Postanowienie z dnia 22 czerwca 2001 r., V CZ 91/01

Od postanowienia sądu drugiej instancji oddalającego apelację od wpisu
ostrzeżenia, przewidzianego w art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o
księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. Nr 19, poz. 147 ze zm.), kasacja nie
przysługuje.

Sędzia SN Lech Walentynowicz (przewodniczący), Sędzia SN Gerard Bieniek,
Sędzia SN Barbara Myszka (sprawozdawca)

Sąd Najwyższy w sprawie z urzędu z udziałem Zofii L. o wpis ostrzeżenia, po
rozpoznaniu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu niejawnym w dniu 22 czerwca 2001 r.
zażalenia uczestniczki postępowania na postanowienie Sądu Okręgowego we
Wrocławiu z dnia 5 marca 2001 r.
oddalił zażalenie.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 5 marca 2001 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu odrzucił
kasację uczestniczki postępowania Zofii L. od postanowienia tego Sądu z dnia 15
grudnia 2000 r. oddalającego apelację wymienionej uczestniczki od wpisu w dziale
III księgi wieczystej nr (...) ostrzeżenia o niezgodności stanu prawnego
nieruchomości ujawnionego w tej księdze z rzeczywistym stanem prawnym,
dokonanego przez Sąd Rejonowy w Oławie z urzędu, w trybie art. 57 ust. 1 ustawy
z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. Nr 19, poz. 147 ze
zm. - dalej "u.k.w.h."). Sąd Okręgowy stwierdził, że postanowienie sądu drugiej
instancji dotyczące orzeczenia sądu wieczystoksięgowego, podjętego w ramach
instytucji ostrzeżenia, przewidzianej w art. 57 ust. 1 powołanej ustawy z dnia 6 lipca
1982 r., nie podlega zaskarżeniu w drodze kasacji. Z tej przyczyny wniesiona
kasacja ulega, zdaniem Sądu Okręgowego, odrzuceniu jako niedopuszczalna (art.
3935 k.p.c.). Sąd Okręgowy stwierdził ponadto, że wniesiona kasacja nie zawiera
przedstawienia okoliczności uzasadniających jej rozpoznanie (art. 3933 § 1 pkt 3
k.p.c.), uznał jednak, że ze względu na niedopuszczalność kasacji kwestia ta
pozostaje bez znaczenia dla rozstrzygnięcia.
W zażaleniu na postanowienie odrzucające kasację uczestniczka zarzuciła, że
wpis ostrzeżenia, przewidzianego w art. 57 ust. 1 u.k.w.h., jest orzeczeniem
kończącym postępowanie w sprawie, wobec czego od postanowienia sądu drugiej
instancji dotyczącego takiego wpisu przysługuje kasacja. Żaląca podniosła też, że -
wbrew odmiennej ocenie Sądu Okręgowego - w złożonej kasacji przedstawiła
okoliczności uzasadniające jej rozpoznanie. W oparciu o przytoczone zarzuty
wnosiła o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece nie reguluje
samodzielnie problematyki dopuszczalności kasacji od wydawanych na jej
podstawie orzeczeń, lecz w art. 37 odsyła do rozwiązań przyjętych w przepisach
kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym. Poczynając od
dnia wejścia w życie ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks
postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów,
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach
sądowych i egzekucji (Dz.U. Nr 48, poz. 554), tj. od dnia 1 lipca 2000 r., kwestię
dopuszczalności kasacji w postępowaniu nieprocesowym określa art. 5191 k.p.c.
Według § 1 tego artykułu, od wydanego przez sąd drugiej instancji postanowienia
co do istoty sprawy oraz od postanowienia w przedmiocie odrzucenia wniosku i
umorzenia postępowania kończących postępowanie w sprawie - w sprawach z
zakresu prawa osobowego, rzeczowego i spadkowego - przysługuje kasacja do
Sądu Najwyższego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Nie ulega
wątpliwości, że sprawy o wpis w księdze wieczystej są sprawami z zakresu prawa
rzeczowego w rozumieniu art. 5191 § 1 k.p.c. Brakuje przy tym przepisu
szczególnego, normującego kwestię dopuszczalności kasacji w sprawach o wpis w
księdze wieczystej w sposób odbiegający od reguły ogólnej wyrażonej w art. 5191
§ 1 k.p.c. W tym stanie rzeczy rozważenia wymaga jedynie zagadnienie, czy
postanowienie sądu drugiej instancji oddalające apelację od wpisu ostrzeżenia,
przewidzianego w art. 57 ust. 1 u.k.w.h., jest postanowieniem co do istoty,
kończącym postępowanie w sprawie.
Zgodnie z dotychczasową wykładnią Sądu Najwyższego kończą postępowanie to
te postanowienia, które kładą kres określonym czynnościom w zakresie uprawnień
podmiotowych związanych z ustrojem ksiąg wieczystych. Nie odpowiadają
natomiast tym wymaganiom postanowienia, które nie spełniają cech definitywności,
jak np. dotyczące wpisu ostrzeżenia o toczącym się procesie na podstawie
postanowienia sądu o zabezpieczeniu powództwa (art. 755 k.p.c.), usunięcia
przeszkody do dokonania wpisu (art. 48 ust. 2 u.k.w.h.), ujawnienia roszczenia o
przeniesienie własności nieruchomości (art. 16 ust. 1 i 2 pkt 2 u.k.w.h.) czy wpisu
ostrzeżenia na podstawie art. 10 ust. 2 u.k.w.h. (por. np. postanowienia Sądu
Najwyższego: z dnia 15 stycznia 1997 r., III CZ 1/97, OSNC 1997, nr 4, poz. 37 i
OSNC 1997, nr 6-7, s.136 - sprost., z dnia 7 stycznia 1997 r., I CKN 31/96, OSNC
1997, nr 5, poz. 55, z dnia 4 lutego 1997 r., III CKN 41/96, OSNC 1997, nr 5, poz.
67, z dnia 29 października 1998 r., I CZ 124/98, OSNC 1999, nr 4, poz. 81, z dnia
27 października 1998 r., III CKN 8/98, OSNC 1999, nr 3, poz. 65, z dnia 17 czerwca
1999 r., I CKN 53/98, OSNC 1999, nr 12, poz. 218). Przytaczając argumenty
przemawiające za taką kwalifikacją wymienionych postanowień, Sąd Najwyższy
podkreślał, że prowadzą one jedynie do rozstrzygnięcia określonej kwestii
wpadkowej wiążącej się z postępowaniem wieczystoksięgowym, bez zmiany
ujawnionych w księdze wieczystej praw podmiotowych. Odnośnie do postanowień
dotyczących wpisu ostrzeżenia, przewidzianego w art. 10 ust. 2 u.k.w.h., Sąd
Najwyższy zwracał uwagę, że istotą ostrzeżenia nie jest rozstrzyganie o
prawidłowości prawa wpisanego w księdze wieczystej. Ostrzeżenie nie uchyla mocy
prawnej kwestionowanego wpisu, nie niweczy domniemania z art. 3 u.k.w.h., a
jedynie wyłącza rękojmię wiary publicznej ksiąg wieczystych (art. 8 u.k.w.h.),
pełniąc funkcję zabezpieczającą.
Podobnie ma się rzecz, gdy chodzi o skutki wpisu ostrzeżenia na podstawie art.
57 ust. 1 u.k.w.h. Wpis taki również nie prowadzi do zmiany ujawnionych w księdze
wieczystej praw podmiotowych i stanowi jedynie rozstrzygnięcie określonej kwestii
wpadkowej. Trafnie zatem Sąd Okręgowy uznał, że postanowienie sądu drugiej
instancji oddalające apelację od wpisu omawianego ostrzeżenia nie jest
postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie w rozumieniu art. 5191 § 1
k.p.c. Oznacza to, że od postanowienia, o którym mowa, nie przysługuje kasacja do
Sądu Najwyższego. (...)
Z powyższych względów Sąd Najwyższy oddalił zażalenie uczestniczki jako
bezzasadne (art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 2, art. 39318 § 3 i art. 13 § 2
k.p.c. ).