Postanowienie z dnia 10 stycznia 2003 r., V CZ 187/02

Przedstawiając jako okoliczność uzasadniającą rozpoznanie kasacji
"oczywiste naruszenie prawa", skarżący powinien wykazać kwalifikowany
charakter tego naruszenia.

Sędzia SN Zbigniew Strus (przewodniczący, sprawozdawca)
Sędzia SN Zbigniew Kwaśniewski
Sędzia SN Marek Sychowicz

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Andrzeja W. przeciwko K. Holdingowi
Węglowemu, Spółce Akcyjnej w K. i Bankowi Zachodniemu WBK, Spółce Akcyjnej
w W. o ustalenie, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w
dniu 10 stycznia 2003 r. zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego w
Katowicach z dnia 12 lipca 2002 r.
oddalił zażalenie.

Uzasadnienie

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Apelacyjny w Katowicach odrzucił kasację
powoda od wyroku z dnia 22 maja 2002 r., stwierdzając, że skarżący nie przytoczył
okoliczności uzasadniających jej rozpoznanie.
W zażaleniu skarżący powołał się na to, że w kasacji ,,zarzucił wyrokowi Sądu
Apelacyjnego naruszenie prawa materialnego polegającego na dokonaniu błędnej
wykładni art. 58 § 2 k.c. oraz (na) niewłaściwym zastosowaniu tego przepisu.
Formując te zarzuty oraz uzasadniając je skarżący wykazał przez to, że są to
okoliczności uzasadniające rozpoznanie kasacji". Dlatego wnosił o uchylenie
zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje: (...)
Twierdzenia zawarte w zażaleniu wskazują na błędne rozumienie wymagań
zawartych w art. 3933 § 1 pkt 2 i 3 k.p.c. Skarżący starał się wykazać, że z
przytoczonych w kasacji podstaw wynikają okoliczności uzasadniające rozpoznanie
kasacji, nie dostrzegał jednak odmiennej funkcji podstaw kasacji i okoliczności
uzasadniających jej rozpoznanie, ocenianych nie z punktu widzenia strony
niezadowolonej z orzeczenia, lecz z punktu widzenia zadań i roli Sądu
Najwyższego, ukierunkowanych na ujednolicanie wykładni i stosowania prawa, a
także wyjaśnianie przepisów budzących poważne wątpliwości w praktyce sądowej i
rozstrzyganie przedstawionych zagadnień prawnych. W uchwale połączonych Izb
Cywilnej oraz Administracyjnej Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia
2002 r., III CZP 72/02 (OSNC 2003, nr 7-8, poz. 92) stwierdzono, że do okoliczności
uzasadniających rozpoznanie kasacji należą również oczywiste naruszenie prawa
lub nieważność postępowania. Nie znaczy to jednak, że w przypadkach
określonych w art. 393 § 2 k.p.c. skarżący zwolnieni są od przedstawienia i
wykazania tych przyczyn kasacji. Z przytoczonej uchwały wynika, że ustawodawca
uznaje za doniosłe zadania Sądu Najwyższego związane z przypadkami
określonymi w art. 393 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c., jak i zadania polegające na eliminacji w
dostępnych granicach orzeczeń wydanych w wyniku oczywistego naruszenia prawa
lub nieważności postępowania. Ustalanie istnienia okoliczności uzasadniających
rozpoznanie kasacji następuje na posiedzeniu wyznaczonym specjalnie w tym celu
(art. 3937 § 1 k.p.c.), podczas którego - już tylko ze względu na odmienny skład
(por. art. 3938 k.p.c.) - niedopuszczalna jest merytoryczna ocena podstaw kasacji.
Jeżeli zatem skarżący twierdzi, że z analizy przytoczonych przez niego
podstaw kasacji i ich uzasadnienia wynika, że istnieją okoliczności uzasadniające
rozpoznanie kasacji wymienione w art. 393 § 2 k.p.c., to twierdzenie takie nie może
odnieść skutku z dwóch powodów. Po pierwsze, żąda uznania, że wniesiona przez
niego kasacja zawiera składnik wymieniony w art. 3933 § 1 pkt 3 k.p.c., mimo że
okoliczności tych nie sformułował i nie uzasadnił, i po drugie wymaga, aby Sąd
Najwyższy z naruszeniem kompetencji oraz przepisów o składzie przeprowadzał
analizę podstaw kasacji, które wraz z wnioskami dotyczą rozstrzygnięcia
merytorycznego, gdy tymczasem "przedsąd" polega na weryfikacji przesłanek
wymienionych w art. 393 § 1 i 2 k.p.c., usprawiedliwiających potrzebę rozpoznania
sprawy w instancji kasacyjnej. (...)
Stosowanie przez skarżących przepisów art. 3933 § 1 pkt 3 k.p.c. w związku z
art. 393 § 2 k.p.c. może stwarzać sytuacje skłaniające ku uproszczeniom,
polegającym na zaniechaniu zbędnego powtarzania tej samej argumentacji, gdyby
podstawą i okolicznością uzasadniającą rozpoznanie kasacji była nieważność
postępowania. Nawet w takim wypadku kasacja sporządzona przez
profesjonalnego pełnomocnika powinna zawierać jednoznaczne wskazanie, że w
ten sposób spełnia różnorodne w istocie wymagania zawarte w art. 3933 § 1 pkt 2 i
3 k.p.c. Jednak w razie upatrywania okoliczności uzasadniającej rozpoznanie
kasacji w oczywistym naruszeniu prawa różnice między jednym a drugim
elementem kasacji stają się wyraźniejsze. O ile bowiem dla uwzględnienia kasacji
wystarczy wykazanie usprawiedliwionej podstawy, np. przez wykazanie, że
zaskarżone orzeczenie narusza prawo materialne w sposób określony w art. 3931
pkt 1 k.p.c., o tyle dla jej przyjęcia do rozpoznania, istotne jest wykazanie
kwalifikowanej postaci tego naruszenia, polegającej na jego oczywistości, widocznej
prima facie, przy wykorzystaniu podstawowej wiedzy prawniczej.
Kasacja wniesiona w imieniu powoda nie spełniała opisanych wymagań i
dlatego Sąd Apelacyjny, zgodnie z art. 3935 k.p.c., był obowiązany do jej
odrzucenia.
Uznając, że zażalenie jest bezzasadne Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji
(art. 39318 § 1 i 3 w związku z art. 397 § 2 i art. 385 k.p.c.).