Postanowienie z dnia 6 kwietnia 2001 r., V CO 3/01

Sądem właściwym do zabezpieczenia powództwa w sprawie toczącej się
przed sądem zagranicznym jest sąd, przed którym powództwo mogło być
wytoczone.

Przewodniczący Sędzia SN Marek Sychowicz (sprawozdawca)
Sędziowie SN: Marian Kocon, Elżbieta Skowrońska-Bocian

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku S.C.M. GmbH w K. w Republice
Federalnej Niemiec o wydanie zarządzenia tymczasowego przeciwko spółkom: GF-
W.D. GmbH & Co. KG z siedzibą w D. (Republika Federalna Niemiec), AWK A.
GmbH z siedzibą w K. (Republika Federalna Niemiec), e.AWK, spółce z o.o. z
siedzibą we W. oraz MAS, spółce z o.o. z siedzibą w W., po rozpoznaniu w Izbie
Cywilnej na posiedzeniu niejawnym w dniu 6 kwietnia 2001 r. wniosku o oznaczenie
sądu właściwego do rozpoznania sprawy
oddalił wniosek.

Uzasadnienie

Spółka S.C.M. GmbH w K. wniosła o oznaczenie na podstawie art. 45 k.p.c.
sądu, do którego będzie mogła złożyć wniosek o wydanie zarządzenia
tymczasowego w celu zabezpieczenia roszczeń dochodzonych przez nią od spółek
GF-W.D. GmbH & Co. KG z siedzibą w D., AWK A. GmbH z siedzibą w K., e.AWK,
spółka z o.o. w W. i MAS, spółka z o.o. w W. w sprawie zawisłej przed Sądem
Krajowym w Kolonii. W tej sprawie wnioskodawczyni domaga się ustalenia, że na
podstawie umów z dnia 7 i 8 listopada 1998 r. nabyła 320 udziałów w spółce MAS,
ewentualnie przeniesienia na nią 140 udziałów w tej spółce przez spółki AWK A.
GmbH z siedzibą w K. i e.AWK, spółce z o.o. w W. oraz ustalenia, że wymienione
spółki i spółka GF-W.D. GmbH & Co. KG z siedzibą w D. zobowiązane są do
naprawienia powstałej oraz przyszłej szkody, związanej z nieprzeniesieniem na
wnioskodawczynię 140 udziałów w spółce MAS, spółce z o.o. w W. i faktem, że nie
jest ona ich właścicielem. Zabezpieczenie powództwa ma polegać na zarządzeniu
zakazu zbywania spornych udziałów w spółce MAS spółce z o.o. w W., zajęciu tych
udziałów i ustanowieniu ich zarządcy. Zdaniem wnioskodawczyni, jej interes
wymaga, żeby zabezpieczenie powództwa, które będzie realizowane na terenie
Polski, orzeczone zostało przez sąd polski.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ponieważ rozpoznawany wniosek dotyczy zabezpieczenia powództwa
w sprawie z elementem zagranicznym, jako wstępna wyłania się kwestia jurysdykcji
sądów polskich w sprawie o zabezpieczenie tego powództwa.
Stronami w sprawie, której dotyczy wniosek, poza spółkami mającymi siedzibę
na terenie Polski, są spółki mające siedzibę na terenie Republiki Federalnej
Niemiec. Obydwa wymienione państwa są stronami Konwencji o jurysdykcji
i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych,
sporządzonej w Lugano dnia 16 września 1988 r. (Dz.U. z 2000 r. Nr 10, poz. 132).
W tej sytuacji ma zastosowanie powołana konwencja. Stosownie do jej art. 24,
wniosek o zastosowanie środków tymczasowych, włącznie ze środkami
zabezpieczającymi, przewidzianych w prawie umawiającego się państwa, może
zostać wniesiony do sądu tego państwa także wówczas, gdy na podstawie tej
konwencji sprawa główna należy do jurysdykcji sądu innego umawiającego się
państwa. Zatem powód, który ma interes w zabezpieczeniu powództwa przez sąd
innego państwa niż sąd państwa-strony konwencji, przed którym zgodnie z jego
jurysdykcją toczy się postępowanie, może wystąpić z takim wnioskiem do sądu
innego państwa-strony konwencji.
Na marginesie należy zauważyć, że jeszcze przed ratyfikowaniem
przez Polskę konwencji lugańskiej Sąd Najwyższy uznał, że brak jurysdykcji
krajowej nie stanowi przeszkody do rozpoznania wniosku o zabezpieczenie
roszczenia i wydania zarządzenia tymczasowego przez sąd polski (postanowienie z
dnia 18 lutego 1993 r., I CRN 6/93, OSNCP 1993, nr 11, poz. 204).
Do rozpoznania wniosku o zabezpieczenie powództwa, który zamierza złożyć
wnioskodawczyni, właściwy jest więc sąd polski. Odpowiedzi na pytanie, który sąd
polski jest właściwy miejscowo (i rzeczowo) do rozpoznania tego wniosku, należy
szukać przede wszystkim w przepisach kodeksu postępowania cywilnego.
Według art. 735 w związku z art. 733 k.p.c., jeżeli wniosek zostaje złożony
przed wszczęciem lub przy wszczęciu postępowania, właściwym do wydania
zarządzenia tymczasowego jest sąd, do którego właściwości należy rozpoznanie
sprawy w pierwszej instancji, a jeżeli wniosek zostaje zgłoszony w toku sprawy,
właściwym do wydania zarządzenia tymczasowego jest sąd tej instancji, w której
sprawa się toczy, z wyjątkiem wypadku, gdy sądem tym jest Sąd Najwyższy.
Wniosek o zabezpieczenie powództwa, który zamierza złożyć wnioskodawczyni,
będzie wnioskiem zgłoszonym ,,w toku sprawy". Sprawa ta toczy się przed sądem
zagranicznym, jest zaś oczywiste, że w art. 735 k.p.c. chodzi tylko o sądy polskie.
Wykładnia art. 735 k.p.c. prowadzi do wniosku, że w takim wypadku właściwym do
wydania zarządzenia tymczasowego jest sąd, do którego właściwości należałoby
rozpoznanie sprawy w pierwszej instancji, jeżeli wytoczona ona zostałaby przed
sądem polskim.
Wobec tego, że w sprawie toczącej się z powództwa wnioskodawczyni przed
Sądem Krajowym w Kolonii pozwanymi są m.in. spółki mające siedzibę na terenie
Polski, do rozpoznania tej sprawy, gdyby została wytoczona przed sądem polskim,
właściwy miejscowo, w zakresie dotyczącym tych spółek, byłby na podstawie art. 30
k.p.c. sąd miejsca ich siedziby. Stosownie do art. 6 pkt 1 w związku z art. 53
konwencji lugańskiej, sąd ten byłby także właściwy w zakresie dotyczącym spółek
mających siedzibę na terenie Republiki Federalnej Niemiec.
Skoro w myśl przepisów kodeksu postępowania cywilnego (i postanowień
konwencji lugańskiej) okoliczności sprawy pozwalają ustalić sąd właściwy
miejscowo, do którego wnioskodawczyni może złożyć wniosek o zabezpieczenie
roszczeń dochodzonych przez nią w sprawie toczącej się przed Sądem Krajowym w
Kolonii, brak jest podstawy do oznaczenia przez Sąd Najwyższy sądu, do którego
wniosek ten może zostać złożony (art. 45 k.p.c.).