Postanowienie z dnia 23 marca 2007 r., V CZ 11/07

Oświadczenie strony o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach
utrzymania (art. 102 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych, Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) powinno zawierać
informacje określone w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 31
stycznia 2006 r. w sprawie określenia wzoru oświadczenia o stanie
rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby fizycznej
ubiegającej się o zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu cywilnym
(Dz.U. Nr 27, poz. 200), nie musi być jednak złożone na "urzędowym druku".

Sędzia SN Lech Walentynowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
Sędzia SN Krzysztof Pietrzykowski
Sędzia SN Elżbieta Skowrońska-Bocian


Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Tomasza J. przeciwko Bankowi
Zachodniemu WBK S.A., Oddziałowi I w W. o zapłatę, po rozpoznaniu na
posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 23 marca 2007 r. zażalenia powoda
na postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 24 listopada 2006 r.
uchylił zaskarżone postanowienie.

Uzasadnienie

W dniu 7 września 2006 r. zapadł wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu
oddalający apelację powoda. Reprezentujący powoda adwokat zamieścił w skardze
kasacyjnej wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, składając oświadczenie
powoda o sytuacji materialnej i rodzinnej wraz z zaświadczeniami ilustrującymi jego
aktualne możliwości płatnicze.
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Apelacyjny zarządził zwrot wniosku o
zwolnienie od kosztów sądowych oraz odrzucił skargę kasacyjną. Przyjął, że
oświadczenie powoda o stanie rodzinnym i majątkowym nie zostało sporządzone
według ustalonego wzoru, a konsekwencją niespełnienia tego wymagania był zwrot
wniosku na podstawie art. 102 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm. - dalej:
"u.k.s.c."). Rezultatem tego zwrotu był stan oznaczający nieopłacenie skargi
kasacyjnej (art. 130 § 2 zdanie drugie k.p.c.) powodujący jej odrzucenie a limine
(art. 1302 § 3 i art. 3986 § 2 k.p.c.).
W zażaleniu powód wniósł o uchylenie tego postanowienia, zarzucając
naruszenie art. 102 ust. 2 i 4 u.k.s.c. oraz art. 1301 § 11 i art. 3986 § 2 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Artykuł 102 ust. 2 u.k.s.c. stanowi, że do wniosku o zwolnienie od kosztów
sądowych powinno być dołączone oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o
stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się
o zwolnienie. Oświadczenie to sporządza się według wzoru ustalonego w
rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 stycznia 2006 r. w sprawie
określenia wzoru oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach
utrzymania osoby fizycznej ubiegającej się o zwolnienie od kosztów sądowych w
postępowaniu cywilnym (Dz.U. Nr 27, poz. 200), wydanym z upoważnienia
ustawowego (art. 9 pkt 2 u.k.s.c.). Ustalony wzór nie jest jednak formularzem
unormowanym odrębnie dla innych sytuacji procesowych (zob. art. 1301 k.p.c.).
Jeżeli Sąd Apelacyjny potraktował ,,ustalony wzór" jako formularz, to nie mógł
zwrócić powodowi a limine wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych (zob. art.
1301 § 11 k.p.c.).
Wprowadzenie znormalizowanego wzoru oświadczenia (art. 102 ust. 2
u.k.s.c.) ma przede wszystkim charakter użyteczny; stanowi ułatwienie dla stron i
sądu oraz usprawnia postępowanie sądowe. Chodzi o to, aby sąd mógł sprawnie i
kompetentnie rozstrzygnąć wniosek o zwolnienie od kosztów, a więc o to, aby
przedstawione sądowi informacje były wyczerpujące i dające się zweryfikować.
Uzasadniony jest zatem pogląd, że oświadczenie strony nie musi być złożone na
,,urzędowym druku", powinno natomiast zawierać wszystkie wymagane dane
określone w rozporządzeniu. Wypada jednak zauważyć, że nieposłużenie się przez
stronę drukiem oświadczenia utrudnia sprawne rozstrzygnięcie jej wniosku.
Powód dołączył do wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych obszerne
oświadczenie o stanie rodzinnym, majątkowym i o dochodach, w związku z czym
nie było podstawy prawnej do zwrotu wniosku. Zwrot a limine następuje bowiem
tylko wtedy, gdy profesjonalny pełnomocnik nie dołączył oświadczenia (art. 102 ust.
4 u.k.s.c.), natomiast przedstawienie przez adwokata lub radcę prawnego
oświadczenia niezawierającego wszystkich wymaganych danych powoduje tylko
zarządzenie uzupełnienia wniosku (art. 130 § 1 k.p.c.).
Zarządzenie o zwrocie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych jest
niezaskarżalne, ale podlega kontroli instancyjnej na podstawie art. 380 k.p.c. (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2006 r., V CZ 65/06, nie
publ.). Sąd Apelacyjny bezzasadnie zwrócił wniosek powoda o zwolnienie od
kosztów sądowych, nie mógł zatem odrzucić skargi kasacyjnej jako nieopłaconej.
Podzielając stanowisko skarżącego, należało uchylić zaskarżone
postanowienie (art. 39816 w związku z art. 3941 § 3 k.p.c.).