POSTANOWIENIE Z DNIA 25 LUTEGO 2005 R.
I KZP 34/04


Także wtedy, gdy wniesienie wniosku o ukaranie, uzupełnionego w
trybie art. 59 § 1 k.p.s.w., nastąpiło z zachowaniem 7 dniowego terminu, o
którym mowa w tym przepisie, wszczęcie postępowania nie może nastąpić
po upływie rocznego terminu przedawnienia, o którym mowa w art. 45 § 1
k.w.

Przewodniczący: sędzia SN P. Hofmański (sprawozdawca).
Sędziowie SN: L. Misiurkiewicz, A. Siuchniński.
Prokurator Prokuratury Krajowej: K. Parchimowicz.

Sąd Najwyższy w sprawie Hanny W., po rozpoznaniu przedstawione-
go na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. przez Sąd Okręgowy w O., postanowie-
niem z dnia 19 listopada 2004 r., zagadnienia prawnego wymagającego
zasadniczej wykładni ustawy:

,,Czy jeżeli przed upływem 7 dni od otrzymania przez wnioskodawcę wnio-
sku do uzupełnienia, poprawiony wniosek wpłynie do Sądu, przy czym w
okresie od złożenia ,,pierwotnego" wniosku (z brakiem) do wpłynięcia wnio-
sku poprawionego upłynął termin z art. 45 § 1 k.w., to należy przyjąć, że
poprawiony wniosek został skutecznie złożony w pierwotnym terminie jego
wniesienia czy też doszło do przedawnienia karalności wykroczenia?"

postanowił o d m ó w i ć podjęcia uchwały.

U Z A S A D N I E N I E

Przedstawione do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu zagadnienie
prawne ujawniło się na tle następującego stanu faktycznego. W dniu 23
lipca 2004 r. wpłynął do Sądu Rejonowego w O. wniosek o ukaranie Hanny
W. za popełnienie, w dniu 23 lipca 2003 r., wykroczenia przewidzianego w
art. 86 § 1 k.w. Zarządzeniem wydanym w dniu 23 lipca 2004 r. wezwano
oskarżyciela publicznego do usunięcia, w terminie 7 dni, braku formalnego
wniosku poprzez wskazanie aktualnego adresu obwinionej oraz jej miejsca
zatrudnienia. Uzupełniony wniosek wpłynął do Sądu Rejonowego, z za-
chowaniem 7-dniowego terminu, w dniu 29 lipca 2004 r. Ponieważ nastąpi-
ło to jednak już po upływie terminu przedawnienia określonego w art. 45 §
1 k.w., postanowieniem z dnia 10 sierpnia 2004 r., odmówiono wszczęcia
postępowania. Powyższe postanowienie, na podstawie art. 59 § 2 zd. 2
k.p.s.w., zostało zaskarżone przez pokrzywdzonego, który wywiódł, że nie
miał wpływu na bieg postępowania w sprawie i wniósł o merytoryczne roz-
poznanie wniosku o ukaranie.
Rozpoznając zażalenie, Sąd Okręgowy w O. doszedł do przekonania,
że w sprawie wyłoniło się zagadnienie prawne wymagające zasadniczej
wykładni ustawy. Sąd Okręgowy wywiódł, że skoro wniosek o ukaranie,
wniesiony po jego uzupełnieniu w trybie art. 59 § 1 k.p.s.w., wywołuje skut-
ki od dnia jego wniesienia, to może być uznany za skuteczny, jako że w
sprawie pierwotnie wniesiono taki wniosek jeszcze przed upływem okresu
przedawnienia. Z drugiej jednak strony, w świetle art. 45 § 1 k.w. przedłu-
żenie okresu przedawnienia do dwóch lat następuje jedynie wtedy, gdy
przed upływem okresu rocznego nastąpiło wszczęcie postępowania, do
wszczęcia postępowania nie dochodzi zaś na skutek wniesienia wniosku o
ukaranie, lecz dopiero wraz z wydaniem przez prezesa sądu zarządzenia o
wszczęciu postępowania, o czym przesądza treść art. 59 § 2 zd. 1 k.p.s.w.
Ustosunkowując się do przedstawionego Sądowi Najwyższemu za-
gadnienia prawnego, Prokurator Krajowy wniósł o odmowę podjęcia
uchwały wywodząc, że w sprawie nie wystąpiło zagadnienie prawne wy-
magające zasadniczej wykładni ustawy, a wątpliwość, jaką powziął Sąd
Okręgowy wynika jedynie z braku właściwego odczytania treści ustawy.
Zdaniem Prokuratora Krajowego, skoro wniesienie wniosku o ukaranie nie
powoduje wszczęcia postępowania (jest ono bowiem wszczynane dopiero
zarządzeniem prezesa sądu wydawanym na podstawie art. 59 § 2 zd. 1
k.p.s.w.), jego wniesienie nie może mieć żadnego wpływu na bieg terminu
przedawnienia.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Zarówno założenia przyjęte wyjściowo przez Sąd Okręgowy w O., jak
i przez Prokuratora Krajowego nie mogą nasuwać żadnych wątpliwości co
ich trafności. Po pierwsze, przedawnienie karalności wykroczeń wynosi,
zgodnie z art. 45 § 1 k.w., rok, chyba że przed upływem tego terminu
wszczęto postępowanie. Po wtóre, w sprawach o wykroczenia postępowa-
nie wszczynane jest nie poprzez złożenie wniosku o ukaranie, ale poprzez
wydanie przez prezesa sądu zarządzenia w przedmiocie wszczęcia postę-
powania na podstawie art. 59 § 2 zd. 1 k.p.s.w. (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 21 października 2003 r., KZP 9/03, OSNKW 2003, z.
11-12, poz. 92).
Wątpliwości Sądu Okręgowego wzbudziło jedynie to, że - jak twierdzi
się w piśmiennictwie (T. Grzegorczyk: Nowa kodyfikacja karna, z. 32, War-
szawa 2001, s. 337-338) - jeśli wniosek o ukaranie wpłynie do sądu przed
upływem 7 dni od otrzymania go przez wnioskodawcę do uzupełnienia, na-
leży przyjąć, że złożono go skutecznie w pierwotnym terminie jego wnie-
sienia.
Rozważenie tej kwestii prowadzi do przekonania, że niepokój Sądu
Okręgowego nie jest uzasadniony. Trzeba bowiem pamiętać o tym, że ter-
min przedawnienia wynikający z art. 45 ust. 1 k.w. jest terminem material-
noprawnym i dla jego biegu nie mogą mieć znaczenia jakiekolwiek inne
czynności procesowe niż te, które ustawa wyraźnie wskazuje. Wskazuje
zaś jedynie na dwie sytuacje, w których przedawnienie biegnie odmiennie
niż wynikałoby to z art. 45 § 1 k.w. in princ. Pierwsza z tych sytuacji doty-
czy wszczęcia postępowania w sprawie przed upływem rocznego terminu
przedawnienia (co przedłuża okres przedawnienia do dwóch lat - art. 45 §
1 k.w. po średniku), druga zaś uchylenia prawomocnego rozstrzygnięcia w
sprawie o wykroczenie (co powoduje, że przedawnienie biegnie od daty
uchylenia, jeśli w dacie uchylenia okres przedawnienia jeszcze nie upłynął
- art. 45 § 2 k.w.; por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 2002
r., I KZP 15/01, OSNKW 2002, z. 7, poz. 49). Żadne inne zdarzenie proce-
sowe nie może wpłynąć na bieg terminu przedawnienia, w tym także wnie-
sienie wniosku o ukaranie z zachowaniem 7-dniowego terminu, po wezwa-
niu oskarżyciela do usunięcia braków formalnych wniosku.
Można mieć wątpliwości co do tego czy rzeczywiście w świetle art. 59
§ 1 k.p.w. wniosek o ukaranie uzupełniony w terminie 7 dni wywołuje skutki
procesowe od dnia jego wniesienia. Na przyjęcie takiej skuteczności wnio-
sku o ukaranie nie pozwala literalna wykładnia tego przepisu. Ponadto
sprzeciwia się temu także wykładnia systemowa. O ile bowiem, zgodnie z
art. 120 § 2 zd. 1 k.p.k. (stosowanym odpowiednio do czynności proceso-
wych w postępowaniu w sprawach o wykroczenia na podstawie art. 38 § 1
k.p.s.w.), w razie uzupełnienia braku w terminie, pismo wywołuje skutki od
dnia jego wniesienia, o tyle w art. 59 § 1 k.p.s.w. brak jest normy dotyczą-
cej skuteczności pisma. Co więcej, między innymi właśnie potrzeba auto-
nomicznego uregulowania trybu usuwania formalnych braków wniosku o
ukaranie, legitymizuje art. 59 § 1 k.p.s.w. Jest przecież oczywiste, że gdyby
nie potrzeba zróżnicowania skuteczności wniesienia uzupełnionego pisma,
do wniosku o ukaranie można byłoby stosować art. 120 § 2 zd. 1 k.p.k. w
zw. z art. 38 § 1 k.p.s.w., albowiem wniosek o ukaranie jest pismem w ro-
zumieniu art. 120 § 1 k.p.k., a warunki formalne wniosku określone w art.
57 § 2 - 4 k.w. należą do kategorii wymagań formalnych, o których mowa
w art. 120 § 1 k.p.k. Relacja pomiędzy art. 59 § 1 k.p.s.w. a art. 120 k.p.k.
stosowanym w sprawach o wykroczenia odpowiednio na podstawie art. 38
§ 1 k.p.s.w. układa się dokładnie tak samo, jak relacja pomiędzy art. 120
k.p.k. a art. 337 § 1 k.p.k., w świetle którego poza sporem pozostaje, że
określa on autonomiczny i niezależny od art. 120 k.p.k. reżim kontrolowa-
nia wymagań formalnych aktu oskarżenia.
W konsekwencji należy przyjąć, że także wtedy, gdy wniesienie
wniosku o ukaranie, uzupełnionego w trybie art. 59 § 1 k.p.w., nastąpiło z
zachowaniem 7 dniowego terminu, o którym mowa w tym przepisie,
wszczęcie postępowania nie może nastąpić po upływie rocznego terminu
przedawnienia, o którym mowa w art. 45 § 1 k.w.
Dodać można, że nawet gdyby przyjąć założenie, że złożenie wnio-
sku o ukaranie z zachowaniem 7-dniowego terminu wywołuje skutki proce-
sowe z dniem jego wniesienia, to skutki te i tak nie mogłyby mieć żadnego
wpływu na bieg terminu materialnoprawnego. Wniesienie wniosku o ukara-
nie może być oceniane jako procesowo skuteczne jedynie w tym sensie, że
prowadzi do uruchomienia procedury zmierzającej do wszczęcia bądź od-
mowy wszczęcia postępowania (co może być konsekwencją upływu okresu
przedawnienia). Nie ma więc żadnego praktycznego znaczenia dla jego
(tak rozumianej) procesowej skuteczności to czy wniosek o ukaranie wpły-
nął przed, czy po upływie terminu przedawnienia, z tym tylko, że jego wnie-
sienie w każdej z tych dwóch sytuacji wywoła odmienną decyzję proceso-
wą, jako że wszczęcie postępowania w sprawie o wykroczenie dopusz-
czalne jest jedynie wtedy, gdy spełnione są warunki dopuszczalności po-
stępowania (por. art. 5 § 1 pkt 4 k.p.s.w.).
Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd Najwyższy doszedł do przekona-
nia, że żaden z przepisów prawa znajdujących zastosowanie w układzie
procesowym występującym w rozpoznawanej sprawie nie wymaga zasad-
niczej wykładni ustawy w rozumieniu art. 441 § 1 k.p.k. i w związku z tym
odmówił podjęcia uchwały.