Postanowienie z dnia 10 maja 2007 r., III CZP 32/07

Na postanowienie sędziego-komisarza w przedmiocie wprowadzenia
syndyka w posiadanie majątku upadłego zażalenie nie przysługuje.

Sędzia SN Józef Frąckowiak (przewodniczący)
Sędzia SN Katarzyna Tyczka-Rote
Sędzia SN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)

Sąd Najwyższy w sprawie postępowania upadłościowego "K.L.K.L.", sp. z o.o.
w W. w przedmiocie zażalenia syndyka na postanowienie sędziego komisarza z
dnia 18 września 2006 r. po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w
dniu 10 maja 2007 r. zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Rejonowy
dla m.st. Warszawy w Warszawie postanowieniem z dnia 21 lutego 2007 r.:
"Czy art. 174 Prawa upadłościowego i naprawczego ma zastosowanie jedynie
do osoby upadłego bądź osób uprawnionych do jego reprezentacji, czy również do
wszystkich osób które w dniu ogłoszenia upadłości zajmują majątek upadłego?"
odmówił podjęcia uchwały.

Uzasadnienie

W toku postępowania upadłościowego, obejmującego likwidację majątku
upadłego, syndyk masy upadłości wystąpił do komornika z wnioskiem o
wprowadzenie go - na podstawie art. 174 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. -
Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. Nr 60, poz. 535 ze zm. - dalej: "Pr.u.n.") -
w posiadanie nieruchomości położonej w K. przy ul. K. nr 3a. Komornik, po
bezskutecznym wezwaniu Jadwigi G. do dobrowolnego wydania nieruchomości,
umorzył postępowanie. Wprowadzenie syndyka w posiadanie majątku upadłego na
podstawie art. 174 ust. 1 Pr.u.n. nie dotyczy - jego zdaniem - sytuacji, w której
syndyk, po objęciu majątku upadłego i pozostawieniu go w posiadaniu osoby
trzeciej na uzgodnionych zasadach, później napotyka na przeszkody ze strony tej
osoby w objęciu majątku upadłego w posiadanie. Syndyk w skierowanej do
sędziego-komisarza skardze na czynności komornika wniósł o uchylenie orzeczenia
o umorzeniu postępowania i nakazanie komornikowi wprowadzenia go w
posiadanie wymienionej nieruchomości. Sędzia-komisarz postanowieniem z dnia 18
września 2006 r. oddalił skargę syndyka masy upadłości zarówno na bezczynność
komornika, jak i na umorzenie postępowania. Jego zdaniem, syndyk nie może
domagać się wprowadzenia w posiadanie majątku upadłego na podstawie art. 174
ust. 1 Pr.u.n., jeżeli utracił władztwo nad tym majątkiem po ogłoszeniu upadłości.
Wyraził też pogląd, że art. 174 ust. 1 Pr.u.n. ma zastosowanie wobec każdej osoby
zajmującej majątek upadłego w chwili ogłoszenia upadłości.
Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie, rozpoznając zażalenie
syndyka na postanowienie sędziego-komisarza, przedstawił - na podstawie art. 390
k.p.c. w związku z art. 222 zdanie drugie i art. 229 Pr.u.n. - przytoczone na wstępie
zagadnienie prawne.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ustawodawca, przyznając sądowi drugiej instancji uprawnienie do
przedstawienia Sądowi Najwyższemu zagadnienia prawnego na podstawie art. 390
§ 1 k.p.c., uzależnił skuteczność skorzystania z niego od wystąpienia w sprawie
poważnych wątpliwości prawnych oraz niezbędności oczekiwanej odpowiedzi dla
rozstrzygnięcia sprawy (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia17 grudnia
1991 r., III CZP 129/91, ,,Przegląd Sądowy" 1994, nr 3, s. 76 oraz z dnia 27 sierpnia
1996 r, III CZP 91/96, OSNC 1997, nr 1, poz. 9).
Należy też przypomnieć, że instytucja pytań prawnych - co podkreślił Sąd
Najwyższy w uchwale z dnia 30 marca 1999 r., III CZP 62/98 (OSNC 1999, nr 10,
poz. 166) - prowadząca do związania sądów niższej instancji w danej sprawie
poglądem Sądu Najwyższego, zawartym w podjętej uchwale, jest wyjątkiem od
konstytucyjnej zasady podległości sędziów tylko Konstytucji i ustawom (art. 178 ust.
1 Konstytucji). Ze względu na tę wyjątkowość, powinna być zatem stosowana w
sposób jak najbardziej ścisły, bez żadnych koncesji na rzecz argumentów o
nastawieniu celowościowym i utylitarnym.
Przedstawione zagadnienie prawne nie spełnia wymagania niezbędności
oczekiwanej odpowiedzi dla rozstrzygnięcia sprawy. Zostało ono przedstawione
Sądowi Najwyższemu w związku z rozpoznawaniem zażalenia - przez sąd
upadłościowy jako sąd drugiej instancji - na postanowienie sędziego-komisarza
wydane po rozpoznaniu skargi na czynności komornika. Rzecz w tym, że zgodnie z
art. 222 ust. 1 Pr.u.n. zażalenie na postanowienie sędziego-komisarza przysługuje
w wypadkach wskazanych w ustawie. Tymczasem nie ma przepisu ustawy, który
przewidywałby zażalenie na postanowienie sędziego-komisarza wydane po
rozpoznaniu skargi na czynności komornika. Regulując w Prawie upadłościowym i
naprawczym wprowadzenie syndyka w posiadanie majątku upadłego przez
komornika sądowego, ustawodawca przewidział jedynie zażalenie na
postanowienie sędziego-komisarza o zwrocie kosztów wprowadzenia syndyka w
posiadanie majątku upadłego (art. 174 ust. 3 Pr.u.n.).
W literaturze i w orzecznictwie przyjmuje się, że art. 222 ust. 1 Pr.u.n. nie
reguluje wyczerpująco kwestii dopuszczalności zażalenia w postępowaniu
upadłościowym, ponieważ w zakresie określonym w art. 229 Pr.u.n. do
postępowania upadłościowego znajdują zastosowanie przepisu kodeksu
postępowania cywilnego (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2005 r.,
OSNC 2006, nr 2, poz. 22). Wykładnia art. 222 ust. 1 Pr.u.n., dokonana w
powiązaniu z art. 229 Pr.u.n., prowadzi do wniosku - jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w
uchwale z dnia 2 marca 2005 r., III CZP 96/04 (OSNC 2006, nr 2, poz. 22) - że art.
222 ust. 1 Pr.u.n. ma zastosowanie do tych postanowień sędziego-komisarza,
których przedmiotem są zagadnienia uregulowane przepisami postępowania
upadłościowego, nie odnosi się on natomiast do postanowień rozstrzygających
kwestie unormowane przepisami kodeksu postępowania cywilnego, stosowanymi
odpowiednio do postępowania upadłościowego. Z tych względów przysługuje
zażalenie na postanowienie sędziego-komisarza o odrzuceniu zażalenia na
postanowienie, którego przedmiotem jest odmowa zwolnienia od kosztów sądowych
(art. 394 § 1 k.p.c. w związku z art. 229 Pr.u.n.), kwestii stanowiącej przedmiot tego
postanowienia nie regulują bowiem przepisy postępowania upadłościowego.
Do tych postanowień sędziego-komisarza nie należy postanowienie
oddalające skargę na czynności komornika w przedmiocie wprowadzenia syndyka
w posiadanie majątku upadłego, gdyż kwestia, która stanowi przedmiot
rozstrzygnięcia tego postanowienia, została uregulowana przepisami postępowania
upadłościowego. Dopuszczalność zaskarżenia tego postanowienia zażaleniem
podlega zatem ocenie wyłącznie na podstawie art. 222 ust. 1 Pr.u.n., co oznacza,
że wniesione w sprawie zażalenie jest niedopuszczalne, nie ma bowiem w
postępowaniu upadłościowym przepisu szczególnego przewidującego możliwość
jego wniesienia.
Oceny dopuszczalności omawianego zażalenia nie zmieniłoby zastosowanie -
na podstawie art. 229 Pr.u.n. - przepisów kodeksu postępowania cywilnego.
Zaskarżone postanowienie nie jest postanowieniem kończącym postępowanie w
sprawie w rozumieniu art. 394 § 1 k.p.c., zakończyło one bowiem jedynie
wpadkowe postępowanie prowadzone przez komornika na podstawie art. 174
Pr.u.n. w ramach postępowania upadłościowego.
Również wykładnia historyczna i doktrynalna przemawiają na rzecz tezy, że
nie przysługuje zażalenia na postanowienie sędziego-komisarza oddalające skargę
na czynności komornika w przedmiocie wprowadzenia syndyka w posiadanie
majątku upadłego. W okresie obowiązywania rozporządzenia Prezydenta
Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe (jedn. tekst:
Dz.U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm.) kwestia dopuszczalności zażalenia na
postanowienie sędziego-komisarza w przedmiocie rozstrzygnięcia skargi na
czynności komornika nie budziła wątpliwości, art. 88 Prawa upadłościowego
stanowił bowiem - exspressis verbis - że takie postanowienie sędziego-komisarza
nie podlega zaskarżeniu zażaleniem. Po wejściu w życie Prawa upadłościowego i
naprawczego w piśmiennictwie, wskazując na art. 222 ust. 1 Pr.u.n., przyjmuje się
zgodnie, że na postanowienie sędziego-komisarza wydane po rozpoznaniu skargi
na czynności komornika zażalenie nie przysługuje.
Reasumując, należało odmówić odpowiedzi na przedstawione zagadnienie
prawne, ponieważ ze względu na niedopuszczalność zażalenia oczekiwana
odpowiedź nie jest niezbędna dla rozstrzygnięcia sprawy.
Z przestawionych powodów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji.