Postanowienie z dnia 21 marca 2006 r., III CSK 48/06

Postanowieniem sądu drugiej instancji "w przedmiocie odrzucenia
pozwu", kończącym postępowanie (art. 3981 § 1 k.p.c.), jest orzeczenie
oddalające zażalenie na postanowienie sądu pierwszej instancji odrzucające
pozew, orzeczenie zmieniające postanowienie sądu pierwszej instancji
oddalające, na podstawie art. 222 k.p.c., zarzut, którego uwzględnienie
uzasadniałoby odrzucenie pozwu, a także orzeczenie - wydane w wyniku
uwzględnienia apelacji - mocą którego uchylono zaskarżony wyrok i pozew
odrzucono.

Sędzia SN Jacek Gudowski

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Gminy L. przeciwko Gminie J. o
zapłatę, na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 21 marca 2006 r., na
skutek skargi kasacyjnej strony powodowej od postanowienia Sądu Apelacyjnego w
Lublinie z dnia 28 września 2005 r.
odrzucił skargę kasacyjną i zasądził od strony powodowej na rzecz pozwanej
kwotę 1800 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania przed Sądem Najwyższym.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 26 lipca 2005 r. Sąd Okręgowy w Lublinie odrzucił
pozew Gminy L. przeciwko Gminie J. o zapłatę i zniósł dotychczasowe
postępowanie w sprawie.
W dniu 5 września 2005 r. powód wniósł apelację od powyższego
postanowienia, uzasadniając ten fakt doręczeniem mu odpisu postanowienia na
urzędowym druku wyroku. W dniu 8 września 2005 r. Sąd Okręgowy doręczył
powodowi prawidłowy odpis postanowienia z dnia 26 lipca 2005 r. oraz wezwał go
do wypowiedzenia się, czy poprzednio, tj. w dniu 23 sierpnia 2005 r., otrzymał odpis
postanowienia czy wyroku. W piśmie wyjaśniającym z dnia 14 września 2005 r.
powód nie złożył wniosku o uznanie wniesionego przez niego środka
odwoławczego nazwanego ,,apelacją" jako zażalenia na postanowienie Sądu
Okręgowego w Lublinie z dnia 26 lipca 2005 r., a także nie wniósł - w ustawowym
terminie - prawidłowego środka zaskarżenia. Z tych względów postanowieniem z
dnia 28 września 2005 r. Sąd Apelacyjny zażalenie powoda odrzucił.
W dniu 22 września 2005 r. powód wniósł zażalenie na postanowienie Sądu
Okręgowego w Lublinie z dnia 26 lipca 2005 r., które - jako spóźnione - zostało
odrzucone postanowieniem Sądu Apelacyjnego, które powód zaskarżył skargą
kasacyjną.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jako środek nadzwyczajny, o szczególnej randze, ma
zastosowanie tylko do orzeczeń o największym znaczeniu procesowym. Obok
orzeczeń co do istoty sprawy, należą do nich - zgodnie z art. 3981 § 1 k.p.c. - m.in.
postanowienia w przedmiocie odrzucenia pozwu, a więc orzeczenia rozstrzygające
kwestie dotyczące przesłanek procesowych (por. postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 14 lipca 1998 r., I PZ 21/98, OSNAPUS 1999, nr 15, poz. 490).
Postanowieniem sądu drugiej instancji ,,w przedmiocie odrzucenia pozwu" -
kończącym postępowanie - jest orzeczenie oddalające zażalenie na postanowienie
sądu pierwszej instancji odrzucające pozew, orzeczenie zmieniające postanowienie
sądu pierwszej instancji oddalające, na podstawie art. 222 k.p.c., zarzut, którego
uwzględnienie uzasadniałoby odrzucenie pozwu, a także orzeczenie - wydane w
wyniku uwzględnienia apelacji - mocą którego uchylono zaskarżony wyrok i pozew
odrzucono. Tylko w tych wypadkach przedmiotem rozstrzygania przez sąd drugiej
instancji są przesłanki procesowe uzasadniające - lub nie - odrzucenie pozwu.
Inne orzeczenia sądu drugiej instancji wydawane w ramach tej fazy postępowania,
która dotyczy odrzucenia pozwu, nierozstrzygające jednak i niedotyczące kwestii
przesłanek procesowych, a więc np. orzeczenie o odrzuceniu zażalenia na
postanowienie o odrzuceniu pozwu ze względu na niezachowanie wymagań
formalnych środka odwoławczego (uchybienie terminowi, przymusowi adwokacko-
radcowskiemu, formie itp.), nie są postanowieniami ,,w przedmiocie odrzucenia
pozwu" w rozumieniu art. 3981 § 1 k.p.c. Od takich postanowień skarga kasacyjna
nie przysługuje, a ich zaskarżalność w drodze zażalenia do Sądu Najwyższego
zależy od spełnienia przesłanek przewidzianych w art. 3941 § 2 k.p.c. W
konsekwencji należy uznać, że na zaskarżone przez powoda postanowienie sądu
drugiej instancji o odrzuceniu zażalenia ze względu na niezachowanie terminu do
jego wniesienia przysługiwało zażalenie, a nie skarga kasacyjna.
Pozostaje jeszcze do rozważenia kwestia dopuszczalności konwersji
czynności procesowej dokonanej przez pełnomocnika powoda, a więc
potraktowanie wniesionej przez niego skargi kasacyjnej jako zażalenia. W tym
zakresie należy podnieść, że konwersja taka - dopuszczalna niekiedy, gdy strona
działa samodzielnie - nie wchodzi w grę w wypadku dokonania czynności przez
adwokata, zwłaszcza wówczas, gdy w sprawie obowiązuje przymus adwokacko-
radcowski (art. 871 § 1 k.p.c.). W szczególności, jak wielokrotnie wyjaśniał Sąd
Najwyższy, niewłaściwy wybór środka odwoławczego (zaskarżenia) dokonany
przez profesjonalnego pełnomocnika nie może być uznany jako mylne oznaczenie
pisma procesowego ze skutkami wynikającymi z art. 130 § 1 zdanie drugie k.p.c.,
mamy bowiem wtedy w istocie do czynienia z wadliwie dobraną i nieprawidłowo
dokonaną czynnością procesową (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 26
sierpnia 1998 r., II CZ 71/98, OSNC 1998, nr 12, poz. 226 oraz z dnia 9 marca
2000 r., V CZ 28/00, z dnia 19 października 2001 r., I CZ 131/01 i z dnia 24
listopada 2004 r., V CZ 121/04, nie publ.).
Niezależnie od tego, konwersja taka okazuje się w niniejszej sprawie
bezprzedmiotowa, gdyż siedmiodniowy termin ustanowiony dla wniesienia
zażalenia został naruszony.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji (art. 3986 § 3 w
związku z art. 98 § 1, art. 391 § 1 i 39821 k.p.c.).