Postanowienie z dnia 31 marca 2004 r., III CK 429/02

Artykuł 180 k.s.h. jest przepisem szczególnym w stosunku do art. 3 ust. 1
ustawy z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów
(Dz.U. Nr 149, poz. 703 ze zm.).

Sędzia SN Marian Kocon (przewodniczący)
Sędzia SN Tadeusz Domińczyk (sprawozdawca)
Sędzia SN Iwona Koper

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Telewizji Kablowej "V. E." S.A. w E. przy
uczestnictwie Przemysława R. i Waldemara K. o rejestrację, po rozpoznaniu w Izbie
Cywilnej w dniu 31 marca 2004 r. na rozprawie kasacji wnioskodawcy od
postanowienia Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 24 czerwca 2002 r.
oddalił kasację.

Uzasadnienie

Przemysław R. jest jednym z dwóch wspólników spółki z ograniczoną
odpowiedzialności "T." z siedzibą w K. Umową z dnia 20 czerwca 2001 r.,
sporządzoną w zwykłej formie pisemnej Przemysław R. obciążył swoje udziały w
spółce zastawem na rzecz spółki akcyjnej o nazwie Telewizja Kablowa "V. E." z
siedzibą w E. Wniosek wierzycielskiej spółki o wpisanie zastawu do rejestru Sąd
Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie postanowieniem z dnia 19 marca
2002 r. oddalił, przyjmując, że umowa zastawnicza nie odpowiada wymaganiu
określonemu w art. 180 k.s.h. wobec braku notarialnie poświadczonych podpisów
kontrahentów.
Apelację spółki Telewizja Kablowa "V. E." Sąd Okręgowy zaskarżonym
postanowieniem oddalił.
W kasacji opartej na pierwszej podstawie kasacyjnej spółka "V. E." zarzuciła, że
postanowienie oddalające apelację uchybia przepisom art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 6
grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (Dz.U. Nr 149, poz.
703 ze zm.), art. 180 k.s.h. i art. 329 k.c. na skutek wadliwej wykładni tych
przepisów. Skarżąca domagała się w związku z tym uchylenia zaskarżonego
postanowienia i przekazania sprawy sądowi drugiej instancji do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje: (...)
Ustawa z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów,
która weszła w życie z dniem 1 stycznia 1998 r., nie reguluje kompleksowo
zagadnień związanych z zastawem rejestrowym. Zachowały zatem aktualność
przepisy kodeksu cywilnego o zastawie, do których zresztą w art. 1 ust. 2 w
sprawach nieuregulowanych ustawa ta odsyła.
Nie można w związku z tym nie dostrzegać odmienności w uregulowaniu
zastawu poza ustawą o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów i to nie tylko na
gruncie kodeksu cywilnego. Jeżeli te odrębności uregulowań zostały zachowane, to
przysługuje im status uregulowań szczególnych, przede wszystkim przez wzgląd na
określony w nich przedmiotowy zakres zastawu. Skoro zatem art. 327 k.c.
dopuszcza zastaw na prawie zbywalnym, a umowa zastawnicza powinna być w
takim przypadku zawarta na piśmie z datą pewną (art. 329 § 1 k.c.), to wyłączona
jest jej ocena według kryterium zachowania formy pisemnej zwykłej. Podobnie
rzecz się ma w odniesieniu do zastawu na udziale w spółce z ograniczoną
odpowiedzialnością. Ponieważ dla takiej umowy ustawodawca w art. 180 k.s.h.
przewidział formę pisemną z podpisami notarialnie poświadczonymi, to uznał, że
tylko w takiej formie zabezpiecza ona interesy wierzycieli. Jest to dla tego rodzaju
umowy forma szczególna, a jej niezachowanie jest równoznaczne z nieważnością
czynności. Czynność nieważna natomiast nie może wywrzeć żadnych pozytywnych
skutków w sferze cywilnoprawnej, w obrocie prawnym powinna być w związku z tym
traktowana jako nieistniejąca.
Artykuł 180 k.s.h. nie pozostaje w żadnej relacji ani do przepisów ustawy z dnia 6
grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (Dz.U. Nr 149, poz.
703 ze zm.), ani do przepisów kodeksowych. Samodzielnie określa on wymagania
co do formy wskazanej w nim umowy zastawniczej, co przesądza o jego
szczególnym charakterze.
Z tych względów na podstawie art. 39312 k.p.c. kasacja została oddalona.