POSTANOWIENIE Z DNIA 21 LISTOPADA 2001 R.
I KZP 27/2001


W razie skazania za przestępstwo określone w art. 178a § 2 k.k. sąd
obowiązany jest orzec wobec sprawcy - na podstawie art. 42 § 2 k.k. - za-
kaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych lub pojazdów me-
chanicznych określonego rodzaju.

Przewodniczący: sędzia SN E. Sadzik.
Sędziowie SN: W. Kozielewicz, M. Sokołowski (sprawozdawca).
Zastępca Prokuratora Generalnego: R. Stefański.

Sąd Najwyższy w sprawie Adriana W., po rozpoznaniu, przekazane-
go na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. przez Sąd Okręgowy w O., postanowie-
niem z dnia 7 września 2001 r., zagadnienia prawnego wymagającego za-
sadniczej wykładni ustawy:

,,Czy wobec sprawcy czynu z art. 178a § 2 k.k. ma zastosowanie przepis
art. 42 § 2 k.k.?"

p o s t a n o w i ł o d m ó w i ć podjęcia uchwały.


Z u z a s a d n i e n i a:


Zagadnienie prawne przedstawione Sądowi Najwyższemu wyłoniło
się na tle następującej sytuacji faktycznej:

Sąd Rejonowy w N. wyrokiem z dnia 30 marca 2001 r. uznał Adriana
W. za winnego tego, że w dniu 21 grudnia 2000 r. w N. kierował rowerem
znajdując się w stanie nietrzeźwości - to jest występku określonego w art.
178a § 2 k.k. i na podstawie art. 42 § 2 k.k. w zw. z art. 43 § 1 k.k. orzekł
wobec niego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na
okres roku i 6 miesięcy. Wyrok ten zaskarżył prokurator w części dotyczą-
cej orzeczenia o środkach karnych, zarzucając obrazę art. 42 § 2 k.k. w zw.
z art. 43 § 1 k.k., polegającą na orzeczeniu zakazu prowadzenia pojazdów
mechanicznych na okres określony w miesiącach, a nie w pełnych latach.
Sąd Okręgowy w O. powziął wątpliwości wyrażone w przedstawio-
nym pytaniu. W uzasadnieniu postanowienia podniesiono m. in. ,,że mająca
pierwszeństwo wykładnia językowa przepisu art. 42 § 2 k.k. prowadzi do
jednoznacznego wniosku, iż orzeczenie w takim przypadku zakazu prowa-
dzenia wszelkich albo określonego rodzaju pojazdów mechanicznych jest
obligatoryjne". Wątpliwości, zdaniem tego Sądu, rodzą się na tle wykładni
systemowej gdyż celem stosowania środka karnego wskazanego w art. 39
pkt 3 k.k. jest zabezpieczenie przed popełnieniem podobnego przestęp-
stwa, a nie ma możliwości orzekania zakazu prowadzenia pojazdów innych
niż mechaniczne. Ponadto obligatoryjne orzekanie tego środka karnego
może być sprzeczne z zasadami wyrażonymi w art. 53 § 1 k.k. w zw. z art.
56 k.k., powodując dolegliwość przekraczającą stopień winy.
Prokurator Prokuratury Krajowej wniósł o udzielenie następującej od-
powiedzi: ,,w razie skazania za przestępstwo określone w art. 178a § 2 k.k.
sąd obowiązany jest orzec wobec sprawcy - na podstawie art. 42 § 2 k.k. -
zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych lub pojazdów me-
chanicznych określonego rodzaju".
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z uzasadnienia postanowienia Sądu Okręgowego wynika, że wątpli-
wości tego Sądu nie są wynikiem dokonanej wykładni językowej, gdyż art.
42 § 2 k.k. sformułowany jest w sposób jednoznaczny. Sprawca przestęp-
stwa określonego w art. 178a § 2 k.k. zostaje skazany za przestępstwo
przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji jako osoba uczestnicząca w ru-
chu, a zatem popełnia przestępstwo wymienione w art. 42 § 1 k.k. Do zna-
mion przestępstwa określonego w art. 178a § 2 k.k. należy to, że sprawca
znajduje się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego,
co przewiduje również art. 42 § 2 k.k.
W konsekwencji stwierdzić należy, że: w razie skazania za przestęp-
stwo określone w art. 178a § 2 k.k. sąd obowiązany jest orzec wobec
sprawcy - na podstawie art. 42 § 2 k.k. - zakaz prowadzenia wszelkich po-
jazdów mechanicznych lub pojazdów mechanicznych określonego rodzaju.
Tak jednoznaczne sformułowanie omawianych przepisów wyklucza
korygowanie ich treści za pomocą innych metod wykładni, w tym celowo-
ściowej czy systemowej. Taki zabieg w istocie prowadziłby do uchylania w
drodze interpretacji mocy obowiązującej prawa stanowionego.
Zauważyć ponadto należy, że jest faktem notoryjnym, iż nowelizacja
kodeksu karnego, dokonana ustawą z dnia 14 kwietnia 2000 r. (Dz.U. Nr
48 poz. 548), była wyrazem tendencji do zaostrzenia represji karnej za
przestępstwa drogowe popełnione w stanie nietrzeźwym (...). W efekcie
tego można mieć wątpliwości co do słuszności wprowadzonego uregulo-
wania (a zwłaszcza, czy co do sprawcy przestępstwa określonego w art.
178a § 2 k.k. nie powinien mieć zastosowania art. 42 § 1 k.k., przewidujący
fakultatywne stosowanie środka karnego), lecz nie oznacza to, iż omawia-
ne przepisy wymagają ,,zasadniczej wykładni ustawy" w rozumieniu art. 441
§ 1 k.p.k.
W tym zakresie Sąd Najwyższy - w składzie rozpoznającym niniejszą
sprawę - podziela w pełni poglądy wyrażone w postanowieniu Sądu Naj-
wyższego z dnia 11 października 2001 r., (niepubl.).
Podkreślenia ponadto wymaga, że rozpoznając niniejszą sprawę Sąd
Najwyższy nie rozważał zagadnienia (omawianego we wniosku Prokurato-
ra Prokuratury Krajowej oraz w powołanym postanowieniu Sądu Najwyż-
szego), czy art. 42 § 2 k.k. ma zastosowanie także do pieszego. Pieszy nie
może być podmiotem przestępstwa określonego w art. 178a § 2 k.k. Za-
gadnienie to nie ma zatem związku z rozstrzygnięciem niniejszej sprawy, a
więc nie może podlegać wykładni w trybie art. 441 § 1 k.p.k.