   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego-Izba Karna i Wojskowa 2009/12/105
2009-10-28 
[IK] I KZP 23/09   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego-Izba Karna i Wojskowa 2009/12/104
2009-10-28 
[IK] I KZP 22/09   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego-Izba Karna i Wojskowa 2009/12/103
2009-10-28 
[IK] I KZP 20/09   Uchwała siedmiu sędziów SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego-Izba Karna i Wojskowa 2009/11/91
2009-10-28 
[IK] I KZP 19/09   Uchwała SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego-Izba Karna i Wojskowa 2009/11/92
2009-10-28 
  • Adres publikacyjny: