Postanowienie z dnia 19 lutego 2003 r., V CK 7/03

Sąd rejestrowy w postępowaniu o wpis do rejestru dłużników
niewypłacalnych (art. 55 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym
Rejestrze Sądowym, jedn. tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 17, poz. 209 ze zm.) nie
bada przyczyn niewypłacalności dłużnika.

Sędzia SN Lech Walentynowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
Sędzia SN Irena Gromska-Szuster
Sędzia SN Zbigniew Strus

Sąd Najwyższy w sprawie z urzędu przy uczestnictwie Romana M. o rejestrację,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 19 lutego
2003 r., kasacji uczestnika postępowania od postanowienia Sądu Okręgowego w
Katowicach z dnia 20 sierpnia 2002 r.
oddalił kasację.

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy w Katowicach wpisał uczestnika postępowania Romana M. do
rejestru dłużników niewypłacalnych, ponieważ prawomocnym orzeczeniem
sądowym został on zobowiązany do wyjawienia majątku.
Orzeczenie to zaaprobował Sąd Okręgowy w Katowicach, który postanowieniem
z dnia 20 sierpnia 2002 r. oddalił apelację uczestnika. Sąd odwoławczy podkreślił,
że wpis do rejestru był obligatoryjny, gdyż zaistniała ustawowa przesłanka
określona w art. 55 pkt 3 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze
Sądowym (jedn. tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 17, poz. 209 ze zm. - dalej: "u.K.Rej.S.").
Sąd rejestrowy bada tylko istnienie prawomocnego postanowienia zobowiązującego
dłużnika do wyjawienia majątku w trybie przepisów o sądowym postępowaniu
egzekucyjnym, nie jest natomiast uprawniony do oceny przyczyn niewypłacalności
dłużnika.
W kasacji uczestnik wniósł o uchylenie tego orzeczenia, powołując się na
naruszenie art. 55 ust. 3 u.K.Rej.S. Skarżący podkreślił, że przyczyny jego
niewypłacalności są niezawinione, gdyż popadł w zadłużenie wskutek kradzieży.
Jego zdaniem, do rejestru dłużników niewypłacalnych powinny być wpisywane
osoby, które celowo uchylają się od płacenia długów.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Obowiązująca od dnia 1 stycznia 2001 r. ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o
Krajowym Rejestrze Sądowym utworzyła Krajowy Rejestr Sądowy, w skład którego
wchodzi m.in. rejestr dłużników niewypłacalnych. Powołanie tego rejestru stanowiło
spełnienie przez ustawodawcę oczekiwań uczestników obrotu gospodarczego,
którzy uzyskali instrument ograniczający ryzyko inwestycyjne. Jest to nowe
rozwiązanie prawne, chroniące potencjalnego wierzyciela przed niewypłacalnością
dłużnika jeszcze przed powstaniem zobowiązania.
Rejestr dłużników niewypłacalnych spełnia funkcję ewidencyjną i informacyjną
oraz korzysta z domniemania prawdziwości wpisanych do niego danych (art. 13 ust.
1 u.K.Rej.S.). Z tej przyczyny podstawą wpisu do rejestru dłużników
niewypłacalnych są dane zweryfikowane prawomocnym orzeczeniem sądowym,
zarówno przy wpisie z urzędu (art. 55 u.K.Rej.S.), jak i na wniosek wierzyciela (art.
56 u.K.Rej.S.).
Do tego rejestru wpisuje się z urzędu m.in. dłużników, którzy zostali zobowiązani
do wyjawienia majątku w trybie przepisów kodeksu postępowania cywilnego o
postępowaniu egzekucyjnym (art. 55 pkt 3 u.K.Rej.S.), przesłanką wpisu jest więc
istnienie prawomocnego postanowienia sądu wydanego na podstawie art. 913-9201
k.p.c., odnoszącego się do dłużnika podlegającego wpisowi. Innych uwarunkowań
ustawa nie przewiduje, w szczególności nie uzależnia wpisu od przyczyny
niewypłacalności dłużnika.
Należy zauważyć, że rejestr dłużników niewypłacalnych został powołany w
interesie wierzycieli. Wpis do rejestru ujawnia dłużników niewiarygodnych, nie
zasługujących na zaufanie w obrocie gospodarczym, a tym samym prowadzi do
eliminowania ich z tego obrotu. Jest to korzystne dla sytuacji rynkowej, może
natomiast realnie utrudnić osobom ,,napiętnowanym" wpisem do rejestru dłużników
niewypłacalnych reaktywowanie działalności gospodarczej.
Przyczyny niewypłacalności mogą być różne, jednakże nie podlegają one
badaniu w postępowaniu o wpis do rejestru dłużników niewypłacalnych. Wynika to z
jednoznacznej treści ustawy (art. 55 pkt 3), z charakteru postępowania rejestrowego
oraz z niedopuszczalności weryfikowania prawomocnych orzeczeń sądowych
będących podstawą wpisu (art. 365 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.).
Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym koncentruje się w omawianym zakresie na
stwierdzeniu niewypłacalności dłużnika i chroni go przed pochopnym wpisem do
rejestru dłużników niewypłacalnych. Takie usytuowanie pozycji dłużnika nie jest
rozwiązaniem nowym; przyczyny niewypłacalności (bezskuteczności egzekucji) nie
są dociekane również w postępowaniu egzekucyjnym oraz upadłościowym.
W rozpoznawanej sprawie została bezspornie spełniona przesłanka wpisu
uczestnika do rejestru dłużników niewypłacalnych, określona w art. 55 pkt 3
u.K.Rej.S., a mianowicie istnienie prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego
w Częstochowie z dnia 28 sierpnia 2001 r. zobowiązującego dłużnika do wyjawienia
majątku. Należało w konsekwencji oddalić kasację (art. 39312 k.p.c. w związku z art.
13 § 2 k.p.c.).