POSTANOWIENIE Z DNIA 20 KWIETNIA 2005 R.
I KZP 10/05

Przedmiotem kontroli dokonywanej w trybie art. 337 § 1 k.p.k. są wa-
runki formalne aktu oskarżenia, także te określone w art. 335 § 1 k.p.k., a
więc wskazanie uzgodnionych z oskarżonym kar lub środków karnych i ich
wymiaru. Jeżeli natomiast akta sprawy wskazują na braki postępowania
przygotowawczego związane bezpośrednio z wnioskiem określonym w art.
335 § 1 k.p.k., to sąd przekazuje sprawę prokuratorowi w trybie art. 345 § 1
k.p.k., chyba że wykonanie niezbędnych czynności przez sąd nie powodo-
wałoby znacznych trudności.

Przewodniczący: Prezes SN L. Paprzycki.
Sędziowie SN: K. Cesarz, F. Tarnowski (sprawozdawca).
Prokurator Prokuratury Krajowej: A. Herzog.

Sąd Najwyższy w sprawie Tadeusza Z. po rozpoznaniu, przedsta-
wionego na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. przez Sąd Rejonowy w B., posta-
nowieniem z dnia 12 stycznia 2005 r., zagadnienia prawnego wymagają-
cego zasadniczej wykładni ustawy:

,,Czy umieszczony w akcie oskarżenia wniosek prokuratora złożony w
trybie art. 335 § 1 k.p.k. o wydanie wyroku skazującego i orzeczenie
uzgodnionych kar lub środków karnych, w przypadku braków polegających
na jego niewystarczającym sprecyzowaniu - poprzez nieumieszczenie we
wniosku koniecznych elementów kar i środków karnych wynikających z
prawa materialnego takich jak np. wskazanie rozmiaru obowiązku napra-
wienia szkody, podstawy prawnej jego orzeczenia, wskazanie podmiotu
uprawnionego z tego tytułu, które to elementy wymagają dodatkowych
uzgodnień z oskarżonym, podlega:
1. zwrotowi wraz z aktem oskarżenia, którego część stanowi, Proku-
raturze celem jego uzupełnienia w trybie art. 337 § 1 k.p.k.?
2. czy też cała sprawa podlega przekazaniu Prokuraturze celem uzu-
pełnienia postępowania przygotowawczego w trybie art. 345 § 1 k.p.k. w
związku z koniecznością uzupełniającego przesłuchania oskarżonego i
odebrania od niego zgody na te elementy wniosku z art. 335 § 1 k.p.k., któ-
re nie zostały umieszczone we wniosku, choć winny się w nim znaleźć?"

p o s t a n o w i ł odmówić podjęcia uchwały.

U Z A S A D N I E N I E

Przedstawione przez Sąd Rejonowy w B. zagadnienie prawne
wyłoniło się w następującej sytuacji procesowej.
Sąd Rejonowy Wydział VI Grodzki w B., postanowieniem z dnia 20
września 2004 r. zwrócił Prokuratorowi Rejonowemu w B. akt oskarżenia
wraz z wnioskiem w trybie art. 335 § 1 k.p.k. celem wskazania, czy obo-
wiązek naprawienia szkody dotyczy całej szkody, czy jej części, w jakiej
wysokości i na czyją rzecz, a nadto podstawy prawnej orzeczenia, to jest
art. 46 k.k. lub art. 72 § 2 k.k.
Postanowienie to zaskarżył prokurator zarzucając obrazę art. 337 § 1
k.p.k., zważywszy że do aktu oskarżenia został załączony pełny wniosek o
wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia rozprawy, ze wskaza-
niem obowiązku naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonego - firmy Po-
lkomtel S.A. z siedzibą w W.
Sąd Rejonowy w B., w składzie trzech sędziów, postanowieniem z
dnia 12 stycznia 2005 r., rozpoznając zażalenie uznał, że wyłoniło się za-
gadnienie prawne sformułowane na wstępie, które w trybie art. 441 § 1
k.p.k. przekazał do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu. W uzasadnieniu
tego postanowienia Sąd Rejonowy wskazał na wątpliwości jakie budzi
ewentualna dopuszczalność poddania kontroli formalnej wniosku złożone-
go przez prokuratora w trybie art. 335 § 1 k.p.k. Nieuwzględnienie takiego
wniosku z powodu wad formalnych lub nieuzgodnienia niektórych jego
elementów z oskarżonym, a więc z przyczyn leżących po stronie prokuratu-
ry, naruszałoby gwarancje procesowe oskarżonego, który ma prawo do
skorzystania z ,,instytucji dobrowolnego poddania się karze". Prawidłowo
sporządzony wniosek określony w art. 335 § 1 k.p.k. stanowi podstawowy
warunek sprawności postępowania jurysdykcyjnego oraz zgodności treści
zapadłego wyroku z porozumieniem zawartym z podejrzanym (oskarżo-
nym).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
1. Skuteczne wystąpienie z zagadnieniem prawnym wymaga speł-
nienia warunków określonych w art. 441 § 1 k.p.k. Na temat tych warunków
wypowiadał się wielokrotnie Sąd Najwyższy prezentując poglądy, aprobo-
wane w nauce, w świetle których: zagadnienie prawne może być sformuło-
wane przez sąd odwoławczy tylko wówczas, gdy wyłoni się przy rozpozna-
waniu środka odwoławczego oraz wymaga ,,zasadniczej wykładni ustawy";
musi wystąpić istotny problem interpretacyjny, związany z wykładnią kon-
kretnego przepisu, który w praktyce sądowej jest rozbieżnie interpretowa-
ny, albo przepisu sformułowanego wadliwie lub niejasno; istnieje ścisły
związek między ustaleniami faktycznymi dokonanymi w sprawie a treścią
pytania prawnego; wyjaśnienie wątpliwości interpretacyjnych jest niezbęd-
ne dla rozstrzygnięcia sprawy; przedmiotem pytania prawnego nie może
być sposób rozstrzygnięcia sprawy lub konkretnej sytuacji procesowej
(zob.: uchwała z dnia 19 sierpnia 1999 r. I KZP 23/99, OSNKW 1999, z. 9-
10, poz. 50; uchwała z dnia 16 marca 1999 r. I KZP 3/99, OSNKW 1999, z.
5-6, poz. 29; ostatnio postanowienie z dnia 26 lutego 2004 r. I KZP 41/03,
niepubl.; a także R. A. Stefański: Instytucja pytań prawnych do Sądu Naj-
wyższego w sprawach karnych, Kraków 2001, s. 254-261, 296, 352-371).
W niniejszej sprawie przekazane przez Sąd Rejonowy w B. pytanie
prawne nie spełnia w oczywisty sposób powyższych warunków. Samo po-
stanowienie o zwrocie prokuratorowi aktu oskarżenia wraz z wnioskiem o
skazanie bez rozprawy wydane zostało z naruszeniem art. 337 § 1 k.p.k.,
bowiem zgodnie z treścią tego przepisu w takim wypadku decyzję
podejmuje prezes sądu w formie zarządzenia. Wprawdzie uchybienie to
dostrzegł Sąd Rejonowy w trakcie rozpoznawania zażalenia Prokuratora
Rejonowego w B., jednakże pomimo braku warunków przewidzianych w
art. 441 § 1 k.p.k. wystąpił do Sądu Najwyższego z zagadnieniem
prawnym, uznając, że wyłoniło się ono w postępowaniu odwoławczym i
wymaga zasadniczej wykładni ustawy.
Szczegółowa analiza toku dotychczasowego postępowania w spra-
wie oraz prawidłowości podejmowanych decyzji, upoważnia jednak do
stwierdzenia, że przekazane pytanie prawne nie ma w istocie znaczenia
dla rozstrzygnięcia wniesionego środka odwoławczego, ani też - wbrew
przytoczonym wywodom - nie wystąpił ważny dla praktyki sądowej pro-
blem interpretacyjny, związany z wykładnią konkretnego przepisu, który
jest rozbieżnie rozumiany i stosowany. Wątpliwości sądu ograniczają się
głównie do zasadności oraz podstawy prawnej podjętej decyzji, a nade
wszystko wynikają z nienależytego rozumienia treści przepisów proceso-
wych, obowiązujących po wejściu w życie ustawy z dnia 10 stycznia 2003 r.
o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego ... (Dz. U. Nr 17, poz.
155).
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy postanowił odmówić
podjęcia uchwały.
2. Stanowisko to nie oznacza jednak, że nie istnieją w ogóle jakie-
kolwiek wątpliwości związane ze stosowaniem w praktyce instytucji skaza-
nia bez rozprawy, zwłaszcza po wejściu w życie unormowań wprowadzo-
nych przez ustawę nowelizacyjną z 2003 r.
Truizmem jest stwierdzenie, że nowela do Kodeksu postępowania
karnego z dnia 10 stycznia 2003 r. znacznie rozszerza możliwość skazania
oskarżonego bez przeprowadzenia rozprawy, co jest zgodne z intencją
ustawodawcy, który dążył do uproszczenia i przyspieszenia postępowania
karnego. Na uwagę zasługuje fakt, że uzupełniony został przepis art. 337 §
1 k.p.k. przez poddanie kontroli warunków formalnych aktu oskarżenia tak-
że wymogów przewidzianych w art. 335 k.p.k. Zatem nie chodzi tu o bada-
nie, czy są przesłanki merytoryczne do wystąpienia z wnioskiem o skaza-
nie bez przeprowadzenia rozprawy, co należy wyłącznie do sądu. Wniosek
taki obecnie stanowi część aktu oskarżenia, co spowodowało uzupełnienie
art. 337 § 1 k.p.k., nakładającego na prezesa sądu obowiązek kontroli for-
malnej aktu oskarżenia w zakresie spełnienia warunków określonych nie
tylko w art. 119, 332, 333 i 334 k.p.k., lecz także w art. 335 k.p.k. Wobec
tego, podnoszona w pytaniu kwestia dopuszczalności kontroli formalnej ta-
kiego wniosku nie może budzić żadnej wątpliwości.
3. Sąd Rejonowy podnosi również w uzasadnieniu pytania prawnego
problematykę istoty porozumienia poprzedzającego uzgodnioną przez pro-
kuratora z podejrzanym propozycję co do kary lub środka karnego, a nadto
możliwości modyfikowania porozumienia oraz trybu postępowania. Kwestie
te wykraczają jednak poza zakres pytania prawnego i z oczywistych powo-
dów nie mogą być przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego. Zauważyć
ponadto należy, że problematyka ta była wielokrotnie rozważana w orzecz-
nictwie Sądu Najwyższego (zob. m.in.: wyrok z dnia 17 maja 2002 r. III KK
106/02, LEX nr 53328; wyrok z dnia 21 marca 2003 r. II KK 36/03, LEX nr
78407; wyrok z dnia 26 sierpnia 2003 r. V KK 78/03, LEX nr 80703; wyrok
z dnia 27 lutego 2003 r. WK 2/03, OSNKW 2003, z. 5-6, poz. 54, glosa
częściowo aprobująca Z. Kwiatkowski, WPP 2004, nr 3. s. 128) oraz w pi-
śmiennictwie (zob. m.in.: E. Kruk: Wyrok skazujący sądu pierwszej instancji
w trybie art. 335 k.p.k., Kraków 2005, s. 82-87, 107-110; T. Grzegorczyk:
Wydawanie wyroku na posiedzeniu w znowelizowanej procedurze karnej,
PS 2003, nr 9, s. 22-24; R. Stefański: Skazanie bez rozprawy w znoweli-
zowanym kodeksie postępowania karnego, Prok. i Pr. 2003, nr 6 , s. 32-33;
P. Kardas: Konsensualne sposoby rozstrzygania w świetle nowelizacji Ko-
deksu postępowania karnego z dnia 10 stycznia 2003 r., Prok. i Pr. 2004,
nr 1, s. 41- 44; Z. Koper: Zgoda jako warunek skazania bez rozprawy, Pal.
2001, nr 5-6, s. 14).
4. W niniejszej sprawie wskazane przez sąd braki wniosku o skaza-
nie bez rozprawy, które polegają na niewystarczającym sprecyzowaniu w
nim zakresu obowiązku naprawienia szkody, podstawy prawnej orzeczenia
w tym względzie (art. 46 lub 72 § 2 k.k.) oraz podmiotu uprawnionego do
odszkodowania, nie dotyczą okoliczności stanowiących, w świetle art.335 §
1 k.p.k., obligatoryjnego elementu takiego wniosku, gdyż przepis ten ich nie
wymienia i niewątpliwie mogą one zostać uzupełnione na posiedzeniu (art.
343 k.p.k). Mając zaś na uwadze, że w obowiązującym stanie prawnym
wniosek o skazanie bez rozprawy - jak już wspomniano - stanowi integral-
ną część aktu oskarżenia, przeto wysokość szkody mającej podlegać na-
prawieniu i podmiot uprawniony do uzyskania odszkodowania wskazane są
w pozostałej treści aktu oskarżenia. Z kolei, określenie podstawy prawnej
orzeczenia środka karnego nie może być przedmiotem uzgodnień między
prokuratorem a oskarżonym, natomiast wniosek o naprawienie szkody (art.
46 § 1 k.k.) w tej sprawie w ogóle nie został złożony.
Ustawodawca nie określa w żaden sposób wymagań formalnych do-
tyczących trybu uzgodnienia z oskarżonym treści wniosku, o którym mowa
w art. 335 § 1 k.p.k, a więc oświadczenie woli oskarżonego może być wy-
rażone zarówno w formie pisemnej, jak i może być złożone do protokołu
przesłuchania, zgodnie z ogólną regułą sformułowaną w art. 116 k.p.k.
Brak informacji w akcie oskarżenia o wyrażeniu zgody przez oskarżonego
na skazanie bez rozprawy oznacza, że akt oskarżenia nie odpowiada wa-
runkom formalnym i podlega zwrotowi w trybie art. 337 § 1 k.p.k. w zw. z
art. 335 § 1 k.p.k. W razie zaś stwierdzenia w aktach sprawy braku oświad-
czenia oskarżonego co do uzgodnień w zakresie kar lub środków karnych
albo ujawnienia wad uzyskanej zgody lub jej niektórych elementów, to cho-
ciaż zachodzi podstawa do przekazania sprawy prokuratorowi w trybie art.
345 § 1 k.p.k., jednak rozważyć trzeba, czy takie braki można uzupełnić na
posiedzeniu (art. 343 k.p.k.), gdy nie spowoduje to znacznych trudności
(art. 345 § 1 in fine k.p.k).
W świetle tych rozważań uzasadniony jest wniosek, że przedmiotem
kontroli dokonywanej w trybie art. 337 § 1 k.p.k. są warunki formalne aktu
oskarżenia, także te określone w art. 335 § 1 k.p.k., a więc wskazanie
uzgodnionych z oskarżonym kar lub środków karnych i ich wymiaru. Jeżeli
natomiast akta sprawy wskazują na braki postępowania przygotowawczego
związane bezpośrednio z wnioskiem określonym w art. 335 § 1 k.p.k., to
sąd przekazuje sprawę prokuratorowi w trybie art. 345 § 1 k.p.k., chyba że
wykonanie niezbędnych czynności przez sąd nie powodowałoby znacz-
nych trudności.